Statistikaning qo`llanilishi

Tartib raqami	Xodimlar soni, kishi	Oylik ish haqi, dollar
Ish haqi fondi, dollar
A	f	x	xf =M
1		1350000	5400000
2		1420000	7100000
3		1510000	15100000
Jami		-	27600000

X=M/M/X=(M1+M2+...+Mn)/(M1/X1+M2/X2+...Mn/Xn)=(5400000+7100000+15100000)/(5400000/1350000 + 7100000/1420000+15100000/1510000) = 1452600,3 so’m

Fermer xo’jaliklari tartib raqami	2019yil		2020 yil
	Hosildorlik, ts/ga	Ekin maydoni, ga	Hosildorlik, ts/ga	Yalpi hosil, ts
1	23	250	24	6128
2	24	300	26	7800
3	26	320	25	7750

Talabalar bilimini shakllantirish uchun masala
Masala. Paxta etishtirish bilan shug‘ullanuvchi fermer xo‘jaligi bo‘yicha 2019 va 2020 yillar uchun berilgan quyidagi ma’lumotlar asosida har bir yil uchun o‘rtacha hosildorlik darajasi aniqlansin:
O‘rtacha arifmetik miqdorning matematik hususiyatlari asosida o‘rtachani hisoblashni ancha soddalashtirishimiz mumkin. Buni o‘rtachani shartli moment usulida hisoblash misolida ko‘rib chiqamiz:
Arifmetik o`rtachani «shartli moment» usulida hisoblash
1-misol. O‘rtachani shartli moment usulida hisoblash tartibini quyidagi ma’lumotlar asosida ko‘rib chiqamiz:
A=240 dollar va K= 40 dollar

Oylik ish haqi miqdori bo‘yicha ishchilarning guruhlanishi, dollar	Ishchilar soni, kishi (f)	Interval o‘rtacha qiymati, dollar (x)	X-A
I 1,0-2,5 II 2,5-4,0 III 4,0-5,5 IV 5,5-7,0	3 8 4 5
Jami	530

dollar
Geometrik o`rtacha miqdor

Geometrik o`rtacha – shunday ilmiy qoidaga asoslangan o`rtachaga aytiladiki, u bilan o`rtalashtirilayotgan miqdorlarni almashtirish natijasida bu miqdorlarning o`zaro ko`paytmalari natijasi o`zgarmasligi va to`plam bir-liklari bo`yicha geometrik progressiya bo`yicha taqsimlanishi zarur.

3. Tuzilmaviy o`rta ko`rsatkichlar. Moda va Mediana
O`rtacha miqdor o`zgaruvchan miqdorlarning o`rtacha qiymatidir. U to`plam uchun xos bo`lgan umumiy tendensiyani, qonuniyatni ifodalashi bilan bir qatorda belgining ayrim qiymatlarini niqoblaydi. Vaholanki, bozor iqtisodiyoti hayotiy masalalarni yechishda belgining aniq qiymatlariga tayanishni taqozo etadi. Masalan, kiyim-kechak va poyafzalga bo`lgan talab ularning o`rtacha o`lchami bilan emas, balki har bir o`lchamning aniq soniga nisbatan belgilanadi. Shuning uchun taklif istiqbolini belgilash ham ana shunday ma`lumotlarga asoslanadi. Avtomashina uchun benzinga, butlovchi qismlarga, balonlarga bo`lgan talab ham ularning o`rtacha belgi qiymatlariga binoan emas, balki ularning aniq turlariga qarab aniqlanadi. Taklif ham shunday ko`rsatkichlarga asoslanadi.
Milliy valyutani qadrsizlanishi inflyatsion jarayon kyechishi - bozor iqtisodiyotining yo`ldoshi va xususiyatidir. Bu jarayonni o`rganish bozor baholari ustidan muntazam kuzatish olib borishni talab qiladi. Ammo baholar uchun kuchli konyukturaviy tebranish xos bo`lib, ular savdo shaxobchalari, ayrim sotuvchilar va oluvchilar va vaqt sayin keng ko`lamda tebranib turadi. Ayni bir xil va bir miqdordagi mahsulot uchun bozorda turli tuman baholar kuzatiladi. Shu sababli ularning hammasini qayd qilib bo`lmaydi, amalda har bir mahsulot uchun bozorda eng ko`p uchraydigan modal baho qayd qilinadi, xolos.

Shartnomani bajarish darajasi bo`yicha korxonalar guruhi (foizda)	Kor-xona-lar soni ni	Shartnoma bo`yicha mahsulot yetkazib berish hajmi (mln.so`m), fi	Shartnomani o`rtacha bajarish darajasi %,
A	1	2	3	4	5	6	7
80 gacha 80-90 90-100 100-110 110-120 120-130 130 va undan yuqori	1 3 5 9 7 5 4	20 60 100 180 140 100 80	75 85 95 105 115 125 135	1500 5100 9500 18900 16100 12500 10800	1 3 5 9 7 5 4	75 255 475 945 805 625 540	-3 -2 -1 0 1 2 3
Jami	34	680		74400	34	3720