Сўз санъати халқаро журнали
СЎЗ САНЪАТИ ХАЛҚАРО ЖУРНАЛИ | МЕЖДУНАРОДНЫЙ ЖУРНАЛ ИСКУССТВО СЛОВА | INTERNATIONAL JOURNAL OF WORD ART
Download 404.54 Kb. Pdf ko'rish
|
3817-Текст статьи-7689-1-10-20220117
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ключевые cлова
- METHODS OF SYNTACTICAL ANALYSIS ON THE BASIS OF FREE CONTEXT GRAMMAR ANNOTATION
- Key words
СЎЗ САНЪАТИ ХАЛҚАРО ЖУРНАЛИ | МЕЖДУНАРОДНЫЙ ЖУРНАЛ ИСКУССТВО СЛОВА | INTERNATIONAL JOURNAL OF WORD ART
№6 | 2021 92 грамматической структуре тюркских языков и используя их исследования можно провести свободный контекстно-синтаксический анализ текстов на узбекском языке. Ключевые cлова: компьютерная лингвистика, синтаксический анализ текста, свободная контекстная грамматика, конструкция, моделирование. Bozorova Sabokhat, Tashkent State University of Uzbek Language and Literature Lecturer, Department of Language Theory e-mail: sabohatbozorova@gmail.com METHODS OF SYNTACTICAL ANALYSIS ON THE BASIS OF FREE CONTEXT GRAMMAR ANNOTATION In Turkic linguistics, a number of scientific researches have been conducted on the basis of syntactic analysis of the text. Together with the Turks created by such scientists as U.Tokayev, F. Thierce, J. Washington, I. Salimjanov, Z. Gungurdu, J. Demir, T. Gungur, S. Kuru, G. Eryigit and K. Oflazer. syntactic analysis of languages is studied. Together, they conducted a dependency-based syntactic analysis of Turkic languages and stressed that this type of analysis was appropriate for the agglutinative participation of Turkic languages. Researchers such as I. Donmez, E. Adali and R. Chakiji have done a number of works on the analysis of texts in Turkic languages based on free context grammar. For the structure of the Uzbek language to be applied more recently to the grammatical structure of the Turkic languages, it is possible to carry out a free context-based syntactic analysis of texts in the Uzbek language, using research. Key words: computer linguistics, syntactic analysis of the text, free context grammar, construction, modeling. Konstruksiya atamasi ostida ma’noli qismlarning ketma-ket munosabatidan tashkil topgan butunlik tushuniladi. Ishtirokchilar deb kattaroq konstruksiya tarkibiga kirgan so‘z yoki konstruksiyaga aytiladi. Muayyan konstruksiyaning bevosita shakllanishida ishtirok etgan bir yoki bir nechta ishtirokchilarga bevosita ishtirokchilar deyiladi. Bevosita ishtirokchilar sintaktik modelida dastlab so‘z birikmalari ajratiladi, so‘ngra ular gap ichida birlashtiriladi. Kompyuter xotirasida so‘z belgilar yig‘indisi sifatida saqlanadi. Kompyuter uchun so‘z birikmasi bir necha belgilar yig‘indisidan tashkil topgan kombinatorik birlikdir. Tilshunoslikda esa so‘z birikmasi deb ikki yoki undan ortiq mustaqil so‘zning ma’no va grammatik jihatdan birining boshqasiga tobe yo‘l bilan bog‘lanishiga aytiladi. Tahlil jarayonida so‘zlarning birika olish imkoniyatlari hisobga olinishi lozim. So‘zlarning morfologik bazasi mavjudligi dasturning so‘zlarni to‘g‘ri tanlay olishi va tez ishlashini ta’minlaydi. Ularni erkin kontekstli grammatika yordamida tahlil qilish uchun modellashtirib olish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Erkin kontekstli grammatika yordamida tahlil qilish uchun modellashtirish So‘zlarni erkin kontekstli grammatika yordamida tahlil qilish uchun qabul qilingan quyidagi ifodalardan foydalanish mumkin: 1. Ot predmetning (u keng ma’noda tushuniladi, ya’ni jonli va jonsiz narsalarni anglatadi) nomini bildiradi. U Kim? Nima? Qayer? so‘roqlaridan biriga javob bo‘ladi. Ot uchun N, ko‘plik shaklidagi ot uchun Np, turdosh otlar uchun N, atoqli otlar uchun N, otli birikma uchun NP simvollaridan foydalaniladi. 2. Sifat Qanday? Qanaqa? so‘roqlariga javob bo‘lib, predmetning belgisini bildiradi. Sifat uchun Adj yoki A, sifatli birikma uchun AP simvollaridan foydalaniladi. 3. Son Qancha? Nechanchi? so‘roqlariga javob bo‘lib, predmetning miqdori va tartibini bildiradi. Son so‘z turkumi uchun Q simvolidan foydalaniladi. 4. Fe’l predmetning harakat yoki holatini bildirib, Nima qilgan?Nima qilyapti? Nima qilmoqchi? so‘roqlariga javob beradi. Fe’l uchun V, o‘timli fe’l uchun Vt o‘timsiz fe’l uchun V, fe’lning predikativ shakli uchun Vpred. fe’lning nopredikativ shakli (shaxssiz shakli - non- finite form) uchun |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling