«Su`wretlew o`neri ha`m siziw kafedrasi.» Kompyuter grafikasi pa`ni boyinsha
Download 421.7 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Komp`yuterda k´p burchak va aylana chizish va aylana chizish buyru³laridan foydalanib tutashmalar yasash
- Agar berilgan chizi³larga urinib ´tgan aylananing orti³cha ³ismi chizmadan ´chirilsa yoki y´³otilsa, tutashma µosil b´ladi. Bunday amalni
- V-MASh¢ULOT Mavzu
- Mash²ulot rejasi
- 4. Shunda mulo³atlar ³atorida navbatdagi s´rov paydo b´ladi:« Enter the numbeR of columns:»-«Ustunlar sonini kiriting». Masalan u oltita ustundan
|
Абсолют координаталар Нисбий координаталар £утб координаталар Кесма узунлигини тезкор киритиш
31
µolatni-vaziyatni belgilab ³ayd etiladi. 3. Nu³ta koordinatalarini kiritishning nisbiy usulida koordinatalar boshi ³aerda joylashgan b´ladi va bu usuldan foydalanish algoritmini aytib bering. 4. Nu³ta koordinatalarini kiritishning ³utb usulida, nu³ta koordinatalari ³anday k´rsatkichlar or³ali kiritiladi va ularni kiritish algoritmi ³anday b´ladi. 5. Kesma uzunligini tezkor kiritish usulining algoritmini aytib bering.
IV-MASh¢ULOT Mavzu: Komp`yuterda k´p burchak va aylana chizish va aylana chizish buyru³laridan foydalanib tutashmalar yasash Mash²ulot rejasi: 1. Komp`yuterda k´pburchak chizish b´yru²i va undan foydalanish algaritmi; 2. Komp`yuterda aylana chizish b´yru²i va undan foydalanish algaritmi; 3. Aylana chizish va kesish buyru³laridan foydalanib tutashmalar yasash;
4. Tutashmalarni yasashda yumolo³lash «Skruglenie» buyru²idan foydalanish mumkinligi va uning algoritmi. Adabiyot: 1. www. info-baz.narod.ru, II-bob «Primitivi», 5-³ism. 2. A. Fedorenkov, A.Kimaev, AutoCAD 2002: «Prakticheskiy kurs», Moskva, «DESS SOM», 2002g., 211 ÷ 214 betlar. 3. B. Barchard va bosh³alar. «Vnutrenniy mir AutoCAD» (Inglizchadan tarjima) Kiev: DiaSoft 2000. II-bob. 4.1. Komp`yuterda k´pburchak chizish b´yru²idan foydalanib chizish algoritmi ³uyidagicha b´ladi: 1. «K´pburchak»-«Mnogougol`nik» buyru²i «Sich³on» yordamida yuklanadi. Shunda mulo³atlar ³atorida ³uyidagi s´rov paydo b´ladi: «K´pburchak tomonlarining sonini kiriting <7> : ». Bu s´rovdagi <7> yozuvi, bundan avval chizilgan k´pburchak, etti burchak ekanligini bildiradi. Bu s´rovga tomonlar soni, masalan 9 kiritiladi. Shunda mulo³atlar ³atorida navbatdagi s´rov paydo b´ladi: «K´pburchakning markazini k´rsating : ».
32
2. Bu s´rovga k´pburchakning markazi «Sich³on» yordamida yoki terib kiritiladi va «Enter» bilan ³ayd etiladi. 3. K´pburchakni komp`yuter muntazam ³ilib aylana ichiga yoki uni tash³arisiga chizadi. Shuning uchun k´pburchakning markazi kiritilgach, navbatdagi s´rovda «K´pburchak aylanaga ichki yoki tash³i chizilsinmi» deb s´raydi. Bu s´rovga ichki yoki tash³i s´zlarining bosh µarflarini kiritib, k´pburchakni ichki () yoki tash³i ( 4. Ulardan biri terib kiritilsa, mulo³atlar ³atorida navbatdagi s´rov paydo b´ladi: «Aylananing radiusini kiriting». Bu s´rovga radius ³iymati, masalan 20 mm kiritilsa, ekranda muntazam t´³³iz burchak chiziladi(35-rasm).
35-rasm
4.2 va 4.3. Komp`yuterda aylanalar uni ³uyidagi berilgan elementlariga tegishli b´lgan buyru³laridan foydalanib chiziladi: 1. Aylana markazi va radiusidan; 2. Aylana markazi va diametridan; 3. Uning berilgan ikki nu³tasidan; 4. Uning berilgan uch nu³tasidan; 5. Ikki urinish nu³tasi va radiusidan; 6. Uchta urinish nu³tasidan. Aylana chizishning 5 va 6 bandlarida keltirilgan elementlariga mos b´lgan buyru³laridan foydalanib tugashmalar µam yasaladi. Masalan, radiusi 50 mm b´lgan aylana ³uyidagi algoritm asosida chiziladi:
33
1. Chizma asboblari panelidan «Krug» tugmasi «Sich³on» yordamida yuklanadi va mulo³atlar ³atorida ³uyidagi s´rov paydo b´ladi: «Aylananing markazini kiriting yoki [3R/2R/ttg (tan tan radius)]:» 2. Bu s´rovga aylananing markazi yoki uning 3-(3R) ta yoki 2-(2R) ta ´tish nu³talari yoki ikkita urinish nu³talari va radiusi-(ttr) kiritiladi; Agar aylana markazi kiritilib kayd etilca, navbatdagi s´rov paydo b´ladi:«Aylananing radiusini kiriting yoki [Diametrini]:» 3. Radius ³iymati 50 mm ni kiritiladi va ³ayd etiladi. Natijada radiusi 50 mm b´lgan aylana chiziladi. Agar aylana diametri ³iymatidan foydalanib chizilsa, oxirgi s´rovga «D» µarfi kiritiladi va ³ayd etiladi. Navbatdagi s´rovga diametr ³iymati kiritiladi va ³ayd etiladi. Natijada berilgan diametrda aylana chiziladi. 1-misol: diametri 50,74 mm b´lgan aylana chizilsin. Agar aylana chizishda «Cherchenie» menyusidan foydalanilsa «Krug» buyru²idagi darcha ruyµatida keltirilgan elementlaridan foydalanib aylana chiziladi. «Cherchenie» menyusidan foydalanib yu³oridagi misolda keltirilgan aylana ³uyidagicha chiziladi: 1. «Cherchenie» menyusi yuklanadi: undagi «Krug» buyru²iga kiriladi va uning darchasi r´yµatidagi «Tsentr. Diametr» buyru²i yuklanadi(36-rasm). 2. Mulo³atlar ³atoridagi s´rovga aylana markazi «Sich³on» yordamida yoki terib kiritiladi va ³ayd etiladi. 3. Navbatdagi s´rovga diametr ³iymati kiritiladi va natijada berilgan diametrda aylana chiziladi(37-rasm). 2-misol: Radiusi 40 mm b´lgan va berilgan ikki aylanaga urinib ´tuvchi aylana chizilsin: 1. Cherchenie/Krug/Kast,Kast,Radius buyru³ariga ketma-ket kirib yuklanadi. 2. Mulo³atlar ³atoridagi «Taxminiy urinish nu³tasini kiriting» s´roviga, urinish nu³talari birinchi va ikkinchi aylanalarda k´rsatiladi. Mulo³atlar darchasida paydo b´lgan navbatdagi s´rovga «Tutashtirish radiusini kiriting» s´roviga aylana radiusi
34
kiritiladi. Shunda berilgan aylanalarga urunib ´tuvchi va radiusi 40 mm b´lgan aylana chizilib ³oladi(38-rasm).
Agar chizmada bu aylananing urinish nu³talari orali²ini olib ³olib, ³olgan ³ismini ´chirib yuborilsa, ikki aylananing tash³i tutashmasi µosil b´ladi (39-rasm). Bu misoldagi tutashmani aylana buyru²i «Krug» tugmasidan fodalanib µam ³uyidagicha chizish mumkin:
38-rasm 39-rasm 1. «Krug» buyru²i yuklanadi va undagi buyru³lardan «Ttr» ³´shimcha buyru²i kiritiladi va ³ayd etiladi, 2. Mulo³atlar ³atorida paydo b´lgan «Taxminiy urinish nu³tasini kiriting» s´roviga birinchi va ikkinchi aylanalarning tutashmaga ya³inro³ b´lgan taxminiy nu³talari kursor bilan ketma-ket ³ayd etladi.
35
3. Navbatdagi «tutashtirish radiusini kiriting» s´roviga aylana radiusining ³iymati kiritiladi va berilgan aylanalarga urinib ´tuvchi aylana chiziladi. Bu aylanani orti³cha ³ismini y´³otib, ikki aylananing tash³i tutashmasi µosil ³ilinadi. 3-misol: Berilgan uchta aylanaga urinma b´lgan aylana ´tkazilsin. Buning uchun ³uyidagi amallar bajariladi: 1. Cherchenie/Krug/Kast,Kast,Kast buyru³lariga ketma-ket kirib yuklanadi; yoki «Krug» buyru²i yuklanib «ZR» teriladi va ³ayd etiladi. Shunda mulo³atlar ³atorida «Taxminiy urinish nu³tasini kiriting» s´rovi paydo b´ladi. 2. Aylanalarni taxminiy urinish nu³tasi ketma-ket «Sich³on» bilan ³ayd etib chi³iladi va aylanalarga urinma b´lgan aylana chiziladi (40-rasm). Barcha tutashmalar aylanalar chizishning oxirgi ikki usulidan foydalanib bajariladi.
Agar berilgan chizi³larga urinib ´tgan aylananing orti³cha ³ismi chizmadan ´chirilsa yoki y´³otilsa, tutashma µosil b´ladi. Bunday amalni «Obrezat`» - «Kesish» buyru²idan foydalanib bajariladi. Bu buyru³da ekrandagi biror kesiluvchi chizi³larni orti³chasini ikkinchi kesuvchi chizi³ yordamida kesib tashlanadi. Masalan t´²ri t´rtburchakning yu³ori ´ng burchagidan ´tkazilgan t´²ri chizi³ berilgan b´lsin. Bu t´²ri t´rtburchakning yu³ori ´ng burchagini ´tkazilgan t´²ri chizi³ bilan kesib tashlash zarur b´lsa, uning algoritmi ³uyidagicha b´ladi: 1.
«Kesish»-«Obrezat`» buyru²i yuklanadi va kvadrat nishoncha kursorni «Sich³on» yordamida kesuvchi chizi³ ajratiladi va «Enter» bilan ³ayd etiladi. 36
2.
Kvadrat nishoncha-kursorni «Sich³on» yordamida kesiluvchi ikkinchi chizi³ning orti³cha ³ismi bilan bo²lanadi va ³ayd etiladi. Natijada chizmadagi orti³cha chizi³ y´³oladi (41-rasm).
Chizmadagi orti³cha chizi³larni «Izmenit`» menyusidagi «Obrezat`» buyru²idan foydalanib µam yu³orida keltirilgan ketma-ketlikdan ekrandan y´³otish mumkin.
39-rasmdagi ikki aylananing tash³i tutashmasi, aylanalarga urinib ´tuvchi kesiluvchi aylananing orti³cha ³ismini, yu³orida keltirilga «Kesish» - «Obrezat`» buyru²idan foydalanib yasalgan. Buning uchun yu³oridagi birinchi va ikkinchi amallar ketma-ket bajariladi. AutoCAD 2002 dasturida kesish buyru²i yuklanishi bilan ekrandagi barcha chizi³lar ´z-´zidan ajratilgan b´ladi. Shuning uchun «Enter» yuklanib, orti³cha chizi³lar ekrandan y´³otiladi. 4.4. Agar tutashuvchi chizi³lar t´²ri chizi³ b´lsa, ularning
tutashmasini «Yumalo³lash» - «Skruglenie» buyru²idan foydalanib bajarish ³ulayro³ b´ladi. Bu buyru³dan burchaklarni yumalo³lashda µam foydlaniladi. Masalan biror k´burchakning burchaklarini radiusi 10 mm b´lgan aylana yoyi bilan yumalo³lash zarur b´lsa, uning algoritmi ³uyidagicha b´ladi: 1. «Yumalo³lash» - «Skruglenie» buyru²i yuklanadi. Shunda mulo³atlar darchasida ³uyidagilar s´raladi: «Birinchi ob`ektni belgilang yoki [Pololine/Radius/Trim]:» buyru³lari taklif ³ilinadi; «Pololine» buyru²i yordamida k´pburchakning barcha burchaklari birdaniga yumalo³lanib ³oladi. «Radius» - yumalo³lash radiusi. «Trim» - yumalo³langan burchakni kesib tashlash yoki uni kesmay ³oldirish imkoniyatini beradi.
37
2. Yumalo³lash radiusining ³iymati kiritiladi. Buning uchun «R» µarfi terilib ³ayd etiladi. Shunda mulo³atlar darchasida radius ³iymatini kiritishni s´raydi va uning ³iymati terib kiritiladi va «Enter» bilan ³ayd etiladi. Yumolo³lash radiusini yangi ³iymati kiritilgach komp`yuter bu buyru³dan chi³ib ketadi. 2. Ikkinchi bor «Skruglenie» buyru²i yuklanadi va shunda birinchi ob`ektni k´rsating s´roviga, ekranda paydo b´lgan kvadrat nishoncha bilan birinchi t´²ri chizi³ ³ayd etiladi. Shunda mulo³atlar darchasidagi «Ikkinchi ob`ektni k´rsating» s´roviga ikkinchi ob`ekt-t´²ri chizi³ µam kvadrat nishoncha bilan «Sich³on» yordamida ³ayd etiladi. Natijada burchak berilgan radiusda yumalo³lanib ³oladi (42-rasm).
42-rasm Agar k´purchakning µamma burchaklarini berilgan radiusda birdaniga yumalo³lash zarur b´lsa, ³´shimcha «Pololine» buyru²idan ³uyidagicha foydalaniladi: 1. «Skruglenie»-«Yumalo³lash» buyru²i yuklanadi. Mulo³atlar ³atoridagi s´rovga «R» µarfini terib kiritiladi va «Enter» bilan ³ayd etiladi; 2. Ekrandagi k´pburchakning biror tomoniga kvadrat nishoncha «Sich³on» yordamida keltirib yuklanadi. Shunda k´pburchakning burchaklari avval kiritilgan radiusda (20mm) yumalo³lanib ³oladi (43-rasm). 43-rasm
38
Agar yumola³lash rudiusining ³iymatini ´zgartirish zarur b´lsa, yu³oridagidek avval «Skruglenie»-«Yumalo³lash» buyru²i yuklanib, yangi radius ³iymati kiritiladi. S´ngra yumalo³lash amallari bu buyru³ni ³ayta yuklab bajariladi. Yu³orida ´tilgan chizma chizish buyru³laridan foydalanib 44-rasmda tasvirlangan 5 burchakning burchaklari yumalo³lansin va 45-rasmda keltirilgan tutashmaning chizmasi bajarilsin. Bunda 5 burchak radiusi 100 mm b´lgan aylanaga ichki ³ilib yasalsin.
44-rasm 45-rasm Tayanch iboralar:
Talaba ´zlashtirishini tekshirish uchun savollari: 1. K´pburchak chizish b´yru²idan foydalanish algoritmini ramziy belgilar yordamida yozib chi³ing. 2. Aylana chizish algoritmini ³is³artirilgan µolda ramziy belgilardan foydalanib tuzib chi³ing. 3. Aylana chizish buyru²idagi ³aysi ³´shimcha buyru³dan foydalanib tutashmalar yasaladi.
algoritmlari
К´пбурчак чизиш Айлана чизиш Туташмалар ясаш
39
Mash²ulot rejasi: 1. «Steret`»-«¤chirish» buyru²i va undan foydalanish algorit-mi; 2. «Kopirovat`»-«Nusxa olish» buyru²i va undan foydalanish algoritmi; 3. «Massiv»-«Chizmada bir xil elimentlarni k´plab tasvirlash» buyru²i va undan foydalanish algoritmi; 4. «Zerkalo»-«K´zgu» buyru²i va undan foydalanish algoritmi; 5. «Sdvig»-«Surish» buyru²i va undan foydalanish algoritmi.
Adabiyot: 1. www. info-baz.narod.ru, III-bob «Redaktirovanie geome-trii», 2-³ism. 2. A. Fedorenkov, A.Kimaev, AutoCAD 2002: «Prakticheskiy kurs», Moskva, «DESS SOM», 2002g., 240 ÷ 274 betlar. 3. B. Barchard va bosh³alar. «Vnutrenniy mir AutoCAD» (Inglizchadan tarjima) Kiev: DiaSoft 2000. III-bob. 5.1. Komp`yuterda grafik axborotlarni bajarishdagi
µatoliklarni «Steret`»-«¤chirish» buyru²idan foydalanib tuzatiladi. «Steret`»- «¤chirish» buyru²i ³uyidagi algoritm asosida bajariladi: 1. «Steret`»-«¤chirish» buyru²i «Sich³on» yordamida yuklanadi. Shunda mulo³atlar darchasida «Ob`ektni k´rsating» s´rovi paydo b´ladi Bu s´rovga ´chirilishi kerak b´lgan chizi³lar «Sich³on» yordamida aloµida-aloµida kvadrat nishoncha bilan yoki bir y´la t´²ri t´rtburchak ochib ajratiladi. 2. Ajratilgan orti³cha chizi³lar «Enter» bilan ³ayd etilib ekrandan y´³otiladi- ´chiriladi. 5.2. Komp`yuterda grafik axborotlarni bajarish
jarayonida ularning ayrim elementlaridan nusxa olib, bosh³a joyga ³´yishda «Kopirovat`» - «Nusxa olish» buyru²idan foydalaniladi. Bu buyru³ ³uyidagi algoritm asosida bajariladi: 1. «Kopirovat`» - «Nusxa olish» buyru²i «Sich³on» yordamida yuklanadi. Mulo³atlar darchasida ³iyidagi s´rov paydo b´ladi: «Ob`ektni k´rsating». Bu s´rovga nusxasi olinishi kerak b´lgan ob`ekt-chizi³lar «Sich³on» yordamida aloµida-aloµida kvadrat nishoncha bilan yoki bir y´la t´²ri t´rtburchak ochib ajratiladi. va «Enter» bilan ³ay etiladi. 40
2. Shunda mulo³atlar darchasida navbatdagi «Tayanch nu³tasini k´rsating yoki [Multiple]:» s´rovi paydo b´ladi. Agar ob`ektning nusxasi tasvirning bitta joyiga olib borib ³´yiladigan b´lsa, bu s´rovga uni biror nu³tasi k´rsatiladi. Agar ob`ektning nusxasi tasvirning bir nechta joyiga olib borib ³´yiladigan b´lsa, bu s´rovga k´p nusxa olish ³´shimcha buyru²i – «Multiple»ning birnchi µarfi terib kiritiladi. 3. Ob`ektning «Sich³on» yordamida bo²langan tayanch nu³tasi chizmaning kerakli joyiga keltirilib, uni chap tugmasi bilan ³ayd etiladi. Natijada nusxasi k´chirilib olingan ob`ekt yangi joyda tasvirlanib ³oladi. Agar k´p nusxa olish ³´shimcha buyru²i yuklangan b´lsa, ob`ektni tayanch nu³tasi chizmaning kerakli joylariga birin-ketin keltirilib, ³ayd etiladi va uning k´plab tasvirlari yasaladi.
tasvirlash» buyri²idan foydalanib chizmaning biror elementini-«Ob`ekt»ini t´²ri t´rtburchak soµaga ³atorlar va ustunlar k´rinishida yoki aylana b´ylab berilgan t´ldirish burchagida uning tasvirini teng burchak ostida k´plab yasash mumkin. «Ob`ekt»ni t´²ri t´rtburchak soµaga ³atorlar va ustunlar k´rinishida k´paytirib tasvirlashga «R»-«T´²ri t´rtburchak» massiv va uni aylana b´ylab teng burchak ostida k´plab tasvirlashga «P»-«£utib» massiv deb ataladi. Bu buyru³dan foydalanib ekrandagi biror «Ob`ekt»ni R va P massivdagi k´paytirilgan tasvirlari ³uyidagi algoritm asosida bajariladi: 1. «Massiv» buyru²i «Sich³on» yordamida yuklanadi. Shunda mulo³atlar ³atorida ³uyidagi s´rov paydo b´ladi:« Selekct objects:» -«Ob`ektni k´rsating». «Ob`ekt» kvadrat nishoncha bilan «Sich³on» yordamida k´rsatiladi va «Enter» bilan ³ayd etiladi. 2. Shunda navbatdagi s´rov paydo b´ladi: «Enter the typt of aRRay [R. . . . P. . .]:» - «Massiv turini kiriting». Massivning R yoki P turi kiritiladi va «Enter» bilan ³ayd etiladi. Masalan, massivning R turi kiritiladi. 3. Shunda navbatdagi s´rov paydo b´ladi:«Enter the numbeR of Rows:» - «£atorlar sonini kiriting». Masalan, u t´rt ³ator b´lsin, 4 ra³ami teriladi va «Enter» bilan ³ayd etib kiritiladi. 4. Shunda mulo³atlar ³atorida navbatdagi s´rov paydo b´ladi:« Enter the
41
5. Shunda navbatdagi s´rov paydo b´ladi: «Enter the distance between Rows:» - «£atorlar orasidagi masofani kiriting». Masalan u 25 mm b´lsin, bu ra³am teriladi va «Enter» bilan ³ayd etib kiritiladi. 6. Shunda navbatdagi s´rov paydo b´ladi: «Enter the distance between columns:»-«Ustunlar orasidagi masofani kiriting». Masalan, u µam 25 mm b´lsin, bu ra³ami teriladi va «Enter» bilan ³ayd etiladi. Natijada t´²ri t´rtburchakli soµada «Ob`ekt»ning k´paytirilgan 4 x 6 ta, ya`ni 24 ta tasviri ekranda paydo b´ladi (46- rasm).
Endi ³utb (P) massividan foydalanib biror «Ob`ekt»ning k´paytirilgan tasvirini yasash algoritmini k´rib chi³amiz: «P» massiv uchun µam yu³orida keltirilgan «R» massivning bajarish algoritmini 1 va 2-amallari bir µil b´ladi. 2-amaldagi «Massiv turini kiriting» s´roviga, massivning ³utb - «P» turi kiritiladi va «Enter» bilan ³ayd etiladi.
46-rasm
3. Shunda navbatdagi s´rov paydo b´ladi: «Specify center point of aRRay:»-«Massiv markazini k´rsating». «Sich³on» yordamida massiv markazi k´satiladi va ³ayd etiladi.
aRRay:» - «Massivdagi «Ob`ekt»lar sonini kiriting». Masalan, uni k´paytirilgan tasviri 9 ta b´lsin. 9 ra³ami teriladi va «Enter» bilan ³ayd etiladi.
5. Shunda navbatdagi s´rov paydo b´ladi:«Specify the angle tofill:»- «T´ldirish burchagini kiriting». Masalan u 360 b´lsa, bu ra³am teriladi va «Enter» bilan ³ayd etiladi. 6. Shunda navbatdagi s´rov paydo b´ladi:«Rotate aRRay objects:»- «Massivda ob`ektni burish». Bu s´rovga, zaruriyatga k´ra «¥a-Yes»-«Ob`ektni burishga» yoki «Y´³-No»-«Ob`ektni burmas-likka», Y yoki N µariflaridan biri
42
teriladi va «Enter» bilan ³ayd etiladi. Natijada ³utb massivida aylana b´ylab joylashgan «Ob`ekt»ning 9 ta tasviri ekranda paydo b´ladi(47-rasm).
47-rasm
AutoCAD 2002 dasturida «Massiv» buyru²i takomillashgan b´lib, uning barcha k´rsatkichlari bevosita «Massiv» darchasidan foydalanib ³uyidagicha kiritiladi(48-rasm):
48-rasm 1. «Massiv» buyru²i yuklanadi va ekranda «Massiv» darchasi paydo b´ladi. Bu darchaning yu³ori chap burchagida massiv turlari, t´²ri t´rtburchak soµa- «Treugol`niy massiv» va ³utib-«Polyarniy massiv» taklif etiladi. T´²ri t´rtburchak soµa-«Treugol`niy massiv» massivi ³uyidagi algoritm asosida bajariladi: 43
1. Taklif etilgan massivdan «Treugol`niy massiv»ining tugmasi «Sich³on» yordamida yuklanadi. «Stroki»-³atorlar va «Kolonki»-ustunlar yacheykalariga ³atorlar va ustunlar soni, masalan 5 va 10 ra³amlari terib kiritiladi; 2. «Smeshenie stroki» va «Smeshenie kolonki» yacheykalariga ³atorlar va ustunlar orasidagi masofa ³iymatlari mm larda kiritiladi, masalan 24 va 30 ra³amlari. 3. «Massiv» darchasining yu³ori chap burchagida joylashgan «Vibor ob`ekta» tugmasi yuklanadi. Ekranda paydo b´lgan kvadrat nishoncha bilan tasviri k´paytiriladigan elemant, masalan diametri 12 mm b´lgan aylana ichiga chizilgan beshburchak bo²lanadi va «Enter» bilan ³ayd etiladi. 4. Shunda ekranda dastlabki «Massiv» darchasi paydo b´ladi. Uning ³uyi ´ng burchagidagi «Prosmotr»-dastlabki kuzatish tugmasi yuklanadi. Shunda darcha ekrandan y´³olib berilgan beshburchakning k´paytirilgan, ya`ni 50 ta tasviri chizilib ³oladi. Kuzatish natijasida bajarilgan massiv t´²ri deb topilsa, kichik «Massiv» darchasidagi «Prinyat`»-³abul ³ilmo³ tugmasi yuklanib, t´²ri t´rtburchak soµa- «Treugol`niy massiv»i ekranda bajariladi (49-rasm). Shunda kichik «Massiv» darchasi µam ekrandan y´³olib ³oladi.
49-rasm £utb-«Polyarniy massiv»i ³uyidagi algoritm asosida bajariladi: 1. Taklif etilgan massivdan «Polyarniy massiv»ining tugmasi «Sich³on» yordamida yuklanadi. «Tochka tsentra» yacheykasiga ³utb markazining X va Y
44
koordinatalari kiritiladi. Agar ³utb markazini chizmadan olinsa, X va Y yacheykalarini ´ng tomonida joylashgan tugma yuklanadi. Shunda darcha y´³olib berilgan chizmaga ³aytiladi. Chizmada «Sich³on» bilan ³utb markazi k´rsatiladi va uning ixtiyoriy X va Y koordinatalari ani³lanib yacheykalarga yozilib ³oladi (50- shakl). 2. «Obshee chislo punktov»-tasvirlarning umumiy soni yacheykasiga tasvirlar soni, masalan 9 ra³ami kiritiladi. «Ugol zalivki»-t´ldirish burchagi yacheykasiga, masalan 360 ra³ami kiritiladi.
50-rasm
3. «Massiv» darchasining yu³ori chap burchagida joylashgan «Vibor ob`ekta» tugmasi yuklanadi. Ekranda paydo b´lgan kvadrat nishoncha bilan tasviri k´paytiriladigan elemant belgilanadi. Masalan diametri 12 mm b´lgan aylana ichiga chizilgan beshburchak va uni ³utb markazi bilan bo²lovchi chizi³ birgalikda ajratiladi va «Enter» bilan ³ayd etiladi. 4. Shunda ekranda dastlabki «Massiv» darchasi paydo b´ladi. Uning ³uyi ´ng burchagidagi «Prosmotr»-dastlabki kuzatish tugmasi yuklanadi. Shunda darcha 45
ekrandan y´³olib berilgan beshburchakning k´paytirilgan, ya`ni 9 ta tasviri chizilib ³oladi. Bajarilgan ³utb massivini kuzatib, bajarilgan massiv t´²ri b´lsa, kichik «Massiv» darchasidagi «Prinyat`»-³abul ³ilmo³ tugmasi yuklanib ³utib massivi ekranda bajariladi(51-rasm).
5.4. Komp`yuterda grafik axborotlarni biror chizi³³a
nisbatan simmetrik tasvirlarini «Zerkalo»-«K´zgu» buyru²idan foydalanib osongana yasaladi. «Zerkalo»-«K´zgu» buyru²i ³uyidagi algoritm asosida bajariladi: 1. «Zerkalo»-«K´zgu» buyru²i «Sich³on» yordamida yuklanadi. Shunda mulo³atlar darchasida «Ob`ektni k´rsating» s´rovi paydo b´ladi. Bu s´rovga simmetrik tasviri yasalishi kerak b´lgan ob`ekt «Sich³on» yordamida aloµida- aloµida yoki t´²ri t´rtburchak ochib bir y´la µammasi kvadrat nishoncha bilan ajratiladi va «Enter» bilan ³ayd etiladi. 2. Shunda mulo³atlar darchasida navbatdagi «Simmetriya ´³ining birinchi nu³tasini kiriting» s´rovi paydo b´ladi. Bu s´rovga, s´ralgan nu³ta kiritilgach, navbatdagi «Simmetriya ´³ining ikkinchi nu³tasini kiriting» s´rovi paydo b´ladi. 3. Ikkinchi s´ralgan nu³ta kiritilgach, s´ngi «Berilgan tasvir y´³otilsinmi yoki y´³otilmasinmi(Yes/No)» s´rovi paydo b´ladi. Bu ³´shimcha buyru³larni birortasini
46
bosh µarfi kiritiladi. Agar Y µarfi kiritilsa, berilgan tasvir chizmadan y´³olib, unga simmetrik b´lgan tasvir paydo b´ladi. Agar N µarfi kiritilsa, berilgan tasvir chizmada ´z ´rnida ³olib, unga simmetrik b´lgan tasvir paydo b´ladi. Komp`yuter µar doim N µarfini taklif ³iladi. Shuninig uchun ikkinchi s´rovga simmetriya ´³ining ikkinchi nu³tasini kiritib, «Enter» tugmasi yuklansa, berilgan chizmaga simmetrik b´lgan tasvir, masalan berilgan ikki aylanaga, simmetriya ´³i-tasvirdagi t´²ri chizi³³a nisbatan ikkita aylana chizilib ³oladi(52-rasm).
52-rasm 5.5. «Sdvig»-«Surish» buyru²idan foydalanib biror chizmani ekranning bir joyidan ikkinchi joyiga berilgan masofada ´ziga parallel µolda, bir va bir nechta tasvirlarini yasash mumkin. Ekrandagi biror kesmaga 25 mm uzo³likda ´ziga parallel b´lgan kesmani bir yoki bir nechta tasviri bu buyru³dan foydalanib, kuyidagi algoritm asosida bajariladi: 1. «Sdvig» -
«Surish» buyru²i «Sich³on» yordamida yuklanadi. Mulo³atlar ³atorida ³uyidagi s´rov paydo b´ladi: «Surish masofasini kiriting yoki [ Through]:». S´ralgan masofa, masalan 25 mm (mm lar yozilmaydi) terib kiritiladi va «Enter» bilan ³ayd etiladi. Shunda mulo³atlar ³atorida navbatdagi s´rov paydo b´ladi: «Surish ob`ektini tanlang or 2. Kesma kvadrat nishoncha bilan ajratiladi. Shunda navbatdagi s´rov paydo b´ladi: «Surish nu³asini va y´nalishini belgilang». 3. Surish nu³tasi va tomoni kursor yordamida «Sich³on» bilan k´rsatiladi va yuklanadi. Natijada kesmadan berilgan masofada unga parallel b´lgan kesma chiziladi. 2 va 3-amallarni ³ayta-³ayta bajarib, orali³lari berilgan masofaga teng va ´zaro parallel b´lgan bir nechta kesmalarni chizish mumkin. Bunda µar gal oxirgi chizilgan kesma surish ob`ekti sifatida olinadi(53-rasm).
47
53-rasm
Yu³orida ´tilgan chizmani taxrir ³ilish buyru³laridan foydalanib 54 va 55- shakllarda keltirilgan tasvirlar bajaril-sin. 54-rasm 55-rasm
Чизмани тахрир ³илиш
«Стереть»-«¤чириш» буйру²и «Копировать»-«Нусха олиш» буйру²и «Массив»-«Чизмада бир хил элиментларни к´плаб тасвирлаш» буйру²и
«Зеркола»-«К´згу» буйру²и «Сдвиг»-«Суриш» буйру²и
Таянч иборалар: 48
Talaba ´zlashtirishini nazorat ³ilish savollari:
1. «Steret`»-«¤chirish» buyru²i va undan foydalanish algoritmini yozib bering; 2. «Kopirovat`»-«Nusxa olish» buyru²i va undan foydalanish algoritmi aytib bering;
3. «Massiv»-«Chizmada bir xil elimentlarni k´plab tasvirlash» buyri²i va undan foydalanish algoritmini izoxlab bering; 4. «Zerkola»-«K´zgu» buyru²i va undan foydalanish algoritmi nima uchun zarur;
5. «Sdvig»-«Surish» buyru²i va undan foydalanish algoritmiyordamida asosiy yozuv grafalarini bajarish mumkinmi. Download 421.7 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|