«Su`wretlew o`neri ha`m siziw kafedrasi.» Kompyuter grafikasi pa`ni boyinsha
Download 421.7 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2. Bu darchadagi ´ng tomonda joylashgan buyru³lar orasidan «Izmenit`» tugmasi yuklanadi. Ekranda «Izmenit` Stil` Izmereniya: ISO-25»
- 1. ¤lchamlar ³´yishga tayorgarlik k´rish tartibini aytib bering;
- 4. ¤lamdagi yozuvlarni ³anday ³ilib 75 gradusga o²dirib yoziladi;
- IX, X -MASh¢ULOTLAR Mavzu
|
Mash²ulot rejasi: 1.«Razmeri»-«¤lchamlar» ³´yishga tayorgarlik k´rish tartibi; 2.«Razmeri»-«¤lchamlar» ³´yish buyru²i va uning algoritmi.
Adabiyot: 1. www. info-baz.narod.ru, III-bob «Primitivi», 4-³ism. 2. A. Fedorenkov, A.Kimaev, AutoCAD 2002: «Prakticheskiy kurs», Moskva, «DESS SOM», 2002g., III-bob «Sredstva chercheniya», 1 va 2-³ism, 308 ÷
3. B. Barchard va bosh³alar. «Vnutrenniy mir AutoCAD» (Inglizchadan tarjima) Kiev: DiaSoft 2000. III-bob. «Razmeri»-«¤lchamlar» buyru²idan foydalanib geometrik figuralar, detallar va buyumlarning kerakli ´lchamlari chizmada ³´yiladi. Buning uchun avval kerakli k´rsatkichlarning ´lchamlari komp`yuterga kiritiladi, ya`ni ´lcham ³´yishning tayyorgarlik k´rish bos³ichi bajariladi. 8.1. «Razmeri»-«¤lchamlar» ³´yishga tayorgarlik k´rish bos³ichi ³uyidagi tartibda amalga oshiriladi: 1 . «Sich³on» yordamida menyular panelidan «Format» yoki «Razmeri» menyusi yuklanib, undagi tegishlicha«Razmernie stili...» yoki «Stil`...» buyru²iga kiriladi. Shunda ekranda «Menedjer Stilya Izmereniya» darchasi paydo b´ladi (69- rasm).
«Izmenit`» tugmasi yuklanadi. Ekranda «Izmenit` Stil` Izmereniya: ISO-25» darchasi paydo b´ladi (70-rasm). Avval undagi «Linii i Strelki» vkladka-³´yilmasi yuklanadi va «Promejutok do linii», «Smeshenie ot nachala» va 65
69-rasm «Razmer Strelki» yacheykalariga tegishlicha, chi³arish chizi²ini ´lcham chizi²idan chi³ib turish uzunligi, chi³arish chizi²i bilan kontur chizi³ orali²i va strelka ´lchamlari chizmani katta- kichikligiga muvofi³ tanlab kiritiladi. Agar bu ³iymatlar tegishlicha 1.25, 0 va 7 b´lsa, ma³sadga muvofi³ b´ladi.
70-rasm
66
S´ngra bu darchadagi «Tekst» vkladka-³´yilmasi yuklanib, «Visota Teksta» va «Smeshenie ot mernoy linii» yacheykalariga, matndagi shrift balandligi va µarf µamda ra³amlar bilan ´lcham chizi³lari orasidagi masofalar kiritiladi. Masalan bu ³iymatlar tegishlicha 7 va 3 yoki 4 b´lsin. «Priravnivanie teksta» -matnni tekislashdagi «Standart ISO» tugmasi yuklanib, «OK» tugmasi yuklanadi (71- rasm).
71-rasm
Shunda ekranda, dastlabki «Menedjer Stilya Izmereniya» darchasi paydo b´ladi va undagi «Zakrit`» tugmasi yuklanib chizmaga ³aytiladi: 3. ¤lcham ³iymatlarini va chizmadagi yozuvlarni DavST (GOST)ga muvofi³ yozilishi uchun menyular ³atoridagi «Format» menyusiga kiriladi va undagi «Stil` Teksta» buyru²i yuklanadi. Shunda ekranda «Stil` Teksta» darchasi paydo b´ladi (72-rasm). Undagi «Faktor shirini» va «Ugol naklona» yacheykalariga µarf
67
va ra³amlar enining koeffitsienti va ularni ³atorlar asosiga o²ish burchagi, vertikal chizi³³a nisbatan kiritiladi. Agar bu ³iymatlar tegishlicha 0.6 va 15 b´lsa, yozuvlar 75 0
72-rasm
Bu µolatni bevosita «Predvaritel`niy prosmotr – «Oldindan k´rib kuzatish» yacheykasida kuzatilib, «Stil` Teksta» darchasi yopiladi va ´lchamlar ³´yishga tayyorgarlik k´rish bos³ichi yakunlanadi. S´ngra berilgan chizmaga ³aytib ´lchamlar ³´yishga kirishiladi. 8.2. Ekranning ´ng tomonida joylashgan ´lcham ³´yish
asboblari panelidan foydalanib chizmada tasvirlangan geometrik figuralar, detallar va buyumlar elementlarining ´lchamlari, ularni bo²lovchi ´lchamlar va oxirida gabarit ´lchamlari ³´yiladi. Barcha ´lchamlarning chi³arish va ´lcham chizi³larini µamda ´lcham ³iymatlarini komp`yuterning ´zi µisoblab chizmaga yozib ³´yadi. Shuning uchun ´lchamlarni chizmada k´rinimli b´lishini µisobga olgan µolda joylashtiriladi. Agar unga erishishni iloji b´lmasa, «Izmenit` Stil` Izmereniya: ISO- 25» darchasiga kirib, undaga «Podgonka» ³´yilma-«vkladka»sini yuklab, ´lchamlarni chizmadagi joylarini ´zgartirib, ularni ³´yilishini k´rinimli b´lishiga erishiladi. 68
Chizmada chizi³li ´lchamlar, ´lchamlar panelidagi tugmani, ³iya joylashgan elementlarning ´lchamlari esa, tugmani yuklab ³´yiladi. Chizmada biror nu³taning X yoki Y koordinatalarini k´rsatish lozim b´lsa, tugmani yuklab ³´yiladi. Aylana yoyining radiusi va aylana diametri tegishlicha, tugmalardan, µamda burchak ´lchamlar, tugmadan foydalanib ³´yiladi. Agar biror sabab bilan ´lcham k´rsatkichlarini ´zgartirish kerak b´lsa, ´lchamlar panelidagi oxirgi
tugmasini yuklab, ekranga dastlabki «Menedjer Stilya Izmereniya» darchasini cha³irish µam mumkin. Agar biror ´lcham ³iymatini yaxlitlab olish yoki unga ³´shimcha yozuv kiritish zarur b´lsa, menyular ³atoridan «Izmenit`» menyusi yuklanib, uni darchasidan «Tekst» ³´shimcha buyru³ yuklanadi. Shunda ekranda paydo b´lgan kvadrat nishoncha bilan ´zgartirish kiritiladigan ´lcham bo²lanadi. Ekranda paydo b´lgan «Redaktor mul`tilineynogo teksta» darchasiga kerakli ´zgartirish, masalan Ô100,51 yozuvini, Ô100 yoki Ô101 yozuviga, yoki Ô10 yozuvini «4 tesh. Ô10» yozuviga ´zgartiriladi. Darchadagi «OK» yoki «Enter» tugmasini yuklab, ³´yilgan ´lcham taxrir ³ilinadi. AutoCAD 2002 dasturida «Redaktor mul`tilineynogo teksta» darchasini ³uyidagi ketma-ketlikda «Modifikatsiya/Ob`ekt/ Tekst/ Redaktirovanie. . .» ekranga cha³iriladi.
¤lcham ³´yish buyru²idan foydalanib ³uyidagi 73-rasmdagi vazifa bajarilsin va uning ´lchamlari ³´yilsin.
69
Tayanch iboralar:
Talaba ´zlashtirishini tekshirish uchun savollar:
2. ¤lchamlar ³´yishning ³aysi buyru³laridan foydalanib gorizontal, vertikal va o²ma konturlarga ´lchamlar ³´yiladi; 3. ¤lchamlar ³´yishning ³aysi buyru³laridan foydalanib aylanaga va uning yoyiga ´lchamlar ³´yiladi; 4. ¤lamdagi yozuvlarni ³anday ³ilib 75 gradusga o²dirib yoziladi; ¤лчам ³´йиш буйру³лари ¤лчамлар ³´йишга таёргарлик к´риш ¤лчамлар ³´йиш ва унинг алгоритми Чизи³ли ´лчам Радиус ´лчам Диаметр ´лчам
70
5. ¤lamdagi yozuvlarni balanligi ³anday ³ilib ´zgartiriladi; 6. ¤lamdagi yozuvlarni ³anday ³ilib taxrir ³ilinadi, ya`ni ´lcham ³iymatlari ³anday ³ilib yaxlitlanadi yoki unga ³´shimcha yozuvlar kiritiladi.
Komp`yuter grafikasidan birinchi joriy nazorat ishini (1-JN) bajarish (Nazorat ishi ´³uv semestrining t´³³izinchi xaftasida kunning ikkinchi yarmida ´tkaziladi)
1. Birinchi nazorat ishinining ma³sadi va mazmuni; 2. Birinchi nazorat ishini bajarish uchun tavsiyalar va uslubiy k´rsatmalar; 3. Birinchi nazorat ishini taxt ³ilish. Uni xotirada sa³lash va chizma ³o²oziga chi³arish.
nazoratda talabalarning komp`yuter grafikasidan olgan bilim va ´rgangan amaliy k´nikmalari sinaladi. Birinchi nazoratda ularning amaliy malakalari µam ortadi. Talabalarga ´³ituvchilar tomonidan vazifa ³ilib, ilovani birinchi laboratoriya ishida keltirilgan nazorat ishlari uchun vazifalar variantlaridan tanlab beriladi. Buning uchun ular ´z vazifalarini daftarlariga k´chirib oladilar. 1-JN.2. Tutashma bilan tanishib, uning chizmasini ³uyidagi ketma-ketlikda bajarish tavsiya etiladi, lekin buni µar bir talaba ´zi istagan va ma³bul deb ´ylagan reja asosida, ya`ni ijodiy izlanishda b´lib bajarishlari µam mumkin:
1. Tekis konturning simmetriya ´³lari va markaz chizi³lar «Otrezok»- «Kesma» buyru²idan foydalanib ´tkaziladi. Markaz chizi³larni ´tkazishda ular orasidagi masofani «Surish» - «Sdvig» buyru²idan yoki kesma uzinligini tezkor kiritish usulidan foydalanib kiritiladi.
Tekis kontur chizmasida berilgan chizi³lar, ya`ni t´²ri chizi³ va aylanalar chizib olinadi. 71
Tekis kontur chizmasidagi tutashma elimenti-aylana yoyi t´li³ aylana k´rinishida chizish panelidagi yoki «Cherchenie» menyusidagi «Krug»-«Aylana» buyru²idan foydalanib chizib olinadi. Bunday amallarni bajarish asosida chizmadagi barcha tutashmalar bajariladi. Ulardagi orti³cha aylana yoylarini chizmadan y´³otiladi. S´ngra berilgan ´lchamlar, ekranda bajarilgan chizmaga ³´yib chi³iladi.
³ilinadi. Tayyor b´lgan «Tekis kontur» chizmasi chop etishga tayyor µolda µotirada sa³lanadi va bir nusµada ³o²ozga k´chirib olinadi.
tavsiyalar va uslubiy k´rsatmalar Mash²ulot rejasi: 1. Laboratoriya ishlarini joylashtirish uchun A4 yoki A3 farmatlarni bajarishga oid tavsiyalar va uslubiy k´rsatmalar. 2. AutoCAD dasturida yozuvlar bajarish. Adabiyot: 1. www. info-baz.narod.ru, III-bob «Redaktirovanie geome-trii», 4-³ism. 2. A. Fedorenkov, A.Kimaev, AutoCAD 2002: «Prakticheskiy kurs», Moskva, «DESS SOM», 2002g., III-bob «Sredstva chercheniya», 1 va 2-³ism, 183 ÷ 210 betlar. 3. B. Barchard va bosh³alar. «Vnutrenniy mir AutoCAD» (Inglizchadan tarjima) Kiev: DiaSoft 2000. III-bob. 9.1. Bu mash²ulotda avvalgi mash²ulotlarda ´zlashtirilgan bilimlar asosida laboratoriya ishlarini joylashtirish uchun A4 yoki A3 farmatlarni asosiy yozuvi bilan bajariladi. A4 farmatni va asosiy yozuv kataklarini chizishni va ulardagi yozuvlarni bajarishni k´rib chi³amiz. 72
A4 farmatni ekranda chizish uchun «Kesma» buyru²i yuklanadi. K´rsorni ekranning pastki yoki yu³ori chap burchagiga olib kelib, uning birinchi chap burchagining ´rni belgilanadi. Shunda mulo³atlar darchasida, kesmani ikkinchi uchining koordinatalarini kiritish s´raladi. Kesma uzunligini kiritishning tezkor usulidan foydalanib, kursorni gorizontal chizi³ b´ylab ´ng tomonga suriladi va 210 mm terilib, «Enter» bilan ³ayd etiladi. Natijada A4 farmatning bir tomoni µosil b´ladi va kursor bu tomonning ikkinchi uchiga kelib ³oladi. Kursorni yu³origa vertikal chizi³ b´ylab suriladi va 297 mm ni klavishlar yordamida teriladi, µamda «Enter» bilan ³ayd etiladi. Natijada A4 farmatni ikkinchi tomoni ekranda chizilib ³oladi. £olgan tomonlarini µam yu³oridagi tomonlari kabi chizib olinadi. Natijada A4 farmat ekranda tasvirlanib ³oladi. Ramka chizi²ini va asosiy yozuv kataklarini chizish uchun «Sdvig»-«Surish» b´ru²idan foydalaniladi. Buning uchun bu buyru³³a kirib, 5 mm ³iymat kiritiladi va A4 formatning pastki, ustki va ´ng tomonlarini ketma-ket kvadrat nishoncha bilan ajratib, kursorni format ichkarisiga surib «Sich³on» bilan ³ayd etiladi. Natijada ramka chizi²ining pastki, ustki va ´ng tomonlari chiziladi. Uning chap tomonini chizish uchun, uni kvadrat nishoncha bilan ketma-ket t´rt marotaba siljitib, uni 20 mm ´ng tomonga suriladi. Asosiy yozuvning kataklarini chizish uchun kvadrat nishoncha bilan ketma-ket ´n bir marotaba siljitib, gorizontal chizi³lari chizib olinadi. S´ngra «Sdvig»-«Surish» buyru²idan yoki kesma uzunligini tezkor kiritish usulidan foydalanib, uning vertikal chizi³lari chizib olinadi. Orti³cha t´²ri chizi³larni va ularning uzunliklarini kesmani ajratib, ekrandan y´³otiladi yoki uzunliklari ³is³artirilib chi³iladi. Natijada asosiy yozuv kataklari DavSTida belgilanganidek chizilib ³oladi. 9.2. Asosiy yozuv grafalarini tegishli yozuvlar bilan t´ldiri- ladi. Kataklardagi yozuvuni bajarishda asosiy yozuv kataklarini bir nechtasini kattalishtirib olinadi. AutoCAD dasturida yozuvlar ³uyidagi algoritm asosida bajariladi: 73
1. Menyular ³atoridan «Risovanie»-«Chizish» menyusi yuklanib, undagi «Tekst»-«Matn» buyru²i yuklanadi. Oxirgi buyru³dagi «Odno strochniy»-«Bir ³atorli» ³´shimcha b´yru³ yuklanadi (75-rasm).
75-rasm Shunda mulo³atlar ³atorida «Matn yozuvining boshlash nu³tasini k´rsating» s´rovi paydo b´ladi. Yozuvning boshlanish nu³tasi biror katakni chap tomonidan k´rsatiladi. 2. Shunda mulo³atlar ³atordagi navbatdagi s´rov paydo b´ladi: «Matndagi µarflarning balandligini kiriting»:. Bu s´rovga 2,5 mm terib kiritiladi va «Enter» bilan ³ayd etiladi. 3. Shunda yana navbatdagi s´rov paydo b´ladi: «Matn asosini gorizontga nisbatan o²ish burchagini kiriting». Bu s´rovga «0», ya`ni gorizontal chizi³ b´ylab matnni yozilishi kiritiladi. Bu s´rovning k´rsatkichi µam «Enter» bilan ³ayd etiladi. 4. Shundan s´ng mulo³atlar darchasida «Matnni kiriting» s´rovi paydo b´ladi (76-rasm).
74
76-rasm
Bu s´rovga javoban kerakli yozuvlar masalan, asosiy yozuv kataklaridan eng pastki chap katagiga 11111 ra³amlar yozgan kabi, uning barcha kataklari tegishli yozuvlar bilan t´ldirilib chi³iladi. Agar yozuvlarni bajarishda xatolikka y´l ³´yilgan b´lsa, ularni «Izmenit`»- «¤zgartirish» menyusini va undagi «Tekst»-«Matn» buyru²i «Sich³on» yordamida yuklanib, ³uyidagicha bataraf etiladi: Bu buyru³ yuklangach ekranda «Matnni taxrir ³ilish» darchasi va kvadrat nishoncha paydo b´ladi (77-rasm).
77-rasm Kvadrat nishoncha bilan yu³orida yozilgan 11111 yozuvni ajratiladi, shunda «Matnni taxrir ³ilish» darchasidagi «Matn» yacheykasida bu yozuv paydo b´ladi. Bu yozuvni «Backspace» tugmasi yordamida ´chiriladi va uning ´rniga t´²ri yozuv masalan, «Chizdi» yozuvi terilib, «OK» yoki «Enter» tugmasi bilan ³ayd etiladi. Shunda ekrandan darcha y´³olib, t´²ri yozuv paydo b´ladi. Shu tari³a taxrir ³ilib not´²ri bajarilgan yozuvlar t´²rilanadi.
75
Asosiy yozuv kataklariga yozuvlarni «Kopirovat`»-«Nusxalash» buyru²inig «Multiple» ³´shimcha buyru²idan foydalanib, bir xil yozuvni uning µamma kataklariga ³´yib chi³ib, «Izmenit`»-«¤zgartirish» menyusi buyru³laridan foydalanib µam bajarish mumkin. 78-rasmda laboratoriya ishlari uchun A4 format, asosiy yozuvi bilan kataklari t´ldirib k´rsatilgan. ¥osil b´lgan A4 formatni blok deb xotiraga olib, undan A3 kabi formatlarni µosil ³ilish mumkin. Yoki asosiy yozuvini aloµida blok k´rinishida xotiraga kiritib ³´yib, uni istalgan formatlarga joylashtirish mumkin. Blok deganda yi²ma birlik tarkibiga kiruvchi detallarining tugallanib xotiraga sa³langan chizmasi tushiniladi. Masalan, boltli birikmani yasash uchun uni ³ismlarining chizmasi aloµida-aloµida chizib olinib, bloklar µosil ³ilinadi. S´ngra ularni bitta chizi³³a-´³³a yi²ilib boltli birikmaning tasviri bajariladi.
78-shakl 76
1.
A4 yoki A3 farmatlarni bajarishni eng ma³bul b´lgan nu³ta koordinatalar kiritish uslubini asoslab bering. 2.
buyru³lardan foydalanishni ma³bul k´rasiz va nima uchun.
Лаборатория ишларини бажаришгатавсиялар ва услубий к´рсатмалар. Лаборатория шларини жойлаштриш учун фарматлар бажариш Бир ва к´п ³аторли ёувлар бажариш Таянч иборалар: Download 421.7 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|