T atamuratova, X. Ergasheva, M. Qurbonov mutaxassislik

Jshlash uchun boshlan ich materiallar	Talabalarning bilim olishga ishtiyoqini oshirish va faollashtirish
Mash ulotlar ta'minoti
quv fanining nomlanishi. Malakaviy tavsifnoma. Mavzu k rsatil- gan quv fani das- turi asosida tajriba ishi ishlab chiqiladi. Fan b yicha quv q llanmalari. Qo 'llaniladigan usul va amallar: Mustahkamlovchi savollar. Kichik guruhlarda ishlash. Ish yuzasidan yin.	Zamonaviy mutaxassis uchun tajriba mash uloti qanday ahamiyatga ega? Tajriba mash ulotlarini bajarishda qanday didak- tik maqsad amalga oshiriladi? Nazariy materialni mus- tahkamlashda tajriba ishlari qanday ahamiyatga ega? Umumtexnik va maxsus quv fanlarini tajriba ishlarisiz t liq rga- nish mumkinmi?	/. Adabiyotlar CKaicyH B. A. Ilpenoaa- BaHwe odmeTexHHvecKHx H cneunajibHbix npe^MeTOB B cpe^HHX nTy . -M.: Bbiciuaa niKOJia. 1987.-c. 191-204. Ma'ruzalar matni. II. Uslubiy ko 'rsatma: 1. TlpaKTHKyM no MeTOzni- Ke npeno^aBaHHa MauiH- HOCTpOHTeJIbHblX ^HCHHn- JIHH: yie6.noc. A.M. KoneHKHH, B.H. HH- KHCbopOB, B.A. COKOJIOB H .np; nofl pea. B.H. HnKHihopoBa. -M.: Bbicuiaa uiKona, 1990.-c. 54-59.

141

Mash ulot rejas]

qituvchining faoliyati	Talabalarning faoliyati
Savollar beradi: Tajriba mash ulotlarini tka- zish maqsadini tavsiflang va aytib bering. Talabalarning malakaviy k nikmasini shakllan- tirish uchun tajriba mash uloti tkazish lozimligini k rsatuvchi texnik materiallarning xossalarini sanang. Umumtexnik va maxsus fanlar b yicha tajriba mash uJotJarining asosiy turini ayting. quv jarayonida tajriba mash u- lotlari tashkil qilishning qanday usullaridan foy- dalaniladi? Y riqnoma turi, maqsadi va mazmu- nini ochib bering. Talabalarning tajriba mash- uloti b yicha hisoboti qanday qismlarni zida mujassamlashtirishi lozim?	Savollar beradilar, shaxsiy fikrlarini bildiradilar, munozara davomida quv k rgazmali q llanmalar va texnik vositalardan quv jarayonida foydala- nish JozimJigi haqidagi xulosaga keladilar.
Ishning maqsad va vazifasini tushuntiradi. Topshiriqni shakllantiradi. Talabalar tushunmagan savollarga javob topishni taklifqiladi.
Tajriba mash ulotlarini tashkil qilish va tkazish usuli haqida talabalarning qay darajada ma'lumotga egaligi yuzasidan ekspress-diagnostika o 'tkazadi. Savollar va test topshiriqlariga t ri javob bergan taJabaJarni rag 'batlantiradi. T ri javoblarni ma'lum qiladi. TaJabalarning qay darajada ma'lumotga egaliklarini test natijalari b yicha operativ tahlil qiladi hamda mash ulotning maqsadi va mazmuniga mos o 'zgartirishlar kiritadi. Talabalarni tajriba ishini tashkil qilish va tkazishga tayyorlaydi.	Diagnostik testlarni bajaradilar. Savollarga javob beradilar.
Guruhga alohida yoki kichik guruhchalar (2-3 kishidan) k rinishida ishlashni taklif qiladi. quv fani dasturi b yicha mavzuni k rsatadi. E'tiborni tajriba mash ulotlariga q yilgan talablarga qaratadi. Tajriba imash uloti tkazish usulini ishlab	Materialni malakaviy tavsifnoma, dastur, quv q IIanmasi va uslubiy k rsatma b yicha o 'rganadilar. Tajriba mash ulotining

142

rhiqish jarayonini nazorat qiladi. Tajriba mash ulotini rasmiylashtirishning t riligi b yicha tekshirish tkazadi. Kamchiliklarni tahlil qiladi va keyingi hara- katlar uchun t ri taktikani taklif qiladi.	tematikasini tahlil qiladilar. Ishning didaktik maqsadi, mazmuni va uni bajarish ketma-ketligini ishlab chiqadilar.
	Bajarilgan ish b yicha
	hisobot mazmurimi rejalash tiradilar.
Talabalar ma'lumotini tinglaydi. Savollar beradi, ma'qullaydi yoki e'tiroz bildiradi, munozara tashkil qiladi. Talaba yoki kichik guruh ishini va yaxshi ishlar-	Topshiriq bajarilganligi haqida ma 'lum qiladilar. Munozarada qatnashadilar. Bajarilgan ish haqidagi
ni qo 'llab-quvvatlaydi.	hisobotni taqditn etadilar.

Diagnostik testlash

1. 
   Sanab tilgan ta'lim shakllaridan qaysi biri talabaiarning amaliy tayyorgarligiga qaratilgan?
   

1. 
   dars;
   
2. 
   ma'ruza;
   
3. 
   seminar;
   
4. 
   tajriba mash uloti;
   
5. 
   quv konferensiyasi.
   

(T ri javob - D) tajriba mash uloti).

2. 
   Tajriba ishining asosiy didaktik maqsadini k rsating.
   

1. 
   rganilgan nazariy holatning eksperimental tasdi i;
   
2. 
   formula va hisoblashlarni eksperimental tekshirish;
   
3. 
   eksperiment va tadqiqot tkazish usuli bilan tanishish;
   
4. 
   A, B;
   
5. 
   A, B, C.
   

(T ri javob - E) A, B, C).

3. 
   Illyustrativ tipdagi tajriba mash ulotlari maqsadini k rsating.
   

1. 
   yangi bilim, malaka va k nikmani shakllantirish;
   
2. 
   uskuna, qurilma, texnika va texnologiyaning boshqa obyektlarini rganish;
   

143

3. 
   qituvchi shakllantirgan holatni tasdiqlash;
   
4. 
   maTum formula va qoida b yicha hisoblashni rganish;
   
5. 
   C, D.
   

(T rijavob-E)C , D).

4. 
   Tadqiqot tipidagi tajriba mash ulotining maqsadini k rsating.
   

1. 
   yangi bilim, malaka va k nikmani shakllantirish;
   
2. 
   uskuna, qurilma, texnika va texnologiyaning boshqa obyektlarini rganish;
   
3. 
   qituvchi shakllantirgan holatni tasdiqlash;
   
4. 
   maTum formula va qoida b yicha hisoblashni rganish;
   
5. 
   A, B.
   

(T rijavob-E ) A, B).

5. 
   Tajriba mash uloti tashkil qilishning frontal usuli amaliyotdan nimasi bilan farq qiladi?
   

1. 
   barcha talabalar bitta ishni bajaradilar;
   
2. 
   guruh talabalarini guruhchalarga b ladilar;
   
3. 
   ish alohida bajariladi;
   
4. 
   talabalarning mustaqilligi ta'minlanadi;
   
5. 
   guruh instruktajini tkazish murakkablashadi.
   

(T ri javob - A) barcha talabalar bitta ishni bajaradilar).

6. 
   Tajriba mash ulotidajoriy instruktaj qanday maqsadda tka-ziladi?
   

1. 
   mavzu va ishning maqsadi ma'lum qilinadi;
   
2. 
   ish mazmuni shakllantiriladi;
   
3. 
   ish b yicha nazariy ma'lumotlar qisqacha ma'lum qilinadi;
   
4. 
   ishning borishi nazorat qilinadi va kerakli yordam k rsatiladi;
   
5. 
   hisobotni rasmiylashtirish b yicha k rsatma beriladi.
   

(T ri javob - D) ishning borishi nazorat qilinadi va kerakli yordam k rsatiladi).

7. 
   Talabalar tajriba mash ulotini tugatgandan s ng nima tayyorlaydilar?
   

1. 
   ma'ruza;
   
2. 
   maTumot;
   
3. 
   hisobot;
   
4. 
   konspekt;
   
5. 
   tezislar.
   

(T ri javob -- C) hisobot).
144