bu Еrda V – suyuqlik hajmi (birligi m3), G – og’irligi (birligi N). Solishtirma og’irlikning o’lchov birligi SI sistemada.
– juda kichik miqdor bo’lib, u suv uchun t = 20 0S da , mineral moylar uchun , simob uchun .
Suyuqliklarning siqilishi. Suyuqliklarning siqilish xususiyatini hisobga olish uchun hajmiy siqilish koeffisienti degan tushuncha kiritiladi va u (ba‘zida bilan) bilan belgilanadi. Birlik hajmdagi suyuqlikning bosimini bir birlikka
Suyuqlik solishtirma og’irligining 40C dagi suvning solishtirma og’irligiga nisbati uning nisbiy solishtirma og’irligi bo’ladi.
Solishtirma hajm. Suyuqlikning og’irlik birligidagi miqdorining hajmi solishtirma hajm
deyiladi: Solishtirma hajmning o’lchov birligi SI sistemasida:
Solishtirma hajm ham solishtirma og’irlik kabi bosim va haroratga bog’liq bo’lib, (2.2) ning boshqа ko’rinishi
orqali ifodalanadi.
Zichlik. Suyuqlikning hajm birligiga to’g’ri kelgan tinch holatdagi massasi uning zichligi deb ataladi. Bu ta‘rifga asosan
, (5)
Bazan nisbiy zichlik tushunchasi kiritiladi. Suyuqlik zichligining suvning 40C issiqlikdagi zichligiga nisbati uning nisbiy zichligi bo’ladi. (2,3) va (1,3) lardan ko’rinib turibdiki, zichlik bilan solishtirma og’irlik o’zaro quyidagicha bog’langan : u holda nisbiy zichlik va nisbiy solishtirma og’irliklar o’zaro quyidagicha bog’lanadi:
Zichlik haroratga bog’liq bo’lib, odatda harorat ortishi bilan kamayadi. Bu o’zgarish neft maxsulotlari uchun quyidagi munosabat orqali ifodalanadi.
bunda t – harorat 0S, – hajmiy kengayish temperatura koeffisienti; ρ20 – suyuqlikning 200C dagi zichligi.
Suvning zichligi bu qonundan mustasno bo’lib, uning zichligi eng katta qiymatga 40C da (aniqrog’i 3,980C) da ega bo’ladi. Uning issiqligi bundan oshsa ham, kamaysa ham zichligi kamayib boradi.
Suyuqliklarning issiqlikdan kengayishi. Suyuqliklarning isitilganda kengayishini ifodalash uchun hajmiy kengayish temperatura koeffisienti degan tushuncha kiritilib, u bilan belgilanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
