Sun`iy nеyron tarmoqlarni umumiy tasnifi quvvatali Ortiqovich Raximov

www.scientificprogress.uz
 
Page 104
Hozirgi vaqtda kompyuterlarni intellektuallashtirishning turgʻun yoʻnalishi va 
uning dasturiy ta’minoti mavjud. Kelajakdagi kompyuterlarning asosiy funksiyalari - 
ko‘proq hisoblashga oid bo‘lmagan xarakterdagi masalalarni, ya’ni mantiqiy xulosa 
chiqarish, bilimlar bazasini boshqarish, intellektual interfeys ta’minoti va boshqa 
masalalami yechishga qaratilgan. Kompyuterlarni intellektuallashtirish maxsus 
apparaturalarni (masalan, neyrokompyuterlar) va dasturiy ta’minotlarni (Ekspert 
tizimlar, bilimlar bazasi, masala yechuvchilar va h.k.) yaratish hisobiga amalga 
oshiriladi. 
“Sun'iy intellekt tizimi” tushunchasi ta’rifini quyidagicha berish mumkin. Tizim 
intellektual hisoblanadi, agar unda uchta bazaviy fimksiyalar amalga oshirilgan bo‘lsa: 
l. Bilimlami taqdim etish va qayta ishlash funksiyasi. Sun'iy intellekt tizimi o‘zida 
tevarak atrof to‘g‘risidagi bilimlami to‘plashga qodir bo‘lishi, ularni pragmatika va 
ziddiyatsizliklar nuqtai nazaridan sinflashi va baholashi, yangi bilimlami qabul qilish 
jarayonlarini aniqlaydi, ma’lumotlar bazasida saqlanayotgan bilimlar bilan yangi 
bilimlar o‘rtasidagi bog‘lanishlarni aniqlashi lozim. 
2 . Mulohaza funksiyasi. Sun'iy intellekt tizimi mantiqiy xulosa yordamida yangi 
bilimlami vujudga keltirishi va to‘plangan bilimlarda qonuniylik mexanizmini namoyon 
qilishi, alohida (shaxsiy) bilimlar asosida umumlashgan bilimlami olishi va o‘z 
faoliyatini mantiqiy rejalashtirishi kerak. 
3 . Aloqa funksiyasi. Sun'iy intellekt tizimi inson bilan unga yaqin bo‘lgan tilda 
aloqa qilishi va insonning tevarak-atrofhi qabul qilishiga (avvalo, ko‘rish va ovozli) 
analogik bo‘lgan kanallardan ma’lumot qabul qilish, “o‘zi uchun” yoki biror kishining 
iltimosiga ko‘ra shaxsiy faoliyatni tushuntirishni shakllantirishni bilishi (ya’ni, “Buni 
qanday amalga oshirdim?” kabi savollarga javob berishi), insonga uning xotirasida 
saqlanayotgan bilimlar hamda mulohaza qilishning mantiqiy vositasi hisobiga 
yordamlashishi kiradi. 
Sun'iy intellekt tizimining asosiy texnologiyalari haqidagi tasavvurni shakllantirish 
uchun, uning dasturiy yechimlarda muhim konsepsiyalarining mujassamlanishini 
o‘rganishimiz lozim. 
Sun'iy intellekt tizimi sohasida tadqiqot strukturasini aniqlashdagi urinishlar 
takror-takror amalga oshirilgan. Bu savol borasidagi barchasidan koʻra mashhur nuqtai 
nazarlar [l]da ifoda etilgan. Unga muvofiq Sun'iy intellekt tizimi sohasidagi tadqiqotlar 
ikkita bazaviy yo‘nalishlami oʻz ichiga oladi. 
• Bionik, inson ongi uchun xarakterli va inson tomonidan yechiladigan masalalar 
asosida yotuvchi strukturalar va jarayonlami sun'iy qaytadan tiklash muammolari bilan 
shugʻullanadi; 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 4 ǀ ISSUE 5 ǀ 2023 
ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
  
Uzbekistan