T a d q I q o t L a r jahon ilmiy – metodik jurnali

T A D Q I Q O T L A R
 
jahon ilmiy – metodik jurnali
 
 

http://tadqiqotlar.uz/ 

14-son_6-to’plam_May-2023
 
49 
qilingan hayvonlar go’shtini istemol qilish, insonlarning qalbiga zarar 
yetkazadigan har bir narsa va hakazolar. Bu narsalar insonning ham tanasiga 
ham ruhiyatiga ta’sir qiladi.

O’zga insonlarga yaxshilik qilish; tepadigi yomon ishlar bilan mashg’ul bo’lgan 
kishilarni bundan qaytarish, ularga to’g’ri yo’lni ko’rsatish, ularga yordam 
berish, yaxshilik sari yetaklash, haq yo’lini eslatish va hakazolar.

O’g’rilik qilmaslik va o’zgalar haqqi(moliga) ko’z olaytirmaslik; Alloh taolo 
bizga o’g’rilik qilmaslikni va boshqa insonlar haqqiga intilmaslikni buyuradi. 
Halol yo’l bilan halol rizq topishga, harom yo’l bilan va o’g’rilik bilan rizq 
topshdan bizni qaytardi. 

Ibodat qilish va doimo poklanib yurish; biz musulmonlarga farz deb buyurilgan 
ibodat va tahoratli ya’ni pok holda yurish ham ancha muhimdir. Biz ibodat qilar 
ekanmiz doimo gunohlarimiz yuvilib turadi, saodatga erishamiz, ham Alloh 
buyurgan ishni ham payg’ambarimiz Muhammad (s.a.v.) ning sunnatlarini 
qilgan bo’lamiz. Poklanib yurish inson salomatligiga katta foydasi bor, xususan 
ibotadimiz bo’lgan Namozni ham inson salomatligiga foydasi ham bor ekan.

Muloyim va xushmuomila bo’lish; mo’min musulmon odam doimo muloyim va 
xushmuomila bo’lishi kerak. Xomush yurish va g’azablanish talab etilmaydi. 
Shu va yana boshqa ko’plab misollar ham keltirishimiz mumkin. Islom bizni 
har xil yomon yo’llardan qaytaradi va zararlardan asraydi. Albatta biz uchun nima zarar 
ekanligini Alloh taolo bizdan ko’ra yaxshi biladi. Chunki bu ma’lumotlar 1400-yildan 
beri Qur’onda bor. Olimlarimiz esa bu narsalarni zararli ekanligini yaqin o’tmishda 
aniqlashdi.
Qur’onda Alloh taolo shunday marhamat qiladi: (Isro surasi 32-oyat) Alloh 
taolo har bir inson o’lganidan so’ng hisob qilinishini, qilgan ishlariga hisob berishini 
uqtiradi. Dunyo unga itoat etkanlarga va yaxshilik qilganlarga abadiy Jannat borligini 
aytadi. Aksincha, isyon qilganlarga alamli azob borligini uqtiradi. Ba’zi Ateizm va 
yahudiylik ta’limotlariga ko’ra, inson o’lganidan so’ng tugashi qayta tirilmasligi 
shuning uchun dunyoda xohlaganicha yashab qolishi kerakligi aytiladi. Bu esa 
unchalik mantiqqa to’g’ri kelmaydi. Chunki insonning asl tabiatida shunday illatlar 
borki ular (insonlar) qanchalik ehtiyojdan uzoqlashsa ehtiyojga moyil bo’lib 
boraveradi. Faqat endi bu ehtiyojlikning ko’rinishi o’zgaradi. Inson endi yovuzlik 
qilishga, rohat olishga, haddan oshishga, o’z joniga qasd qilishga harakat qilishni 
boshlaydi. Buning oqibati esa juda yomon holatlarni keltirib chiqaradi. 
Demak, inson moddiy ehtiyojlarining mavjud bo’lmasligi, uning hayotini 
yaxshi tomonga o’zgartirmas ekan. Balki juda yomon holatlarni keltirib chiqarishi 
mumkin. Alloh taolo Qur’onda shunday marhamat qiladi: (Sho’ro surasi 27-oyat) 
Islom esa bu holatni asosiy muvozanatda ushlovchi dindir. Islom ruhiy kamolotning 

---