So'z turkumlarining ko'chishi


Download 56.63 Kb.
bet2/2
Sana20.06.2023
Hajmi56.63 Kb.
#1634967
1   2
Bog'liq
13. So\'z turkumlarining ko\'chishi

Oltovlon ola bo‘lsa, og‘zidagin oldirar. [-ov], [-ovlon] shaklli son ot bilan birikmaydi, gapda sifatlovchi aniqlovchi vazifasida kelmaydi, sonning so‘roqlariga javob bo‘lmaydi, hatto mazkur shakl hosil bo‘ladigan qolip ham nihoyatda unumsiz bo‘lib, barcha son o‘zaklaridan jamlovchi son shakli hosil qilinmaydi. Ular ko‘proq otga xos tasnifiy belgini o‘ziga qabul qilmoqda. [-ala] shakli esa sonlik belgicini ham o‘zida birmuncha saqlab turibdi: uchala bola ham qo‘shni qishloqdan ekan. Jamlovchi son shakllaridagi semik taraqqiyotni chizmada quyidagicha aks ettiramiz: [-ala] - [-ov] - [-ovlon]
Ko‘rib o‘tilganidek, ushbu shakllar orasida [-ala] shaklida sonlik belgilari birmuncha saqlangan, [-ovlon] shaklida otlik belgici yaqqol, [-ov] shaklida har ikki jihat uyg‘un bo‘lib, mazkur shakllarga gibrid birlik sifatida qarash mumkin. [-ov]shakli jamlovchi son shakli orasida, jamlovchi son shaklli so‘z esa ot va son so‘z turkumi orasida «oraliq uchinchi» maqomiga ega bo‘ladi.
Demak, aytish mumkinki, so‘z turkumi orasida muntazam aloqa mavjud, bu aloqa til tizimining doimiy o‘zgarish, taraqqiyotdagi jonli jarayon ekanligidan dalolat beradi. SHu boisdan ayrim so‘zlarning qaysi turkumiga mansubligi ularning semantik, morfologik va sintaktik xususiyatlarini tegishli tadqiq usullari bilan tadqiq qilish asosida belgilanishi lozim. Bu tilshunosligimiz oldida turgan dolzarb vazifalardan hisoblanadi.
Download 56.63 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling