«Сув хўжалигини бошќариш ва унинг иктисодиёти» факультети


Менежментнинг асосий тамойиллари


Download 0.79 Mb.
bet9/26
Sana22.02.2023
Hajmi0.79 Mb.
#1222250
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   26
Bog'liq
Менежмент маъруза

6.3 Менежментнинг асосий тамойиллари.

Тамойил - бу фаолият юритиш, халкнинг асосий коидаси, етакчи гоядир. Илмий адабиётларда одатда бошкарув тамойиллари деганда иктисодиётга рахбарлик килишда асосланиладиган асосий коида, йул-йурик, хулк меъёрлари тушунилади. Бошкарув тамойиллари иктисодиёт конунлари таъсири натижасида бошкарув усулларига боглик ходисалар мохиятини акс эттиради. Бошкарув механизми схемасини куйидагича ифодалаш мумкин:


к онунлар тамойиллар усуллар услублар.
Бошкарув тамойиллари узаро боглик ва биргаликда кулланилиши лозим.
Асосий тамойилларга куйидагилар киради:

  1. Бошкарувда яккабошчилик ва коллегиялик тамойили. Яккабошчилик тамойили бевосита ишлаб чикаришда ишлаб чикариш персонали аъзоларининг ягона рахбар буйрукларига катъий буйсунушини талаб килади. Юкори даражадаги рахбар куйи бугин рахбари ваколатига кирувчи масалаларни хал этмаслиги лозим. Бу тамойилни амалга оширишнинг асосий шарти хар бир ижрочининг хукук, бурч, мажбуриятларини катъий белгилаб куйишдир. Ягона бошчилик коллегиаллик, кабул килинадиган карорлар ошкаралиги билан кушиб олиб борилиши керак. Коллегиаллик интизом, рахбар, ягона шахс иродасигасузсиз буйсунуш билан бирга амалга ошиши керак. Демократия, ошкоралик хар бир кишига уз фукаролик карашларини намоён килиш, бошкарув карорларини ишлаб чикиш ва кабул килишда фаол катнашиш учун имкон яратади.

  2. Илмийлик тамойили. Бошкарув тамойиллари орасида валютаризмни инкор килувчи хар бир рахбар иктисодий конунлар, жамият ривожланишининг объектив йуналишлари, бу сохада миллий ва чет эл тажрибасини куллашини такозо килувчи урин эгаллайди.

  3. Режалилик тамойили. Бозор иктисодиёти шароитида ишлаб чикаришни режали бошкариш - бизнес ва тратегик режасини тузиш - иктисодий сиёсатларни амалга оширишнинг мухим шартидир. Бу тамойил ишлаб чикариш ривожланишининг узок муддатга мулжалланган йуналишлари, суръатлари ва нисбатларини, суръатлари ва нисбатларини белгилашни ифодалайди.

Ишлаб чикаришни режалаштириш бошкаришнинг асосий вазифаларидан биридир. У иктисодий конун, ишлаб чикаришнинг хозирги холатини илмий тахлил этиш, эхтиёжларни истикболини аниклаш техникавий ва ташкилий карорларни забул килиш асосида амлага оширилади. Бозор иктисодиёти шароитида стратегик режалаштириш - у ёки бу тармок ривожланишининг макбул нисбатларини, энг мухими ресурслардан самарали фойдаланиш йулларини белгиловчи иктисодий ривожланиш параметрларини аниклаш мухим ахамиятга эга булади.

  1. Бошкарув шакл ва усулларини такомиллаштириб бориш тамойили. Бозор иктисодиёти шароитида бошкарувнинг уч шакли мавжуд: хусусий, жамоа, давлат бошкаруви. Бошкарувнинг хусусий шаклида мулкдор якка узи карор кабул килади ва бутун иш учун жавобгар булади. Бошкарув хусусий шаклининг ижобий томони мулк эгаси ишлар боришини узи тулик назорат килиш имкониятига эгалиги камчилигини эсасарсоянинг унча катта булмаслиги ва бир киши бошкарувнинг турли вазифаларини бажаришига мажбурлидир. Мулкдор бошкарувнинг барча вазифаларини амалга ошириши: режалаштириш, ташкил этиш, рагбатлантириш, йукатош зарар ва бошкаларга шахсан булишдадир. Кучли ракобат шароитида мулкдор синмаслиги учун доимо уз билимларини купайтириб, бошкарув усулларини такомиллаштириб, яъни ишчиларга таъсир этиш йулларини бозорда мавжуд холатга мос равишда узгартириб бориши керак.

Бошкарувнинг жамоа шаклида икки ёки ундан куп жисмоний ва хукукий шахслар бошкарув карорларини биргаликда кабул киладилар ва корхона ёки акционерлар жамияти фаолияти учун жавобгар буладилар. Шерикчилик нисбатан малакали бошкарув карорларини кабул килиш, бошкарувнинг хусусий шакли камчиликларини бартараф этишга имкон яратади. Бошкарувнинг жамоа шаклининг афзаллиги шериклар акция сотиш йули билан кушимча сармоя жалб килиш имкониятига эга булишидадир. Бошкарувнинг жамоа шакли директорлар кенгаши томонидан амалга оширилиб, у асосий бошкарув сиёсатини ва бошкарувнинг мажуд вазиятга мос иктисодий, ташкилий-бошкарувчилик, ижтимоий-психологик, хукукий усулларини танлайдилар. Бошкарувнинг жамоа шаклининг асосий камчилиги барча шериклар - акция эгалари бошкарувда ва корхона фаолиятини назорат килишда катнаша олмайди. Унинг яна бир камчилиги - корпорация, акционерлар жамияти ёки корхона акционерларидан «икки ёклама» солик олинишидир, чунки корхона фойдадан. Акционерлар эса кушимча равишда дивидентдан солик тулайдилар.
Давлат бошкарув шакли давлат ёки махаллий мулк булган корхоналарда амалга оширилади. Давлат бу корхоналар фаолияти учун тулик жавоб беради.

  1. Кадрлар танлаш ва жойлаштириш тамойили. Бозор иктисодиёти шароитида кадрларни танлаш ва жой-жийига куйиш тамойили махим ахамият касб этади. Бозор муносабатлари бошкарув кадрларига катъий талаблар куяди, уларнинг ишбилармонлик сифатлари, ишлаб чикариш олдида турган масалаларни белгилайди.

  2. Агентлар мустакиллик ва эркинлиги тамойили. Бозорда агентлар фаолияти иктисодий жавобгарлик билан биргаликда амалга ошиши керак.

  3. Шахсий ташаббус тамойили. Бозорда ишбилармон, омилкор, шахсий фойда учун харакат килувчи, тадбиркор кишилар фаолият юритиши керак.

  4. Жавобгарлик ва таваккалчилик тамойили. Тадбиркор уз фаолияти учун жавобгар булиши, бунда маълум таваккалчилик хам хисобга олиниши, яъни тадбиркорнинг уз хукук ва мажбуриятлари булиши керак.


Download 0.79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   26




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling