«Su`wretlew o`neri ha`m siziw kafedrasi.» Kompyuter grafikasi pa`ni boyinsha
Download 421.7 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Adabiyot
- Standart asboblar paneli
- «Svoystva ob`ekta»-«Ob`ektning xususiyati» paneli
- «Risovanie»-«Chizish» paneli
- «Izmenit`» - «Wzgartirish» panelining
- «Razmeri» - «Wlchamlar» panelining
1 O`zbekistan Respublikasi haliq bilimlendiriw wa`zirligi. A`jiniyaz atindagi nokis ma`mleketlik pedagogikaliq instituti. «Su`wretlew o`neri ha`m siziw kafedrasi.» Kompyuter grafikasi pa`ni boyinsha Lektsiya tekstleri.
Du`ziwshi lektor. X.Alyaminov.
NO`KIS-2012 jil.
2 KIRISh XXI-asr, yangi texnika va texnologiyalarni komp`yuterlar asosida ishlab chiqish va tashkil qilish asri hisoblanadi. Shuning uchun barcha sohalar kabi muhandislik loyihlashda ham komp`yuterlardan foydalanish hozirgi kunning dolzarb muammosi bwlib qoldi. Shu munosabat bilan ushbu wquv qwllanmaga «Komp`yuter grafikasi» fanining bir bwlimi «Muxandislik komp`yuter grafikasi-«Komp`yuter loyihalash» alohida bob qilib kiritildi. Buda takidlab wtish zarurki, «Komp`yuter grafikasi» fani «Hisoblash komp`yuter grafikasi» va «Muxandislik komp`yuter grafikasi» fanlarini wz tarkibiga oladi. «Hisoblash komp`yuter grafikasi»dan foydalanib grafik reklamalar kabi axboratlarni amaliy dasturlar asosida bajariladi. «Muxandislik komp`yuter grafikasi» fani loyihalash ishlarini avtomatlashtirish tizimi- «SAPR» fanining boshlang`ich qismi hisoblanadi. «Muxandislik komp`yuter grafikasi- komp`yuter loyihalash» fani «Chizma geometriya» va «Chizmachilik» fanlarini qisman yoki wzlashtirib bwlgan talabalarga mwljallangan. «Muxandislik komp`yuter grafikasi»ni wqitishdan asosiy maqsad talabalarga muxandislik va mutaxassislik fanlaridan bajariladigan barcha turdagi grafik axborotlarni- chizma, diogramma va sxemalar kabi tasvirlarni ikki wlchamda yoki uch wlchamda komp`yuter yordamida bajarish tartibi va qoidalarini wrgatishdan iborat. «Muxandislik komp`yuter grafikasi»ning asosiy masalasi amaliy va operatsion dasturlar hamda tayyor buyruqlar paketidan fodalanib, loyihalash va texnologik jarayonlarning modellarini yaratish ishlarini talabalar tomonidan komp`yuterda erkin bajarishlari uchun zaruriy bwlgan bilim va malakalarga wrgatishdan iborat. «Muxandislik komp`yuter grafikasi» fanidan mashg`ulotlar Oliy wquv yurtlarida bakalavr va muxandislar tayyorlash uchun Oliy va wrta maxsus ta`lim vazirligi tomonidan muvofiqlantiruvchi kengashning tavsiyasiga asosan, 2006 yil 27 iyul 167- sonli qaydnomasi bilan tasdiqlangan namunaviy dastur asosida ma`ruzalar va amaliy- laboratoriya mashg`ulotlar kwrinishida wtkaziladi. Har bir ma`ruza mashg`ulotlarida grafik axborotlarning primitivlarini-tarkibiy qismlarini komp`yuter ekranida chizish, ularni qayta wzgartirib maqbul bwlgan variantlarini yaratish va ekranda bajarilgan tasvirlarni qog`ozga chiqarib olish kabi vazifalarni bajarish uchun zarur bwlgan nazariy bilimlar bosqichma-bosqich berib boriladi. Amaliy mashg`ulotlarda esa, chizma chizish, ularni taxrir qilish, wlchamlar qwyish va ob`ektlarni bog`lash kabi amaliy buyruqlardan foydalanib kwnikmalar va malakalar oshiriladi. 3 Talabalar mashg`ulotlarda olgan bilimlari va kwnikmalarini twrtta laboratoriya ishlarini bajarish jarayonida mustaxkamlab, nazariy bilimlarini va amaliy malakalarini oshiradilar. I-laboratoriya ishida «Tekis kontur chizmasi» A4 yoki A3 formatda asosiy yozuvi(burchak shtampi) bilan bajariladi. II-laboratoriya ishida «Predmetning ikki kwrinishi bwyicha uchinchisini topish va qirqimini yasash» vazifalari bajariladi. III-laboratoriya ishida «Yig`ma birlik tarkibiga kiruvchi detallarni ajratib, ularni ishchi chizmasini tuzish» vazifasi bajariladi. IV-laboratoriya ishida III-laboratoriya ishi uchun berilgan «Yig`ma birlik» chizmasini bir qismini, ya`ni 3 yoki 4 ta detallardan iborat bwlgan qismining yig`ish chizmasi bajariladi va spetsifikatsiyasi tuziladi. Har bir laboratoriya ishlaridagi vazifani bajarish uchun talabaga uning gurux rwyxatidagi tartib nomeriga mos bwlgan shaxsiy vazifa mashg`ulot wtkazuvchi wqituvchi tomonidan beriladi. «Muxandislik komp`yuter grafikasi» fanidan talabalar baholi yakuniy nazorat ishlari topshiradilar. Buning uchun birinchi (1,2-laboratoriya ishlari hajmida) va ikkinchi (3,4-laboratoriya ishlari hajmida) nazorat ishlarining natijalari ham e`tiborga olinadi.
1.
Komp`yuter grafikasining vositalari; 2.
AutoCAD 2000 va AutoCAD 2002 dasturlarini yuklash; 3.
AutoCAD dasturining foydalanish interfeysi-ishchi stolining menyulari va uning asboblari. Adabiyot: 1. WWW. Info-baz.narod.ru, I-bob «Obshie svedeniya». 2. A. Fedorenkov, A.Kimaev, AutoCAD 2002: «Prakticheskiy kurs», Moskva, «DESS SOM», 2002g., 63 ÷ 80 betlar. 3. B. Barchard va boshqalar. «Vnutrenniy mir AutoCAD» (Inglizchadan tarjima) Kiev: DiaSoft 2000. I-bob. 4
vositalari yordamida wqitiladi: 1) Texnik vositalar (1-rasm):
1-Displey—monitor; 2-Kiritish qurilmalari: klaviatura-tugmalar paneli, sichqon va boshqalar; 3-Tashqi xotira qurilmasi—protsessor; 4-£og`ozga chiqarish qurilmasi—printer, plotter va boshqalar. 2) Dasturlar vositalari: Dasturlar sistemali-operatsion va amaliy dasturlarga bwlinadi. Operatsion dasturlar foydalanuvchini komp`yuter bilan muloqot qilishida vositachi bwlib xizmat qiladi. Ular yordamida tezkor xotiradan foydalanish, disketlardagi axborotlarni wqish, axborotlarni disketga yozish, amaliy dasturlarni ishga tushirish kabi amallar bajariladi. Amaliy dasturlar u yoki bu grafik axborotlar uchun tuziladi va komyuterga kiritiladi. Dasturlar Beysik yoki Paskal tilida tuziladi. Ushbu wquv qwllanmada komp`yuter grafikasida loyixalashning avtomatlashtirilgan tizimi AutoCAD programmalaridan foydalanib, grafik axborotlarni komp`yuterda bajarishni 5 wrganiladi. Bunda foydalanish uchun ishlab chiqilgan AutoCADning oxirgi versiyalari AutoCAD-2000 va AutoCAD-2002 dasturlaridan foydalaniladi. 1.2. AutoCAD 2000ni yuklash. Ma`lumki komp`yuter
quyidagi ketma-ketlikda elektr tarmog`iga ulanadi, ya`ni yuklanadi: PROTsESSOR - MONITOR - PRINTER va boshqalar. Uni wchirish esa, aksincha bwladi: PRINTER - MONITOR - PROTsESSOR. Komp`yuter setga ulangach ekranning chap tomonida ustun kwrinishida unga kiritilgan asosiy programmalar, «Yarlik»-ramziy belgi kwrinishida joylashgan bwladi. Ular orasidan «AutoCAD 2000 yoki AutoCAD 2002» ga kursorni «Sichqon» yordamida olib kelib, uning chap tugmasi ketma-ket ikki marotaba yuklanadi. Ekranda qum soat bilan kursorni strelkasi yonma-yon paydo bwladi va biroz vaqt wtgach ekranda AutoCAD-2000 yozuvi va uni yuklanish darchasi paydo bwladi. Bu darchaning yuqori chap burchagida twrtta knopka-tugmalari joylashgan bwlib ular quyidagi vazifalarni bajarishga mwljallangan (2-rasm): 1-«Otkrit` chertyoj»-avval tuzilgan chizmani ochish, ya`ni ekranga fayllari nomlab xotiraga kiritib qwyilgan chizmalarni chaqirish buyrug`ining tugmasi. 2-«Nachat` s nachalo»-yangi chizma boshlash buyrug`ining tugmasi. 3-«Ispol`zovat` shablon»- shablonlardan fodalanish buyrug`ining tugmasi. U yoki bu farmatdan va burchak shtapmlaridan foydalanishni ta`minlaydi. 4-«Ispol`zovat` volshebnik»-sexr buyrug`idan foydalanish tugmasi. Bu buyruqdan foydalanib AutoCADni yuklash ikki holatda amalga oshiriladi: 6
2-rasm
1.
Tezkor yuklash; 2. Kengaytirilgan yuklash. Tezkor moslash holatida 2-«Nachat` s nachalo» tugmasi yuklanadi. Shunda wlchov birliklari va chizma qog`ozining formati taklif qilinadi. Kengaytirilgan moslash holatida esa, wlchov birliklari, burchak kattaliklari, burchaklar ywnalishi, burchaklarning musbat ywnalishi va chizma qog`ozining yuzasi-formati taklif qilinadi. Kengaytirilgan moslash holatini, ya`ni 4- tugma ENTER bilan yuklansa, undagi qwshimcha buyruqlar rwyhati paydo bwladi (3- rasm). «1-Units»-wlchov birligi tugmasi: wnli metrik, injenerlik, arxitektorlik, kasirlik va ilmiy wlchov birliklari taklif qilinadi. Bu wlchov birliklarini taqqoslashga misol tariqasida derazaning balandligi kwrsatilgan.
7
3-rasm Ikkinchi qwshimcha buyruqqa wtish uchun «Dalee» knopkasi- tugmasi yuklanadi: 2-«Angle»-burchaklar. Burchak kattaligi aylananing gorizontal markaz chizig`ining wng tomonidan «Sharqdan» boshlab olinadi. Burchaklarning wlchov birliklarini va ularni kiritilishi 90° li burchak misolida kurish mumkin. Uchinchi qwshimcha buyruqqa wtish uchun «Dalee» tugmasini bosiladi. 3-«Angle Measure»-burchaklarni wlchab qwyishda 0 (nol`) ga teng bwlgan boshlang`ich ywnalishni belgilaydi. Twrttinchi qwshimcha buyruqqa wtish uchun «»Dalee» tugmasi bosiladi. 4-«Angle Direction»-burchakning musbat ywnalishini soat strelkasi bwyicha yoki unga teskari tanlashni ta`minlaydi. Beshinchi qwshimcha buyruqqa wtish uchun «Dalee» tugmasi yuklanadi: 5-«Area»-soha-chizma kog`ozining chegarsi-farmati aniqlanadi. Agar AutoCAD-2000 dasturida tezkor moslash holati yuklansa, bu beshta qwshimcha buyruqlardan faqatgina ikkitasi, wlchov birliklari va «Soha» buyruqlari taklif etiladi. Bu kwrsatkichlar chizmachilikdan grafik axborotlarni bajarishda etarli bwlganligi uchun undan foydalaniladi. Bunda taklif qilingan metrik yoki angliyaning uzunlik wlcham birliklaridan «Metricheskoe» buyrug`i yuklanib,
8 yuklash darchasini pastki wng burchakdagi «GOTOVO» yoki «OK» tumasi yuklansa, ekran ishchi holatiga wtib qoladi. Ekranning bunday kwrinishiga ishchi stol yoki foydalanish interfeysi deb ataladi (5-rasm). AutoCAD-2002 dasturini yuklash takomillashtirilgan bwlib, u yuklangach ekranda bu dasturning yuklash «AutoCAD 2002 Segodnya» darchasi 4-rasmda keltirilgan kwrinishda paydo bwladi. «Open Drawings»-chizmani ochish tugmasini yuklab avval bajarilgan va xotiraga fayli kiritib qwyilgan chizmalarni ekranga chaqirish uchun foydalaniladi. «Sreate Drawings»-yangi chizma boshlash tugmasini yuklab, ekranda chizma bajarish uchun yangi sahifa ochishga quyidagicha kirishiladi: «Select how to bedin:»-vkladkasidan «Start from Scratch»-buyrug`i yuklanadi. Shunda yuklash darchasida ingliz va metrik uzunlik birliklari taklif etiladi va undan «Metric» uzunlik birligi tanlanib yuklanadi. Shunda ekranda aynan, 5-rasmda tasvirlangan kabi ishchi stol yoki foydalanish interfeysi paydo bwladi.
4-rasm
9
5-rasm 1.3. Foydalanish interfeysi-stoli AutoCADning ishchi stoliga quyidagi elementlar kiradi: Tushuvchi menyular qatori ekranning yuqorisida joylashgan bwladi(6-rasm). 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 6-rasm
1-«Fayl»-fayllar bilan ishlash menyusi; 2-«Pravka»-«Windows» stolidagi grafik maydon qismlarini tahrir qilish menyusi; 3-«Vid»-ekranni boshqarish buyruqlarini menyusi. Varroq fazosidan modellar fazosiga wtish, displey kwrsatkichlarini boshqarishda kerakli asboblar panelini va boshqa buyruqlarni wrnatadi;
10
4-«Vstavka»-ilovadagi va tashqi ob`ektlarni bloklarga qwyishni ta`minlash menyusi; 5-«Format»-qatlamlar bilan ishlashni, rang va chiziq turlari, matin stilini va wlchamini boshqarishni, mul`tliniyalar stilini, wlcham birligini wrnatish, chizmani chegaralarini aniqlash kabi buyruqlarning menyusi; 6-«Instrumenti»-ekrandan foydalanishda tizimlarni boshqarish buyruqlari menyusi. Ular
yordamida muloqatlar darchasidan foydalanib chizma kwrsatkichlarini va bog`lamlarini wrnatish kabi buyruqlar yuklanadi; 7-«Cherchenie» - chizma chizish buyruqlarini ochadi; 8-«Razmeri»-wlcham kwrsatkichlarini boshqarish va ularni qwyish buyruqlarini ochadi; 9-«Izmenit`»-chizma elementlarini wzgartirish-chizmani va undagi
yozuvlarni tahrir qilish buyruqlarini ochadi; 10-«Okno»-bir vaqtda foydalanishda bwlgan axborotlarni faylidan fayliga wtib ularni ochadi; 11-«Pomosh`»-ingliz tilida kuchli gipertekstli eslatmalar tizimini ochadi. Standart asboblar paneli, u ekranning yuqorisidan ikkinchi qatorda joylashgan bwladi(7-rasm). 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 7-rasm
1-«Sozdat`»-yangi faylni yaratishda yangi varroq ochish buyrug`ining tugmasi; 2-«Otkrit`»-mavjud faylni ochish buyrug`ining tugmasi; 3-«Soxranit`»-fayllarni xotirada saqlash buyrug`ining tugmasi; 4-«Pechat`»-chizmani qog`ozga chiqarish buyrug`ining tugmasi; 5-«Predvoritel`niy prosmotr»-chizmani qog`ozga bosib chiqarishdan avval uni chizma formatida joylashuvini kwzdan kechirish buyrug`ining tugmasi; 6-«Nayti i zamenit`»-chizmadagi swz va jumlalarni topib boshqasiga almashtirish buyrug`ining tugmasi; 11
7-«Virezat` v bufer»-chizmadan belgilab olinganlarni- elementlarni «Windows» buferiga kesib olish buyrug`ining tugmasi; 8-«Kopirovat` v bufer»-tanlab olingan elementlarni «Windows» buferiga nusxasini olish buyrug`ining tugmasi; 9-«Vstavit` iz bufera»-«Windows» buferidan nusxalarni chiqarib qwyish buyrug`ining tugmasi; 10-«Matematicheskie svoystva»-ob`ekt haqida ma`lumotlar buyrug`ining tugmasi; 11-«Otmenit`»-oxirgi amalni bekor qilish buyrug`ining tugmasi; 12-«Povtorit`»-oxirgi bekor qilingan amalni qayta tiklash buyrug`ining tugmasi; 13-«Vstavit` ssilku»-wzga faylga kwrsatma berish buyrug`i-ning tugmasi; 14-«Vremennaya tochka trassirovki(otkrivaet spisok komand)»-ob`ektlarni bog`lovchi buyruqlar rwyxatini ochish buyrug`ining tugmasi; 15-«(PSK)»-koordinatalardan foydalanish tizimida ishlash buyrug`ining tugmasi; 16-«Rasstoyanie»-masofani, XY tekisligida burchakni va nisbiy burchakni, ∆ X, ∆ Y,
∆ Z larni aniqlash buyrug`ining tugmasi; 17-«Perechertit` vse»-ekranda chizmani qayta-boshqatdan chizish buyrug`ining tugmasi; 18-«Dialog tochki vida»-bir nechta kwrinishlar ekranini yaratish buyrug`ining tugmasi. Masalan ustidan, oldidan va yonidan kwrinishlarni; 19-«Imenovannie vidi»-kwrinishlarni olmashtirish buyru-g`ining tugmasi, masalan ustidan kwrinishni izometriyaga; 20-«3D Orbita»-fazoda 3D ob`ektini burish buyrug`ining tugmasi; 21-«Panorama real`nogo vremeni»-foydalanuvchiga model fazosini- chizmani qulay joyga siljitish buyrug`ining tugmasi; 22-«Masshtab real`nogo vremeni»-ayni vaqtda kwrinishlarni kattalashtirish yoki kichiklashtirish buyrug`ining tugmasi;
12
23-«Okno izmereniya masshtaba(otkrivaet spisok komand)»- kattalashtirish yoki kichiklashtirishning turli usuldagi asboblarini tanlash buyrug`ining tugmasi. Masalan chizmaning kichik bir bwlagini ekran bwylab kattalashtiradi; 24-«Predidushiy masshtab»-dastlabki masshtabiga qaytarish buyrug`ining tugmasi.
qatlamlar yaratiladi va chiziqlarni rangi, turi hamda ywg`onliklari wzgartiladi (8- rasm). 1 2 3 4 8-rasm 1-ekranda qatlam yaratish buyrug`ining tugmasi; 2-tasvirdagi chiziqlarga rang berish buyrug`ining tugmasi; 3-tasvirdagi chiziqlarga tur berish buyrug`ining tugmasi; 4-tasvirdagi chiziqlarga ywg`onlik berish buyrug`ining tugmasi. Chizma chizish, ularni taxrir qilish, ularni wzaro bog`lash va ularga wlcham qwyish buyruqlarining shartli belgili tugmalari ekranning chap va wng tomonlarida ustunlar kwrinishida joylashtirilgan bwladi va ularga quyidagilar kiradi: «Risovanie»-«Chizish» paneli buyruqlari, «Izmenit`»- «Wzgartirish» panelining buyruqlari, «Razmeri»-«Wlchamlar» panelining buyruqlari va «Privyazka ob`ekta»-«Ob`ektni bog`lash» panelining buyruqlari.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 9-rasm 1-«Otrezok»-kesma chizish buyrug`ining tugmasi; 2-«Pryamaya»-twg`ri chiziq chizish buyrug`ining tugmasi; 3-«Mul`tliniya»-mul`tliniya-qwsh chiziqlar chizish buyrug`i-ning tugmasi; 4-«Poliliniya»-kwp chiziq chizish buyrug`ining tugmasi; 5-«Mnogougol`nik»-kwpburchak chizish buyrug`ining tugmasi; 13
6-«Pryamougol`nik»-Twrtburchak chizish buyrug`ining tugmasi; 7-«Duga»-yoy chizish buyrug`ining tugmasi; 8-«Krug»-aylana chizish buyrug`ining tugmasi; 9-«Splayn»-egri chiziq chizish buyrug`ining tugmasi; 10-«Ellips»-ellips chizish
buyrug`ining tugmasi; 11 -«Vstavit` blok»-blokni qwyish
buyrug`ining tugmasi; 12-«Sozdat` blok»-blok yaratish buyrug`ining tugmasi; 13-«Tochka»-nuqta qwyish buyrug`ining tugmasi; 14-«Shtrixovka»-kesim va qirqim yuzalarini shtrixovkalash buyrug`ining tugmasi; 15-«Oblast`»-3D ob`ektida soha ochish buyrug`ining tugmasi; 16-«Mnogostrochniy tekst»-kwp qatorli yozuvuvlar bajarish buyrug`ining tugmasi.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 10-rasm 1-«Steret`»-tanlangan ob`ektni wchirish buyrug`ining tugmasi; 2-«Kopirovat`»-ob`ektdan nusxa olib kwchirish buyrug`ining tugmasi; 3-«Zerkalo»-ob`ektga simmetrik tasvir yasash buyrug`ining tugmasi; 4-«Sdvig»-tanlangan ob`ektni surish buyrug`ining tugmasi; 5-«Massiv»-ob`ektning tasvirini kwpaytrib tasvirlash buyrug`ining tugmasi; 6-«Peremestit`»-tanlangan ob`ektni kwchirish buyrug`ining tugmasi; 7-«Povernut`»-ob`ektni biror burchakka burish buyrug`ining tugmasi; 8-«Masshtab»-ob`ektning tasvirlarini va wlchamlarini wzgar-tirish buyrug`ining tugmasi; 9-«Rastyanut`»-tanlangan ob`ektni uzaytirish buyrug`ining tugmasi; 10-«Udlinit`»-tanlangan ob`ektni chwzish buyrug`ining tug-masi; 11-«Obrezat`»-ob`ektning ortiqcha qismini kesib tashlash buyrug`ining tugmasi; 14
12-«Rasshirit`»-tanlangan ob`ektni kengaytirish buyrug`i-ning tugmasi; 13-«Razorvat`»-ob`ektni nuqta oralig`ida ajratish buyrug`i-ning tugmasi; 14-«Faska»-burchak hosil qilib kesishuvchi chiziqlarning burchagi faskasini olish buyrug`ining tugmasi; 15-«Skruglenie»-ob`ektlardagi burchaklarni aylana yoyi yor-damida yumaloqlash buyrug`ining tugmasi; 16-«Udalit` (Razorvat`)»-ob`ektlarni birlashtiruv qism-larini uzib olib ywqotish buyrug`ining tugmasi;
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 11-rasm 1-«Lineyniy razmer»-chiziqli wlcham qwyish buyrug`ining tugmasi; 2-«Parallel`niy razmer»-og`ma konturga wlcham qwyish buyru-g`ining tugmasi; 3-«Ordinatniy razmer»-ordinata wlchamini qwyish buyru-g`ining tugmasi; 4-«Radius»-yoy radiusining wlchamini qwyish buyrug`ining tugmasi; 5-«Diametr»-aylana diametrining wlchamini qwyish buyru-g`ining tugmasi; 6-«Uglovoy razmer»-burchakli wlcham qwyish buyrug`ining tug-masi; 7-«Bistroe izmerenie»-tezkor wlchash buyrug`ining tugmasi; 8-«Bazoviy razmer»-tayanch wlchamni belgilab qwyish buyrug`i-ning tugmasi; 9-«Razmernaya tsep`»-zanjir usulida wlcham qwyish buyrug`ining tugmasi; 10-«Vinoska»-chetga chiqarish buyrug`ining tugmasi; 11-«Dopusk»-chekli chetga chiqish wlchamlarini qwyish buyru-g`ining tugmasi; 12-«Marker tsentra»-aylana markazini kwrsatish buyrug`ining tugmasi; 13-«Redaktirovat` razmer»-wlchamlarni taxrir qilish buyru-g`ining tugmasi; 14-«Redaktirovat` tekst»-matinlarni taxrir qilish buyru-g`ining tugmasi; 15
15-«Obnovit`»-tanlangan wlchamni yangilab qwyish buyrug`i-ning tugmasi.
Download 421.7 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling