Stomatologiya propedevtikasi

S o ‘rilish v a zifa si. O g i z b o ‘s h lig ‘ining sh illiq qavati 
birmuncha organik va anorganik moddalarni, y a’ni antibiotik, 
aminokislota, turli dorilami shimdirish bilan so iilish vazifasini 
bajaradi. F izik o m illar hiso b ig a m o d d alarning shim ilishi 
faollashadi. Fizik omillardan elektroforez, ultratovush, fonoforez 
va boshqalar m aium .
S o ia k bezlar. O g iz bo‘shlig‘iga 3 juft katta va har joylaming 
nomi bilan ataluvchi mayda so ia k bezlarining y o ila ri ochiladi. 3 
juft katta so ia k bezlaridan quloq oldi, jag ‘ osti va til osti so ia k

---

10-rasm. Milk shilliq qavati epiteliysi:1-m uguz qavat;2-donador qavat;
3-tikanaksim on to ‘qim alar;4-bazal hujayralar; 5 -bazal membrana;
6-epitelial so ‘rg ‘ich; 7 - biriktiruvchi to ‘qima so 'rg ‘ichi;8-xususiy shilliq
qavat
bezlari mavjud. Mayda soiak bezlari lunj, lab, til, qattiq va yumshoq 
tanglaylarning shilliq osti qavatida boiib, hajmi 1 -5 mm gacha yetadi. 
S o ia k bezlari ishlab chiqaradigan sekret so ia k deb ataladi.
Quloq oldi bezi (glandulaparotidae) s o ia k bezlarining ichida 
eng kattasi b o iib , hazm tizimining a ’zosi hisoblanadi. Ishlab 
chiqargan s o ia k oqsil, suyuq, amilazaga boy bo iadi. Soiakning 
kam yoki k o ‘p ajralishi organizm ning h olatiga, ovqatning 
koiinishi va hidiga b og iiq boiadi. Quloq osti bezining hujayralari 
organizmdan keraksiz moddalarni-toksin, dorilar va hokazolarni 
chiqarish qobiliyatiga ega. Hozirgi zam onaviy tekshirishlar 
natijasiga binoan quloq oldi bezi ichki sekretsiya bezi deb tan 
olinayapti. U ishlab chiqargan parotin mineral va oqsil aimashinuviga 
ta’sir ko‘rsatib, boshqa ichki sekretsiya bezlari-gipofiz, qalqonsimon, 
qalqon usti, buyrak usti va tanosil bezlari bilan gistologik va 
funksional b o g iiq lig i borligi aniqlangan. Quloq oldi bezining 
innervatsiyasi simpatik va parasimpatik, sezuvchi asab tolalari bilan 
amalgaoshiriladi.
Ja g ‘ osti s o ia k bezi (glandula subm andibularis) pastki 
ja g ‘ning tanasidan ichkari va birmuncha pastda yotadi. U aralash, 
y a ’ni m u tsin li, o q silli s h illiq s o i a k a jra ta d i. Q on b ilan
ta’minianishi dahan osti va til arteriyasi hisobiga, innervatsiyasi

---

esa jag ‘ osti asab tuguni hisobiga amalga oshiriladi. Jag4 osti so ia k
bezining y o ii til ostidagi so‘rg‘ichga ochiladi.
Til osti s o ia k bezi (glandula sublingualis) aralash, mutsinga 
boy b o ig an yopishqoq s o ia k ajratadi. Til osti s o ia k bezi o g iz
bo‘shlig ining tubidagi ja g ‘-til osti mushagi ustida joylashgan 
b o iib , faqat shilliq parda bilan qoplanib turadi va til bilan pastki 
ja g ‘ning ichki yuzasi orasida til osti burmasini hosil qiladi. Ishlab 
chiqarilgan mutsin yuqori polimerli glukoprotein b o iib , ovqatning 
o g iz bo‘shligidan o ‘tib yutilishida va hazm boiishida muhim rol 
o‘ynaydi.