Stanford language center

Tavakkalchiliklar tahlili

Tavakkalchilik-bu muqarrar tanlov vaziyatidagi noaniqliklarni bartaraf etish bilan bog’liq jarayonda ko’zlangan natijalarga erishish omadsizlik va maqsaddan chekinish ehtimolini miqdor va sifat jihatdan baholash imkoniyati mavjud holdagi faoliyatidir.
Tadbirkorlik subyekti faoliyati bilan bog`liq tavakkalchilik turlarini mohiyati va kelib сhiqish xususiyatlariga ko`ra quyidagicha turkumlash mumkin:
1. Tabiiy jarayonlar bilan bog`liq tavakkalchilik;
2. Ishlab сhiqarish faoliyatiga oid tavakkalchilik;
3. Mahsulotlarni tashish va saqlash jarayoni bilan bog`liq tavakkalchilik;
4. Tijorat faoliyatiga oid tavakkalchilik;
5. Moliyaviy faoliyatga oid tavakkalchilik;
6. Siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy xaraktyerdagi tavakkalchilik.
Hozirgi vaqtda bizning loyihamiz uchun asosiy havflardan biri bu albatta xususiy oliy o’quv yurtlari soni o’rtishi deb aytish mumkin . Chunki xaridorlarimiz katta qismi til o’rganishdan maqsadi oliy o’quv yutrlariga kirish ,xususiy oliy o’quv yurtlari ortishi bu tilga bo’lgan talabni pasaytirishi mumkin. Buning uchun yo’nalishlarimizni diversifikatsiya qilish lozim deb xisoblayman. Faoliyat turini kengaytirish risklarni pasaytirishi mumkin qo’shimcha yo’nalishlar : logistika va IT yo’nalishlarini qo’shish rejamizda bor.

8. 
   Moliyaviy reja
   

Loyihani moliyaviy tahlil qilish bir necha ko‘rinishga ega bo‘lib, loyiha turiga qarab, ikki yoki undan ko‘proq turdagi moliyaviy tahlil amalga oshirilishi mumkin. Moliyaviy tahlil quyidagi turlarni o‘z ichiga oladi:
1. Moliyaviy rentabellilik tahlili.
2. Moliyalashtirishga ehtiyoj va uning maqbul variantini tahlili.Buning uchun o‘z mablag‘lari va kredit mablag‘larining salmog‘i vashartlari tahlil qilinadi.
3. Loyihani ekspluatatsiya qiluvchi tashkilotning moliyaviy tahlili.
4. Xarajatlarning qoplanishining tahlili.
5.Loyihaning moliyaviy barqarorligini tahlili
Moliyaviy tahlilning yuqorida sanab o‘tilgan turlari loyhaning masshtabiga, xarakteriga va maqsadiga bog‘liq holda qo‘llanadi. Shuningdek loyihaning moliyaviy jihatdan maqsadga muvofiqligi qanday nuqtayi nazardan turib ko‘rib chiqilayotganligiga ham bog‘liq.
Loyihani moliyalashtirishda avvalo korxonalar maksimal darajada o‘z mablag‘larini kiritishlari maqsadga muvofiq. Albatta bu qarorga chuqur tahlil asosida kelish lozim.
Moliyaviy rejaning ko’rinishi:
Muddati bo’yicha

1. 
   Qisqa muddatli (bir oy, chorak, yil uchun) operativ faoliyatni qanday olib borishni ko'rsatadi;
   
2. 
   O'rta muddatli (3-5 yil) global maqsadlarni amalga oshirishni ta'minlaydi;
   
3. 
   Uzoq muddatli (10 yil) - kompaniya rivojlanishining ma'lum bir bosqichini strategik rejalashtirish.
   

O’zgarmas xarajatlar		O’zgaruvchan xarajatlar
Arenda	3 mln	O’qituvchilar	125 ming (o’quvchidan)
Komunal	500 ming	Oyliklar	O’quvchi oqimiga bog’liq
Internet,…	200 ming	Marketing	1 mln
4. Sotuv menejeri uchun oylik	4 mln
Jami	7mln 700ming

Yuqoridagi jadvalda o’zgaruvchan va o’zgarmas xarajatlar xisob kitobi keltirilgan.

Oʻzgaruvchi xarajatlar (ingliz til. Variable cost VC) ishlab chiqariladigan tovar miqdorining oshishiga yoki kamayishiga taʼsir qiladi va ishlab chiqarish hajmi oʻzgarishiga bogʻliqlikda oʻzgaradi. Unga xom ashyo, material, yonilgʻi-transport xizmati, ishchilar ish haqi va shu kabilarga qilinadigan sarflar kiradi
Korxona foydalanadigan koʻplab resurslar miqdori, yaʼni jonli mehnat, xom-ashyo, yonilgʻi va energiya sarflari tovar hajmining oʻzgarishiga tez va oson taʼsir qiladi. Boshqa resurslar sarfi taʼsirida tovar hajmi oʻzgarishi uchun uzoq vaqt talab qilinadi. Masalan, ogʻir sanoat tarmoqlarining ishlab chiqarish quvvatlari ancha uzoq vaqt oraligʻida mahsulot miqdori oʻzgarishiga taʼsir qilishi mumkin. Demak, ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olishga vaqt omili, yaʼni xarajat qilingandan pirovard natija olinguncha oʻtgan davr sezilarli taʼsir koʻrsatadi. 
Ishlab chiqarish hajmining oʻzgarishiga (qisqarishi yoki ortishi) bogʻliq boʻlmagan tovarlarning hajmiga taʼsir etmaydigan xarajatlar oʻzgarmas(doimiy) harajatlar deyiladi. Oʻzgarmas(doimiy) (ingliz til. Fixed cost FC) ishlab chiqarish hajmiga bogʻliq boʻlmaydi, uning oʻsishiga ham bevosita taʼsir etmaydi va ishlab chiqarishning har qanday, hatto nolinchi hajmida ham mavjud boʻladi. Bunga korxonaning toʻlov majburiyatlari (zayomlar boʻyicha foiz va boshqa), soliqlar, amortizatsiya ajratmalari, ijara haqi, qoʻriqlash xizmatiga toʻlov, uskunalarga xizmat koʻrsatish sarflari, boshqaruv xodimlari maoshi va shu kabilar kiradi.
Korxona foydalanadigan koʻplab resurslar miqdori, yaʼni jonli mehnat, xom-ashyo, yonilgʻi va energiya sarflari tovar hajmining oʻzgarishiga tez va oson taʼsir qiladi. Boshqa resurslar sarfi taʼsirida tovar hajmi oʻzgarishi uchun uzoq vaqt talab qilinadi. Masalan, ogʻir sanoat tarmoqlarining ishlab chiqarish quvvatlari ancha uzoq vaqt oraligʻida mahsulot miqdori oʻzgarishiga taʼsir qilishi mumkin. Demak, ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olishga vaqt omili, yaʼni xarajat qilingandan pirovard natija olinguncha oʻtgan davr sezilarli taʼsir koʻrsatadi.

Oy	O’quvchilar soni	Kurs narxi	Umumiy tushum(so’mda)	Doimiy xarajatlar	O'zgaruvchan xarajatlar	Oy yakuni
Sentyabr	40	250 000 soʻm	10 000 000 soʻm	7 700 000 soʻm	6 000 000 soʻm	- 3 700 000 soʻm
Oktyabr	45	250 000 soʻm	11 250 000 soʻm	7 700 000 soʻm	6 625 000 soʻm	- 3 075 000 soʻm
Noyabr	60	250 000 soʻm	15 000 000 soʻm	7 700 000 soʻm	8 500 000 soʻm	- 1 200 000 soʻm
Dekabr	60	250 000 soʻm	15 000 000 soʻm	7 700 000 soʻm	8 500 000 soʻm	- 1 200 000 soʻm
Yanvar	80	250 000 soʻm	20 000 000 soʻm	7 700 000 soʻm	11 000 000 soʻm	1 300 000 soʻm
Fevral	80	250 000 soʻm	20 000 000 soʻm	7 700 000 soʻm	11 000 000 soʻm	1 300 000 soʻm
Mart	90	250 000 soʻm	22 500 000 soʻm	7 700 000 soʻm	12 250 000 soʻm	2 550 000 soʻm
Aprel	100	250 000 soʻm	25 000 000 soʻm	7 700 000 soʻm	13 500 000 soʻm	3 800 000 soʻm
May	100	250 000 soʻm	25 000 000 soʻm	7 700 000 soʻm	13 500 000 soʻm	3 800 000 soʻm
Iyun	100	250 000 soʻm	25 000 000 soʻm	7 700 000 soʻm	13 500 000 soʻm	3 800 000 soʻm
Iyul	120	250 000 soʻm	30 000 000 soʻm	7 700 000 soʻm	16 000 000 soʻm	6 300 000 soʻm
Avgust	150	250 000 soʻm	37 500 000 soʻm	7 700 000 soʻm	19 750 000 soʻm	10 050 000 soʻm
Yangi o'quv yili						23 725 000 soʻm
Sentyabr	180	300 000 soʻm	54 000 000 soʻm	8 700 000 soʻm	28 000 000 soʻm	17 300 000 soʻm
Oktyabr	200	300 000 soʻm	60 000 000 soʻm	8 700 000 soʻm	31 000 000 soʻm	20 300 000 soʻm
Noyabr	200	300 000 soʻm	60 000 000 soʻm	8 700 000 soʻm	31 000 000 soʻm	20 300 000 soʻm
Dekabr	215	300 000 soʻm	64 500 000 soʻm	8 700 000 soʻm	33 250 000 soʻm	22 550 000 soʻm
Yanvar	215	300 000 soʻm	64 500 000 soʻm	8 700 000 soʻm	33 250 000 soʻm	22 550 000 soʻm
Fevral	220	300 000 soʻm	66 000 000 soʻm	8 700 000 soʻm	34 000 000 soʻm	23 300 000 soʻm
Mart	220	300 000 soʻm	66 000 000 soʻm	8 700 000 soʻm	34 000 000 soʻm	23 300 000 soʻm
Aprel	240	300 000 soʻm	72 000 000 soʻm	8 700 000 soʻm	37 000 000 soʻm	26 300 000 soʻm
May	250	300 000 soʻm	75 000 000 soʻm	8 700 000 soʻm	38 500 000 soʻm	27 800 000 soʻm
Iyun	260	300 000 soʻm	78 000 000 soʻm	8 700 000 soʻm	40 000 000 soʻm	29 300 000 soʻm
Iyul	270	300 000 soʻm	81 000 000 soʻm	8 700 000 soʻm	41 500 000 soʻm	30 800 000 soʻm
Avgust	270	300 000 soʻm	81 000 000 soʻm	8 700 000 soʻm	41 500 000 soʻm	30 800 000 soʻm
						294 600 000 soʻm

Ushbu jadvalda yillik xisob kitoblar keltirilgan , CF1= 23 725 000 soʻm, CF2=294600000 so’mni tashkil qilmoqda , I= 89000000 , R= 20% deb olingan

Investitsion loyihalarni moliyaviy-iqtisodiy baxolashni asosiy usullariga quyidagilar kiritiladi.
Diskont usullar :
NPV – sof joriy qiymat
PI- loyihaning rentabelligi
IRR- ichki foyda me’yori
NPV = CF1/(1+r) + CF2/(1+r)² + … + CFn/(1+r)ⁿ - Io
CF – pul tushumlari , R-diskont stavka va I – Investitsiya
NPV =