Statistikasi

Tovuq fermasi xodimlarining '^Xaiq banki”ga qo‘ygan omonat- 
lari va mavsumiyiik
O y J a r
O m c n a i la m in g o q ib h o litib i, 
m in s o 'm .
U c h y ill ik
su m m a
O y l i k n ’ r la c h a la r
M a v j u m i y b k
im Jc k s I
2£)0b
2 Ш
2 0 0 8
Y a n v a r
2 4
18
2 6
6 8
2 2 .7
5 1 ,7
K e v r a l
13
21
41
8 0
2 6 ,7
6 0 ,8
M a j i
31
6 4
3 7
132
4 4 ,0
100,2
A p r d
4 3
3 8
5 4
140
4 6 ,7
106,4
M a y
4 0
7 J
4 9
160
5 3 ,3
121.4
ly u n
6П
58
6 5
(8 3
6 1 ,0
138.9
lyu S
6 6
7 0
7 9
21 5
7 1 J
163,3
A v g u s i
71
54
47
172
5 7 J
130.5
S c n U b r
3 6
41
61
Г3 8
4 6 ,0
104.8
O k n b f
4 9
6 9
18
(3 6
4 5 ,3
103,2
N o y a b r
2 6
27
3 9
9 2
3 0 J
6 9 ,9
D c k a b r
18
: i
>7
6 6
2 2 ,0
SO 1
J a m i
4 8 7
55 2
54 3
1 582
4 3 .9
1 0 0 ,0
Indeksni hisobiashdan 
o'rtachalar hisoblanadi: 
Yanvar
oldin har bir oy uchun alohida
- - Z 
>’
 ■■ 24 + 18 26 _
n
■- 22 ,7 m ] n . so' ' m
3 
3
Qolgan oylar bo‘yicha ham xuddi shunday hisoblanadi. Faqat 
uch yil uchun o'rtacha hisoblanayotganda 3 ga emas, 36 ga boMinadi, 
ya’ni:
]71

---

_
у
V ,
1582
F„ = 
' ' = —----- = 4 3 ,9 т 
In 
. s o ' m
■
36 
36
Mavsumiylik indeksi tjuyidagicha hisoblanadi;
Yanvar
Vi 
22,7
dli_. 100 = 
’
100 = 51,7 %
y„ 
43,9
Fevral va qolgan oylar bo‘yic!ia mavsumiyhk indekslari 5.3-jad- 
valning 7-ustunida keltirilgan.
5,3-jadvalda kcltirijgan tna’luinotlar tovuq fermasida ishJaydi- 
ganJarning daromadlari va uiar asosida tashkil topadigan daromad- 
lar mavsumiy xarakterga ega ekanligini tasdiqiamoqda, ya’iii yan- 
vardan to iyul oyigaciia omonat summasi o‘sib borgan va avgustdan 
boshlab pasayish teiidensiyasiga ega.
To'plashga inoyillik koeffitsiyenti to'plangan mablag'ning pul 
daromadiarining mutlaq o‘zgarisihiga nisbati bilan yoki quyidagi for­
mula bilan hisoblanadi;
^r.if -
Omonalning 
muilaq o‘ zgarishi
Pul darom adlarining muilaq 
zgarishi
Mutaxassislarning fikricha, bu nisbat 20-30% oraiigMda boiishi 
kerak. Agar bu chegaradan chiqilsa, bu to'planma majburiy ekan- 
ligidan dalolat beradi va u talab inflatsiyasi deb ataladi.
Pul jamg‘armalarining kvotasi oqib ketgan mablag* mutlaq sum- 
masining pul jamg'armalariga nisbati bilan hisoblanadi.
“Uy xo'jaligi sho'basi bo‘yicha to‘plash normasi” rnakroiqtlsodiy 
ko‘rsatkichi jaiion amaliyotida keng qoilaniladi. Bu ko'isatkich to‘planma 
summasining yalpi ixtiyordagi daromadga nisbati bilan hisoblanadi.
5.6, Bank statistikasining inronnatsion ta’minoti
Banklar va bank faoliyati haqidagi statistik ma’lumot birinchi 
navbatda bcvosita banklarning buxgattcriya va statistik hisobotlaridan 
olinadi.
Rcspublikadagi bardia banklar o'zlarining ish faoliyati to'g'risida 
quyidagi hisobot shakllari orqali davlat organJari oldida hisobot beradi.
Bankningyillik hisoboti Markaziy bankka taqdim etiladi. Unda 
bankning yillik balansi, bank faoliyatining moliyaviy natijalari 
to'g‘risidagi hisobot, daroinadlar va xarajatlar tarkibi, foydani 
taqsimlash tartibi, likvidlikning a,sosiy ko‘rsatkichlari, bankning
172

---

shaxsiy nalijalar razmeri, bankning kredil, rcsurs siyosati va tashqi 
faoliyati, qimmatH qog'ozlar operatsiyasi, investiisiyalar haqida 
ma’Iumotlar beriladi.
Uniumiy moliyaviy hisobot ham Markaziy bankka laqdiin eti- 
ladi. Unda bankning hisobot yilida olgan daromadlari va ko‘rgan 
zararlari, kredit portfeli tahlili, zaxiralat, oshgan foiziar, asosiy 
mab!ag‘!ar va nomoddiy aktivlar, bank xodimlari haqida m a’lumot 
va tahlillar keltiriladi,
Banklar haqidagi ma’lumotlarni quyidagi statistik hisobotlar- 
dan ham oHsh mumkin:
1-K.B shakli — tijoral banki faoliyati to‘g‘risidagi hisobot (kvartal- 
lik). Tijorat banklari jamlanma hisobotni Qoraqaipog‘iston Respubli- 
kasi, viloyatlar va Toshkent shahar statistika boshqarmasiga hisobot 
davridan keyingi oyning l5-sanasidan kechiktirmay taqdim etadilar.
I-Kredit (MB) shakli — Kichik tadbirkoriik siibyektlariga beril- 
gan kredillar to ‘g‘risidagi hisobot. Ushbu shakl hisobot davridan 
keyingi oyning [0-sanasidan kechiktirmay taqdim etiladi.
1-KB (choraklik, yillik shakliga ilova) - tijorat banki tomonidan 
berilgan kreditlar to'g‘risidagi hisobot. Ushbu shakJ hisobot davri­
dan keyingi oyning 8-sanasidan kechiktirmay viioyat va shahar statis­
tika boshqarmasiga taqdim etiladi.
1-KB (yiliik) 25-yanvarda topshiriladi. Bu hisobot uch bolimdan 
iborat; 1) Aktivlar, passivlar va boshqa ma’Iumotlar; 2) Bank daro­
madlari va xarajatlari; 3) Asosiy vosilalar va yig'ilgan eskirish;
I-Aholi omonatlari shakli — aholi omonatlari to‘g*risidagi hiso­
bot (yillik). Ushbu shakl hisobot davridan keyingi oyning 8-sana­
sidan kechiktirmay viioyat va shahar statistika boshqarmasiga taqdim 
etiladi. Aholining omonatlari bo'yicha hisob raqamlariga naqdsiz pul 
0‘tkazishni hisobga olgan holda aholi omonatlari bo‘yicha yii boshiga 
jaib etilgan (olingan) mablag‘lar, omonatlar qoidig'i, omonatlar 
bo'yicha foiziar ko'rsatkichlari alohida hisoblanadi. Har bitta 
ko'rsatkich bo'yicha chet el valutasidagi omonat alohida beriladi.
Aholi mabiag'larini omonatlarga jalb qilinishi to'g'risidagi hiso­
botni to'ldirishda quyidagilarni hisobga olish lozim:
1. 
Viloyatlar bo'yicha m a’lumotlarni bosh bank faqat rezident- 
lar bo'yicha ko'rsatadi.
2. Barcha ko'rsatkichlar, shujumladan milliy valutada va chct el 
vaiutasida o'tkazilgan naqdsiz pullar O'zbekiston Respublikasl 
Markaziy bankining hisobot sanasiga bo'lgan tegishli kursi bo'yicha
173

---

so'm larda hisoblaiiib, yil boxSliidan ortib boruvchi yakunda 
toMdiriladi.
3. “Omonatlarga jaib etilgan m ablaglar” ustunida yil boshidan 
abolining qo‘yilgan va olingati mablag'lari o'rtasidagi tafovut aks 
cttiriladi.
4. “Omonatlarning qoldiqlari” ustuttida ma’lumoitar hisoblan- 
gan foiziami qo'shgan bolda hisobot sanasiga bo'igan holat 
ko'rsatiladi.
5. “Aholining omonatlari bo'yicha foizlar” ustunida barcha tur- 
dagi omonatlar bo‘yicha oylik o'rtacha foiz stavkasi bir o‘rilik belgi 
bilan ko‘rsatiladi.
Naqdstz pul tushumlari va hisob-kitoblarga aholi pul mab- 
!ag‘Iarining naqdsiz pul aylanmalari kiradi. Naqdsiz pul tushumlari 
korxona va tashkilotlaming hisob raqamlaridan (ish haqi, pensiya va 
h.k.) fuqarolaming omonat hisob raqamlariga o'tkaziladi. Naqd pulsiz 
hisob-kitoblar aholining xarajatlari (kommunal xizmatlar, kvartira 
to'loviari va h.k.) ni omonatchilaming hisob raqamlaridan o ‘tkazish 
yo1i bilan to'lash demakdir.
l-Aholi omonatlari shakli — aholi omonatlari to‘g‘risidagi hiso­
bot (yillik). Ushbu shakJ 25-yanvardan kechiktirmay viloyatlar va 
Toshkent shahar statistika boshqarmasiga taqdim etiladi va uch 
boMimdan tashki! topadi:
1. Aholi omonatlari bo'yicha hisob raqamlariga naqdsiz pul 
o'tkazishni hisobga olgan holda aholi omonatlari.
2. Aholi omonatlari miqdori, bank muassasalari soni.
3. Aholi omonatlari turlari (valuta omonatlarini qo'shgan holda).
Banklar va bank faoliyati haqida ma’lumotlami yana 0 ‘zbekiston
Respublikasi Davlat statistika qo'mitasi chop qiladigan statistik bul- 
leten va to'plam lardan (m asalan, “ 0 ‘zbekiston raqam larda” , 
“ 0 ‘zb ek isto n m oliyasi” , “ T ijo ra t b an k larin in g ah o li pul 
mablag'larini jalb qitishi” , “Aholi omonatlariga mablag'larni jalb 
qilishi bo'yicha asosiy ko'rsatkichlar” , “Tijorat banklarining kichik 
tadbirkorlik subyektiariga bergan kreditlari”, “Tijorat banklari fao- 
liyatlarining asosiy ko'rsatkichlari”) hamda www.stat.uz saytidan 
olish mumkin.
Banklaming ma’lum bir sanalarga bag‘ishlab chop qilingan ki- 
tob, albom, kataloglar, to'plam lari juda yaxshi ma’lumot manbai 
hisoblanadi. ."Vlasalan, “0 ‘zbekiston bank tizimi mustaqillik yillari- 
da” kitobidan Juda ko'p m a’lumot olish mumkin.
174

---

Banklar va bank faoliyati to ‘g‘risidagi ayrim ma’IiimoUarni om* 
maviy axborot vositalaridan liam olish mumkiii. M asalan, 
0 ‘zbekistonda va boshqa mamlakatlarda chop qilinadigan gazeta va 
jurnailardan. Ularga: “ Iqtisodiy axborotnonia”, “ PKB”, “ Moiiya”, 
“ Mulkdoriar sinfi va iqtisodiyot”, “Деньги и кредит”, “Деньги”,