Surxdondaryo viloyati qishloq xo’jaligini rivojlanish va tarmoq tarkibi

Surxondaryo viloyatidakichiuk tadbirkorlikni rivojlantirish va uning istiqbollarini o’rganish
Osiyoning yirik shaharlari — Toshkent va Dushanbe bilan bogʻladi. 1971-yilga kelib Surxondaryo viloyatini Tojikistonning janubiy tumanlari bilan bogʻlovchi Termiz—Qoʻrgʻontepa — Yavan temiryoʻlini qurishga kirishildi. Gʻuzor — Boysun — Qumqoʻrgʻon temir yoʻlning qurilishi yakunlangan. Amudaryo ustidan Hayraton temir yoʻ koʻprigi qurilgan. Viloyat hududidan Moskva — Dushanba, Ashxobod — Dushanba temir yoʻllari oʻtgan. Termiz — Toshkent, Termiz — Amu-Zang, Termiz — Sariosiyo shaharcha Sariosiyo, Termiz — Boldir yoʻnalishlarida poyezdlar qatnaydi. Shuningdek, Termiz orqali Dushanbe — Astraxon, Dushanbe — Konibodom, Qoʻrgʻontepa — Konibodom, Koʻlob — Astraxon yoʻnalishlarida poyezdlar qatnaydi. Viloyatdagi Temir yoʻllarning uzunligi 300 km. Viloyatning ichki transport aloqalarida avtomobil yoʻlining ahamiyati juda muhim. Surxondaryo viloyatidagi qattiq qoplamali avtomobil yoʻllarning uzunligi 2,7 ming km. Viloyatning asosiy avtomobil yoʻli —Katta Oʻzbekiston traktoor. Avtomobilda mamlakatlararo yuk tashish xizmati korxonasi yuklarni qoʻshni Afgʻonistonga yetkazib bermoqda. Surxondaryo viloyatining yirik shaharlari (Termiz va Denov)dan bir qancha xorijiy mamlakatlar va Oʻzbekistonning ichki tumanlariga avtomobil transporti qatnaydi. Termiz — Qarshi, Termiz — Hayraton (Afgʻoniston), Termiz — Dushanbe, Termiz — Toshkent, Denov — Qarshi, Denov — Shahrisabz, Denov — Gʻuzor, Denov — Urganch, Denov — Samarqand yoʻnalishlari shular jumlasidan.
Surxondaryo viloyatida respublikada yagona boʻlgan Termiz dare porti joylashgan. Termiz va Sariosiyoda aeroport bor. Termiz aeroportidan Toshkent, Moskva, Ashxobod, Olmaota, Samarqand, Namangan, Buxoro, Andijon va boshqa yoʻnalishlarda yoʻlovchilar tashuvchi samolyotlar qatnovi yoʻlga qoʻyilgan.
Madaniyat va maorif, sogʻliqni saqlash va sport[tahrir | manbasini tahrirlash]
Surxondaryo vodiysi ilk ibtidoiy odamzod makon topgan joy sifatida taʼriflanadi. Boysun tizmalaridan oʻrta paleolit davriga (mil. av. 100— 40 mingyilliklarga) oid ibtidoiy odam manzillarining qoldiqlari topilgan.
Surxondaryo togʻlarida tosh davrining soʻnggi bosqichi—yuqori paleolitga (miloddan avvalgi 40-12-mingyilliklar) doir topilma ham koʻp. Shulardan biri Teshiktosh unguridan qazib olingan 8-9 yashar bola suyaklaridir (antropolog M. M. Gerasimov tomonidan qiyofasi tiklangan). Ushbu topilma „neandertal odam“ nomi bilan mashhur boʻlib, Oʻzbekistonning, umuman, Oʻrta Osiyoning hozirgi zamon odami (kromanon) shakllangan mintaqaga taalluqli ekanini isbotlashga dalil boʻldi. Vohada qadimgi madaniyatga mansub Ayritom, Dalvarzintepa, Xolchayon, undan keyingi davrlarga oid Sopollitepa, Mirshodi, Moʻlali, Kampirtepa, Jarqoʻrgʻon, Bolaliktepa va boshqa arxeologik yodgorliklar topilib oʻrganildi.
Koʻhitang togʻlarida aniqlangan Zarautsoy qoyatosh rasmlari mezolit yoki neolit davriga tegishli. Zarautsoydagi gʻor shiftlari va devorlarida oxra boʻyogʻi yordamida rayem chizilgan. Rasmlarning asosiy qismi yovvoyi buqalarni sehr-jodu yoʻli bilan ovlash manzarasini aks ettiradi.
Miloddan avvalgi 2-mingyillikning 1-yarmida hozirgi Oʻzbekiston janubga Amudaryo soʻl sohilidan kelgan qabilalar Koʻhitang va Boysun togʻoldi hududlarini oʻzlash.tirib Sopollitepa, Jarqoʻton, Moʻlalitepa aholi manzilgohlariga asos soldilar.
Miloddan avvalgi 329-327-yillarda viloyat hududi makedoniyalik Iskandar tomonidan bosib olingan. Keyinchalik Salavkiylar davlati tarkybiga kirgan.