Sun’iy hujayrasi

Elementlar 
Miqdori, % 
Kislorod 
65-75 
Uglerod 
15-18 
Vodorod 
8-10 
Azot 
1,5-3,0 
Fosfor 
0,2-1,0 
Kaliy 
0,15-0,4 
Oltingugurt 
0,15-0,2 
Xlor 
0,05-0,10 
Kalsiy 
0,04-2,00 
Magniy 
0,02-0,03 
Natriy 
0,02-0,03 
Temir 
0,01-0,015 
Rux 
0,0003 
Mis 
0,0002 
Iod 
0,0001 
ftor 
0,0001 
15-rasm. O‘simlik tanasidagi kimyoviy elementlar ( hujayra tarkibidagi) 
1. Kaliyni aniqlashda reaktiv sifatida platina xlorid tuzining 1% li eritmasi ishlatiladi. Reaksiya 
natijasida hosil bo’lgan kompleks tuz kristallari sarg’ish-yashil tusda tovlanib turadi. Bu reaksiya 
quyidagicha boradi: 
6
2
4
2
PtCl
K
PtCl
KCl
→
+
Kaliyni Na
2
PbCu (NO
2
)
6
dan iborat kompleks tuzining 1% li eritmasi yordamida aniqlash 
mumkin. Bu reaksiya quyidagicha boradi: 
NaCl
NO
PbCu
K
KCl
NO
PbCu
Na
2
)
(
2
)
(
6
2
2
6
2
2
+
→
+
Tajribani o’tkazish uchun suvda eritilgan kul filtratidan buyum oynasiga tomizib, spirt lampa 
alangasida quritiladi. Oyna sovigandan keyin 1 tomchi reaktiv [NaPbCu (NO
2
)
6
] qo’shiladi. Preparatdagi 

---

O’simliklar fiziologiyasi 
 
228 
kristallar to’q jigarrangda tovlanib turadi. 
2. Filtratga 1% li H
2
SO
4
qo’shilganda ninasimon va boshqa shakllardagi gips kristallari paydo 
bo’lishi bu filtratda kalsiy borligini ifodalaydi. Bu reaksiya quyidagicha boradi: 
HCl
CaSO
SO
H
CaCl
2
4
4
2
2
+
→
+
3. Filtratda magniy borligini aniqlash uchun buyum oynasi ustiga tomizilgan filtrat tomchisi avval 
ammiak bilan neytrallanib, so’ngra unga natriy gidrofosfatning 1% li eritmasi qo’shilsa, unda 
yulduzsimon, yashiksimon va patsimon kristallar ko’rinadi. Bu reaksiya quyidagicha boradi:
NCl
MgPO
NH
HPO
Na
NH
MgCl
2
4
4
4
2
3
2
+
→
+
+
4. Ammoniy molibdatning nitrat kislotada tayyorlangan 1% li eritmasidan buyum oynasidagi 
filtrat tomchisiga qo’shilganda, yashil rangli yumaloq, 4 va 3 qirrali kristallar hosil bo’lishi filtratda fosfor 
borligini ifodalaydi. Bu reaksiya quyidagicha boradi: 
3
4
4
2
3
4
2
3
4
3
2
(12
)
21
(
) 12
21
12
H PO
NH
MoO
HNO
NH
MoO
NH NO
H O
+
+
→

+
+
5. Kul tarkibidagi S 1% li stronsiy nitrat tuzi eritmasi yordamida aniqlanadi. Mikroskopda 
qaralganda preparatda mayda, sariq rangli, yumaloq kristallar borligi ko’rinadi. Bu reaksiya quyidagicha 
boradi: 
2
4
3 2
3
4
(
)
2
Na SO
Sr NO
NaNO
SrSO
+
=
+