Surxon vohasining tabiiy geografik joylashuvi va aholining xo’jalik faoliyat turlari reja

Do‘rmon. Sharqshunos tadqiqotchi olim I.Magidovichni qayd etishicha «Do‘rmon - mo‘g‘ullardan kelib chiqqan qabilalar bo‘lib, Chingizxon davridan ma’lum va ular Janubiy Sharqiy Turkistonni istilo qilishda mo‘g‘ullar tarkibida ishtirok etgan». XIV - XV asrlarda Do‘rmon urug‘i o‘zbek xalqini etnik taraqqiyotida iqtisodiy va madaniy aloqalarida muhim o‘rin tutib, o‘zaro etnik aloqalarini mustahkamlashda bevosita ishtirok etgan. Do‘rmon urug‘larini maishiy turmush tarzi, uy - joy, o‘tov qurilishi, til shevasi va antropologik tipi bo‘yicha ular o‘zbek - qo‘ng‘irotlaridan deyarli farq qilmaydilar. Tadqiqotlar natijasiga ko‘ra do‘rmon urug‘i Chingizxon qo‘shinlari tarkibida va oradan ma’lum vaqt o‘tgach Shayboniyxon qo‘shinlari bilan birgalikda Surxondaryo vohasiga kelib qolgan bo‘lishi mumkin.
Kenegas-urug‘i etno-siyosiy birliklarni shakllantirishda ishtirok etib, Shayboniylar qo‘l ostidagi qabilalrning yirik uyushmalaridan biri bo‘lib, Movarounnahrga ko‘chib kelgan ko‘chmachi o‘zbeklarning tarixiy taraqqiyotida alohida o‘rin tutgan. Shayboniyxonning harbiy yurishlarida kenegas etnik urug‘i faol ishtirok etib. Surxon vohasida ma’lum bir qismi muqim o‘rnashib qoldi. 1924 yildagi aholini ro‘yxatga olish manbalariga asoslangan I.Magidovich izlanishlar asosida etnograf Yavorskiy fikrini keltiradi. Ushbu fikrda «Kenegas urug‘i Mang‘it urug‘ining bir tarkibiy guruhi bo‘lib, keyinchalik undan ajaralib chiqqan.


Adabiyotlar.

1. 
   Asqarov A. O‘zbek xalqining etnogenezi va etnik tarixi. – T. Universitet. 2007.
   
2. 
   Axmedov B. Tarixdan saboqlar. - Toshkent.1994.
   
3. 
   Asqarov A. O‘zbeklar qanday kelib chiqqan. Fan va turmush jurnali. 1985. 2-3-4-sonlar.
   
4. 
   Abulg‘oziy. Shajarayi turk. - Toshkent. 1992.
   
5. 
   Beruniy Abu Rayhon. Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar. 1 - jild. - Toshkent.,1968.
   
6. 
   Karmisheva B. X. Ocherki etnicheskoy istorii yujnыx rayonov Tadjikistana i Uzbekistana. - M.:Nauka. 1976.
   
7. 
   Tursunov S.N. va boshqalar. Surxondaryo tarix ko‘zgusida. - Toshkent. 2001.
   
8. 
   Tursunov S.N. O‘zbekiston tarixi va madaniyati - Surxondaryo etnografiyasi. - Toshkent. 2006.
   
9. 
   Tursunov S.N. Sherobodliklar. – T. A.Navoiy nomidagi O‘zbekiston milliy kutubxonasi. 2006.
   
10. 
    Tursunov S.N. To‘xtaev A. Jarqo‘rg‘on. - T. “Fan.” 2008.
    
11. 
    Tursunov S.N. Turdiev T.. Denov. – T., “Fan”. 2009.
    
12. 
    Shoniyozov K. O‘zbek xalqining shakllanish jarayoni. - Toshkent.2001.
    

13. 
    Mirzo Ulug‘bek. To‘rt ulus tarixi. - Toshkent. 1993.
    
14. 
    Hasan Ato Abushiy. Turkiy qavmlar tarixi. - Toshkent.1995.
    
15. 
    Qurbonov A.E. Shimoliy Surxon vohasi aholisi etnik holati.||Mustaqillik, ma’naviyat, tarbiya. - Termiz. 2000