Strategiyalíq menedjment 5230200-Menedjment (tarmaqlar hám tarawlar boyınsha) bakalavr talim bagdarı studentleri ushın oqíw qollanba

Базардıń салıстıрмалı 
үлеси 
Жоқары<1,
0 
Пас1,0 
Itler 
Sızılma 8.2.1 Bazardıń salıstırmalı u`lesi. 
Boston konsultativ toparı matrisası 
Pás 
(Ekonomikaǵa 
salıstırǵanda 
pás) 
Sawın 
sıyırlar 
Mashqalalı 
balalar 
Juldızlar 
Joqarı
(Ekonomikaǵa 
salıstırǵanda 
joqarı) 
T
ar
m
aq
tı
ń 
ós
iw 
te
zli
gi
 

---

99 
sızıǵınıń nátiyjeligi qansha joqarı bolsa, onıń firma strategiyasın jaratıwǵa tásiri 
sonsha kúshli boladı. 
«Ósim–úles» matricasınıń ózgesheliklerin itibarǵa alǵan halda, (8.2.1 sızılma) 
kárxananıń buyırtpa portfelindegi ózggerislerin analizlewge kirisiwimiz múmkin. 
«Soraw belgisi» yamasa «mashqalalı balalar». BKGnıń «ósim- úles» 
matrisasınıń joqarıdaǵı oń tárepinde jaylasqan xojalıq birlikleri, biznesler «soraw 
belgisi» yamasa «mashqalalı balalar» dep ataladı. Tarmaq bazarınıń operativlik 
penen ósiwi olardı tartımlı qıladı. Biraq usı bizneslerdiń bazardaǵı kishi úlesi olardı 
irirek hám nátiyjelirek qarsılaslarǵa qarsı jemisli gúresiwine guman tuwdıradı. Sonıń 
ushın olar «Soraw belgisi» yamasa «mashqalalı balalar» dep belgilenedi. Usı túrdegi 
kárxanalar «naq pul bólekleri» depte ataladı, sebebi olardıń naq pulǵa bolǵan qálewi 
júdá joqarı (tez ósimdi qarjılandırıw hám jańa ónimdi jaratıw ushın úlken kólemdegi 
investisiyalar talap etedi). Biraq usınıń menen birge olarda naq pul tabıwdıń ishki 
imkaniyatları joqarı emes (kishi bazar úleske iye oqıw iymek sızıǵı hám masshtab 
nátiyjeligi tómen, demek payda norması da joqarı emes). Tez ósetuǵın tarmaqta 
jaylasqan bunday kárxanalar tek tez ósip baratırǵan bazardan arqada qalmaslıq ushın 
úlken kólemdegi naq puldı, eger ol óz tarmagında sárdar bolıwdı qálese, onnan da 
kóbirek naq puldı talap etedi. Usı sebepli usı kárxananıń bas kompaniyası sonsha 
dárejede úlken finanslıq resurslardı sarıplawların oylap kóriwi lazım. 
Bunday sharayatta BKG tómendegi eki strategiyalıq variantlardı qollanıwı 
múmkin dep esaplaydı: 1) investisiyanıń hújim jasaw strategiyasınan paydalanıw 
hám onı keńeyttiriw, tarmaqtıń tez ósiw imkaniyatlarınan paydalanıw; 2) eger 
óndirislik quwatlılıqların asırıw hám bazar úleslerin keńeyttiriw qárejetleri potensial 
paydadan joqarı bolsa, kárxanadan waz keshiwge tuwra keledi. Eger mashqalalı 
kárxana (biznes) operativ ósiw strategiyasın ámelge asıra almasa hám bazar úlesin 
ósiriw imkanın taba almasa, ol iri firmalar menen pás qárejetler baǵdarında 
básekilese almaydı. Bunday sharayatta usı biznes birliginde waz keshetuǵın basqa 
ilaj qalmaydı. BKG strategiyaları «soraw belgisi» («mashqalalı balalar») sıyaqlı 
kárxanalarǵa salıstırǵanda tómendegi usınıstı beredi: eger ázzi biznes birligi oqıtıw 
iymek sızıgı boyınsha sárdarlardı quwıp jetiw imkanına iye bolmasa, olardan waz 

---

100 
keshiw lazım. Joqarı ósiw potensialına iye erteńgi kun «juldızlarǵa» iri 
investisiyalardı kiritiu maqsetke muapıq .