Sun’iy hujayrasi

Kerakli asbob va reaktivlar: Mikroskop, buyum oynalari, yog‘och kuli, probirkalar, kapillyar 
shisha naycha, shisha tayoqcha, filtr qog‘oz, voronka, distillangan suv, 10% li HCl eritmasi, 1% li FeCl
2
eritmasi, 1% li PtCl
4
eritmasi, 1% li H
2
SO
4
eritmasi, NH
3
(ammiak), 1% li Na
2
HPO
4
eritmasi, 1% li 

---

O’simliklar fiziologiyasi 
 
227 
(NH
4
)
2
МоO
4
ning azot kislotasidagi eritmasi, 1% li Sr(NO
3
)
2
eritmasi, 1% li K
4
[Fe(CN
6
)] eritmasi, 1% ли 
Tl
2
SO
4 
eritmasi, 1% li Na
2
CuPb(NO
2
)
6
eritmasi. 
Ishni bajarish tartibi: Tuproqdan qabul qilinadigan mineral elementlarning ba’zilari (N, P, S, 
Mg, Fe, Co) bevosita organik moddalarning molekulalari tashkil bo’lishida ishtirok etsa, ko’pchiligi 
moddalar almashinuvi prosesslarini aktivlashtirishda ishtirok etadi. 
O’simliklar kulida uchraydigan elementlarni aniqlash uchun tamaki yoki yog’och kuli ishlatiladi. 
Avvalo ikkita probirkaga 0,2 grammdan kul solinadi, so’ngra ularning biriga distillangan suv, 
ikkinchisiga HCl ning 10% li eritmasidan qo’yib chayqatiladi. Ular reaksiyaga kirishib bo’lgandan keyin 
aralashmalar filtrlanadi.Tayyorlangan filtratdan pipetkada 1 tomchi olib, buyum oynasiga tomiziladi. 
Keyin buyum oynasiga biror elementni aniqlash uchun qo’llaniladigan tegishli reaktivdan 1 tomchi 
tomiziladi. Oynadagi tomchilar bir-biridan 2 sm narida bo’lishi kerak. Keyin bu tomchilar shisha 
tayoqcha yoki gugurt cho’pi bilan bir-biriga qo’shiladi. U quriganidan keyin mikroskopda ko’riladi. Har 
qaysi reaksiyaning borishida o’ziga xos tuzilgan kristallar hosil bo’lganligi kuzatiladi.
Birinchi probirkadagi filtratda suvda eriydigan xlorid tuzlar bo’ladi. Xloridlarni aniq belgilashda 
talliy (I)-sulfat (Tl
2
SO
4
) ning 1% li eritmasi ishlatiladi. Bu reaksiya quyidagicha boradi. 
4
2
4
2
2
2
SO
K
TlCl
SO
Tl
KCl
+
→
+
Talliy xlorid kristallari har xil shakllarda ko’rinadi. 
Ikkinchi probirkadagi filtratda kaliy, kalsiy, magniy, fosfor, oltingugurt va temir elementlarini 
aniqlash kerak. Bu ish quyidagi tartibda bajariladi.