Spirtlar. Bir atomli spirtlarning tuzilishi va kimyoviy xossalari. Etanolning sanoatda sintezi va uning o’ziga xos xususiyatlari. Etilenglikol va gliserinning o’ziga xos xususiyatlari spitlar

Ishlatilishi : etilenglikolning suvdagi etirmasi antifrizlar olishda ishlatiladi. Antifrizlar qishda avtomobillarning radiatoriga solinadigan muzlamaydigan suyuqlik. Uning 50 % li suvli eritmasi -34^oC da muzlaydi. Undan muxim sintetik tola lavsan olishda foydalaniladi. Shuningdek etilenglikol ko’pgina organik moddalarni sintez qilishda va portlovchi moddalar olishda ham ishlatiladi.
Gliserin (propantriol - 1,2,3) CH₂OH – CHOH – CH₂OH.
Gigroskopik, rangsiz moysimon, qovushqoq, shirin mazali, t_s = 18^oC, t_q = 290^oC, zichligi 20 ^oCda ρ = 1,2613 g/sm³, suv bilan istalgan nisbatda aralashadi.
Glesirin uch atomli spirt. Gliserinlar – har xil uglerod atomlarida uchta gidroksil gruppa bo’lgan to’yingan uglevodorodlarning hosilalaridir. Ularning umumiy fofmulasi C_nH_2n-1(OH)₃, bu yerda n≥3. Molyar massasi M = 14n + 50
Uch atomli spirtlarning gomologik qatorining birinchi vakili gliserin :

OLINISHI :

1. 
   Sanoatda glesirin olishning qadimgi usullaridan biri o’simlik va hayvon moylarini ishqoriy muhitda gidrolizlab olishdir.
   

2. 
   Gliserin propilendan uch bosqichli jarayon asosida oksidlash yo’li bilan Cu – katalizatorligida 350 ^oCda 1 MPa bosimda hosil bo’lgan to’yinmagan akrolein aldegidini keyin allil spirtga va uni vodorod peroksidi ta’sirida gliseringa aylantiriladi :
   

1. 
   

2. 
   

3. 
   

3. 
   Kraxmalni bijg’itish yo’li bilan ham gliserin olinadi :
   

(C₆H₁₀O₅) + nH₂O →C₁₂H₂₂O₁₁ + nH₂O → C₆H₁₂O₆ →

Maltoza glukoza