Suv tarmoqlarini gidravlik hisoblash

MA’RUZA -17


SUV TARMOQLARINI GIDRAVLIK HISOBLASH

Reja:
1. Suv ta'minoti tarmoqlarini gidravlik hisoblashdan asosiy maqsad

2. Suv tarmoqlarining asosiy ishchi ko'rsatgichlarini aniqlashtirish.

Suv ta’minoti tarmoqlarini hisoblashning zamonaviy nazariy asoslari va uslublari professorlar N.N Abramov, A.E Belan, N.U Koyda va boshqalarning ilmiy ishlariga batafsil keltirilgan. Bundan gidravlik hisoblashni asoslari gidravlika kursiga berilgan.

Suv ta’monoti tarmoqlarining gidravlik hisoblash asosida, suv ta’minnoti tarmoqlaridagi suv taqsimoti Krixgof qonunlari asosida yuz beradi degan tushuncha yotadi, bu qonun hamma suv ta’minoti tarmoqlariga tegishli hisoblanadi, oliongan suv taqsimoti va boshqa ma’lumotlar suv ta’monoti tarmoqlaridagi o’lchamlarni aniqlash imkoniyatini beradi.
Temir yo’l suv ta’minoti kapital xarajatlari salmog’i suv uzatgichlar va suv ta’minoti tarmoqlariga to’g’ri keladi. Suv uzatgichlar va suv ta’minoti tarmoqlari qiymatlari, quvur uzunligi, quvur diametrlari, yotqizish chuqurligi, mahaliy sharoit va boshqalarga bog’liqdir. Suv ta’monoti tarmoqlarining iqtisodiy samaradorligini, butun tizim hisobiga olish to’ri keladigan hollar ham mavjud. Ular boshi berk tarmoqlardan qimatliroq, ammo foydalnish bo’yicha ishonchliroq hisoblanadi.
QMQ ning tavsiyasiga asosan 100 mm katta tarmoqlar uchun boshi berk tarmoqlar sxemasi ishlatish mumkin emas.
Suv uzatgichlarni hisoblash. Suv uzatgichlar suv ta’monoti tizimlarida, suv manbaidan suv iste’molchilariga yetkazib beradigan quvurlarga aytiladi. Suvni iste’molchilarga yetkazib beradigan turli xil belgilar bo’yicha tavsiflanadi:
Suvni harakatga keltiradigan suvni uzatish xususiyatlari bo’yicha; Ish jarayoni gidravlik hisoblash bo’yicha; ishlatiladigan xom ashyolar bo’yincha va boshqalar; 5.1-jadvalda asosiy xususiyatlari bo’yicha, ma’lum bir suv ta’minoti inshoatlarini tanlashda, suv uzatgichlar tasnifi va xususiyatlari keltirilgan.
5.1- jadval
Suv uzatgichlarning tasniflari

Suv uzatgichlar tasniflari	N.N. Abramov tasnifi bo’yicha.
	Suvni uzatish uslubi bo’yicha(harakatga keltiruvchi kuch)	Gidravlik rejimlarning xususiyati bo’yicha	Ishootlarning turlari (konsturiksiyalari bo’yicha)
I	Gravitatsion (o’zi oqar suv uzatgichlar)	Bosimsiz (suv yuzasining erkin bosimi bilan, bosimli yuzasi to’lib oqim ishlaydi )	Ochiq yopiq holdagi kanallar, suv uzatgichlar. Suv uzatgichalr va yopiq bosimli kanallar
II	Bosim bilan harakatlanadigan suv uzatgichlar (mexanik kuch ta’sirida uzatiladi)	Bosimli	Suv uzatgichlar

Bosim ostida ishlovchi suv uzatgichlar (mexanik kuch ta’sirida) har doim kesmalari suv bilan to’lgan bo’ladi. Ular turli xil ko’rinishda va turli xil materialdan tashkil topadi.