Statistikasi

egti. Sotisli (bozor) qiymati talab va taklif asosida vujudga keladi. 
Bulardan tashqari aksiyalar liaqiqiy qiymatga cga. Bii ko‘rsatkich, 
dividend SLimmasini kcrakli bolgan foydalilik darajasiga boiish orqali 
aniqlanadi.
Kerakli (minimal) foydalilik darajasi (KFD) risksiz foydalilik 
darajasi va risk uchun toMov yig'iiidisidan iborat. Birinchi ko'rsatkich 
odatda, davlat obligatsiyalarining foiz stavkasiga teng deb oltnadi. 
Risk darajasi beta miqdori bilan baholanadi. Bu o‘zi birjadagi biitun 
aksiyalar bo'yicha foydalar va aniq aksiya foydasi o'rtasidagi chiziqli 
bogManish burilmasining burchagi tangensiga teng, Masalan, risksiz 
foyda darajasi 20% ni tashkii qilsa, beta miqdori — 1,2; qimmatli 
qog‘ozlarning umumbozor o‘rtacha foydalilik darajasi 35 foizga teng 
deylik. U vaqtda kerakli (minimal) foydalilik darajasi:
KFD =20+1,2 (35 - 20) = 38%
Endi aksiyaning haqiqiy qiymatini hisoblash mumkin: AHQ = 
D:KFD. Masalan, dividend summasi 200 so‘m, aksiyaning joriy 
bozor qiymati 1000 so‘m bo'Isin. Bu yerdan AHQ = 526 (200:0,38) 
so‘m. Ko‘rtnib turibdiki, aksiyaning haqiqiy qiymati sotish qiyma- 
tidan deyarli ikki baravar past. Xulosa - mavjud aksiyalarni tezlik 
bilan sotish kerak.
Amaliyotda dividcndlar o‘sishi yoki pasayishi mumkin. Agar divi- 
dendlarning o'sishi moOjallansa yoki aniqlansa AHQ quyidagi formula 
bilan hisoblanadi.
A H Q
=
KFD - R
bu yerda: R — yillik ko‘zda tutilgan o‘sish sur’ati. Masalan, aniq 
boMishicha, kelgusida har yil o ‘rtacha dividend 17 foizga ortadi. 
Bunda:
AHQ =
200(1 + 0,17} 
200 X 1,17 
234
= 1 1 1 4 so‘m.
0,38 - 0,17 
0,21 
0.21
Bimday paytda aksiyalar sotib olinishi maqsadga muvofiq. Qim­
matli qog‘oz!ar bozorida aksiyalarning haqiqiy narxi (AHN) ham 
aniqlanadi. AHN aniqlashda quyidagi formuladan foydalanamiz