Suyuqlik muvozanatdagi harakati, ularning asosiy qonuniyatlari

Yupqa 0-2 mm 2-0,75 100

O’ta yupqa 2-0,075mm 7,5.10^-2 -1.10^-4 -
Maydalash darajasi- -maydalash jarayonini samaradorligidir. Bu ko’rsatkich maydalanishgacha bo’lgan material bo’lagining o’rtacha harakterli o’lchami ( d_b) ni maydalangan material bo’lagini o’rtacha harakterli o’lchami (d_m) ga nisbati bilan aniqlanadi
(1)
Bo’laklarni sharsimon,kubsimon deb faraz qilsak, harakterli o’lchamlari sifatida ularning diametri yoki qirrasining uzunligi olinadi.
Notoch`gri geometrik shaklga ega bo’lgan bo’lakning o’rtacha qiymati esa quyidagicha aniqlanadi:
(2)
Bu erda:
l,b,h-material bo’lagining perpendikular uch tomonining o’lchamlari
Maydalangan eng katta va eng kichiq bo’lakning o’lchamlari quyidagicha topiladi:
(3)
Qattiq materiallarni maydalash jarayonida bo’laklarni o’lchamlarini kichraytirish uchun tashqi kuch ta`sir qilish kerak .qattiq bo’lak yanchilganda u avval hajmiy deformatsiyaga uchraydi,sochngra buning xisobiga hosil bo’lgan katta va kichiq yoriqlar bo’ylab parchalanib ketib , yangi yuzalar hosil qiladi.Bu jarayonda sarflangan ish emirilayotgan bo’lak hajmining o’zgarishiga mos bo’lib,quyidagi tenglik bilan ifodalanadi:
(4)
bu erda -mutanosiblik koeffitsenti, -qattiq jism hajmiy birligini deformatsiya qilish uchun sarf bo’lgan ish, -hajmning o’zgarishi.
Maydalash vaqtida yangi yuzani hosil qilish uchun sarf-langan ish miqdori quyidagiga teng:


(5)
bu erda - mutanosiblik koefitsenti, F qaytadan hosil bo’lgan yuza
Maydalash jarayonida sarf bo’lgan ish miqdori Ribinder tenglamasi orqali ifoda qilinadi:
A=Ad +Ayu=k V+ F (6)
Maydalash jarayoniga tegishli bir qancha farazlar mavjud bo’lib ,ulardan birinchisi Kik-Kirpechev tamonidan taklif qilingan.Bu farazga binoan qattiq materialni maydalash uchun sarflangan ish yanchilayotgan bo’lak hajmiga mutanosib.
=K₁d³ (7)
Ikkinchi faraz Rittenger tamonidan taklif qilingan bo’lib bunga ko’ra qattiq jismni maydalash uchun sarflangan ish yangi hosil bo’lgan yuzaga mutanosib:
= ₁ d² (8)
Yuqoridagi printsiplarga asoslanib sanoatda bir qancha tipdagi maydalash qurilmalari mavjud.Katta bo’laklarni maydalash uchun yassi qismli qurilmalardan o’rtacha va mayda maydalash uchun vallari bo’lgan zarbiy,markazdan qochma va kiya konusli maydalash qurilmalaridan foydalanila-di.Materiallarni yupka maydalash uchun esa tegirmonlar qo’llaniladi.Ularni printsipial ishlash sxemalari quyidagi rasmda keltirilgan: