Suyuqlik muvozanatdagi harakati, ularning asosiy qonuniyatlari

36-MARUZA
MAVZU: MEXANIK JARAYONLAR ASOSLARI.
REJA:
1. Mexanik jarayonlarga qisqacha harakteristika
2. Maydalash jarayonining nazariy asoslari
3. Maydalash qurilmalari va ularning ishlash printsiplari
4. Maydalash qurilmalar toch`grisida malumotlar
5. Kesish qurilmalari tuzilishi,ishlash printsipi.

Kimyoviy texnologiyadagi mexanik jarayonlar turkumiga materiallarni maydalash, saralash, aralashtirish, presslash va donadorlash kabilar kiradi. Mexanik jarayonlarda materialning fizik-kimyoviy harakteri o’zgarmasdan qolib, faqat shakligina o’zgaradi. Qishloq xujaligi maxsulotlarini etishtirish saqlash va kayta ishlashda texnologiyasida mexanik jarayonlar alohida ahamiyatga egadir. Bu jarayonlarning tezligi qattiq jism mexanikasi qonunlariga to’la buysinadi. Mexanik jarayonlar materiallarga mexanik kuch ta`sir qilishiga asoslanadi. Ular kimyo va oziq –ovqat sanoat korxonalarining asosiy jarayonlaridan biri xisoblanadi.Bu jarayonlar mahsulot chiqishini tezlatuvchi faktorlardan biri diffo’ziya koefitsenti qiymatini oshirilishiga xizmat qiladi.Moddalarning diffo’ziyasi bilan bo`gliq bo’lgan jarayonlarning tezligi fazalarning o’zaro ta`sir qilish yuzasiga bo`gliq. O’zaro ta`sir yuzasining katta bo’lishi fazalarning ichidagi modda tarqalishini va modda bir fazadan ikkinchi fazaga ochtishini tezlatadi. Yuza kattaroq bo’lsa kimyoviy jarayon ham tezlashadi. Ayniqsa kimyoviy yoki diffo’zion jarayonda qattiq faza qatnashsa o’zaro ta`sir yuzasini ko’paytirishga tashqi kuch ta`sirida zarrachalarni maydalash yo’li bilan erishiladi. Maydalash paytida material bo’laklarini o’lchami ancha kamayadi.

Materiallarni maydalash jarayonini shartli ravishda ikki turga bo’lish mumkin:
1. Maydalash- ya’ni materialni mayda bo’laklarga bo’lish
2. Yanchish yoki talqon qilish.
Materiallarni maydalash jarayoni ezish , yorish, ishqalash va zarba berish usullari yordamida olib boriladi. U yoki bu usulni tanlash materialning fizik- mexanik hossalari va bo’laklarining o’lchamlariga ko’ra tanlanadi.Misol tariqasida oladigan bo’lsak- qattiq materiallar ezish , yorish va zarba berish usuli bilan , qattiq va qovushqoq material esa ezish va ishqalash usuli yordamida maydalanadi.
Maydalash quruq yoki xo’l usulda olib boriladi. Xo’l usulda chang hosil bo’lmaydi va maydalangan mahsulotni tashish osonlashadi.
Materialni dastlabki va maydalangan bo’laklarining o’lchamlariga ko’ra sinflarga bo’linishi quyidagicha bo’ladi.

Maydalashgacha maydalangandan maydalash

sochng darajasi
Yirik 1500-3000 mm 300-100 2-6
O’rtacha 300-100 mm 50-10 5-10
Mayda 50-10 mm 10- 2 10-50