Statistikasi

7.2. Qimmatli qog'ozlar statistikasi ko'rsatkichlari
Qimmatli qog'ozlar statistikasi ko'rsatkichlari tizimi qimmatli 
qog'ozlar bozori hajmi, muomalasi, daromadliligi va umumlashti- 
ruvclii ko'rsatkichlardan tashkil topadi.
Bozor hajmini tavsiflovchi ko'rsatkichlarga quyidagilar q o '- 
shiiadi:
1. Fond birjalari soni. Bii ko'rsatkich mamlakat bo'yicha hisob- 
lanadi va aniq paytga bo'lgan bitjalar sonini tavsiflaydi.
2. Listingga kiritilgan emitentlar soni. Bu ko'rsatkich bar bir 
birja bo'yicha hisoblanadi, chunki bar bir bitjaning emitentlarni 
listingga kiritish talabi bar xil.
3. Chiqarilgan qimmatli qog'ozlar soni — jam i va shuj'iimladan 
qimmatli qog'ozlarning turlari bo'yicha.
4. Chiqarilgan qimmatli qog'ozlar qiymati. Bu ko'rsatkich qim- 
niatli qog'ozlarning nominal qiymatini (RN) ularnirig soniga (N) 
ko'paytirish bilan aniqlanadi.
5. Qimmatli qog'ozlarning turlari va emitentlar bo'yicha tarkibi,
6. Joylashtirilgan qimmatli qog'ozlar soni, qiymati va turli kes- 
imlardagi tarkibi.
7. Qimmatli qog'ozlarni birlamchi sotishdan ollngan mablag' — 
bu ko'rsatkich investorni haqiqiy sotib ohsh bahosi va sotib olgan 
qimmatli qog'ozlar qiymatini tavsiflaydi.
8. Qimmatli qog'ozlar bozoridagi taklif va talab hajmi, miqdori 
va tarkibi.
9. Talabning taklif bilan qondirilishi ko'rsiitkichi, Bu ko'rsatkich 
taklifni (miqdor va qiymat) talabga bo'lish bilan aniqlanadi.

---

10, 
Qimmatli qng'ozlar buzori ka]}ilallasluivi — bn nuiomalada 
bo‘lgan qimmatli qog'o/lar .sonining ulaniiiig bozor qiymatiga 
ktVpaymiasi,
i I. 'i’lizilgan birja biiimlari soni va sotilgan qimmatli qog'ozlar 
miqdori (natiiral kobsatkichlarda, dona).
12, Oimmatii qog'oziarni solish bo'yicha aylanma — bti birja 
bitimlarida ko‘rsatilg:in sitmmalar yigMndisi.
13. Q im m atli q o g 'o zlar b o z o rin in g rivojianish darajasi 
ko‘rsatkichi — birja aylanmasi hajmining yalpi ichki mahsulotga yoki 
davlat budjcti daromadiariga nisbati bilan hisoblanadi.
Qimmatli qog‘oz!ar bozorining statistik tahliiida baholi qiymat 
ko‘rsatkichlari mnhim o'rin ttitadi. Ularga qimmalii qog‘ozlami nomi­
nal taklif, talab, bozor, oYtacIia, intcgralla.shgan baholari kiradi. 
Nomina! baho, odaida, cmitent tomonidan aniqlanadi. Masalan, 
aksiya bo‘yicha ustav fundining chiqarilgan aksiyalar soniga nisbati 
bilan aniqlanadi, takiif qilinadigan baho sotuvchilar taklillarida 
kdtiriladi, talab bahosi esa, odatda, sotib oiisb arizalarida kclliri- 
ladi. Ko'rsatilgan talab va taklif baholarda hcch qachon bitim Uizil- 
maydi, chimki ular ntodjal vaziTasini bajaradi.
Dulardan tashqari birlamchi bozor bahosi (yoki emission baho) 
mavjud. Bu baho joylashtirish bahosi deb ham ynritiladi. Qimmatli 
qog'ozlar bozorida qirqish, anderrayter, sotib olish guruhi, qop- 
lash, ochish va yopish baholari ham uchraydi.
Qirqisli bahosida (yoki goliandclia auksion) cmitent eng pa.st 
baholami o‘matadi va u bo'yicha o'ziga kerakli hajmda qarzJi qimmatli 
qog'ozlar joylashtiriladi. Bu sxema, odatda, davlat qiinmatli qo­
g'ozlar bozorida qo'llaniladi. Anderrayter bahosi bilan anderrayter 
qimmatli qog'ozlari joylashtiriladi. Qopiasb bahosi obligaisiyalarda 
qo'llaniladi. Agar obligatsiya bclgiSangan niuddatda qoplansa, qop- 
lash bahosi nominal bahoga teng bo'ladi. Qimmatli qog'ozlarda 
fond bozorlarini ochish va yopish baholari ustidan ham kuzatish 
amalga oshiriladi.
Qimmatli qog'ozlar bozor bahosi (qimmatli qog'ozlarning ktirs 
qiymati ham deyitadi) bilan .sotiladi va sotib oiinadi. (3ozor bahosi 
talab va taklifga bog'liq, Talab yuqori bo'Isa, bozor bahosi oshib 
boraveradi. Talabning o'zgarishi qim m atli qog'ozlar bo'yicha 
toianadigan daromadga, emitentning istiqboii va obro'siga, reklama 
si fat i va h.k.larga bog'liq.
2
] 2

---

Statistikada davrlar uchun o‘rtadia balio qiiyidagi TormLila bilan 
liisoblanadi: