T atamuratova, X. Ergasheva, M. Qurbonov mutaxassislik

.


IVMODUL


TEXNIK VOSITALAR VA K RGAZMALI Q LLANMALARDAN SAMARALI FOYDALANISHNI TASHKIL QILISH
Ma'ruza mash uloti tkazish uchun uslubiy ishlanmalar

1. 
   «Texnik vositalar va k rgazmali q llanmalardan samarali foydalanishni tashkil qilish» mavzusidagi ma'ruza mash ulotiga - 2 soat.
   
2. 
   «Darslarda k rgazmali vositalar tizimini ishlab chiqish» mavzusidagi amaliy mash ulot tkazishga uslubiy ishlanma - 2 soat.
   
3. 
   Mustaqil tayyorlanish uchun berilgan topshiriqlar.
   

4.1. Mavzu: Texnik vositalar va k rgazmali q llanmalardan samarali foydalanishni tashkil qilish
Ta'lim oluvchilarning vazifalari
(o qitishdan kutiladigan natijalar):
- ma'ruza vazifalarini bayon qilish;

• 
  quv-k rgazmali q llanmalar turi va sifatini farqlash;
  
• 
  ma'lumotlarning mashq va nazoratlar uchun texnik vositalar turlari va sinflarini farqlash;
  
• 
  qitishning texnik vositalari va quv-k rgazmali q llanmalardan foydalanish b yicha tavsiya va tavsiflarni tahlil qilish;
  
• 
  quv materialini rganish uchun ma'lumotlarning texnik vositalarini q llash.
  

qituvchining quv-tarbiyaviy maqsadi:

• 
  quv-k rgazmali q llanma va qitishning texnik vositasi tasnifmi ularning funksional imkoniyatlari b yicha quv faoliyati turiga bo liq holda tahlil qilish.
  

• 
  quv-k rgazmali q llanma va qitishning texnik vositaiarining turli k rinishlari va yaqqol modelini t ri tanlashga o 'rganish;
  

85

4-rasm. quv-k rgazmali q llanmalar tasnifi


Uslubiy ishlanmaning yoyma varianti (senariy). qitishning texnik vositalari va quv k rgazmali
q llanmalarning tasnifi
- qituvchi ma'ruza mash uloti berilgan boiimning asosiy maqsadini tushuntiradi.

• 
  qitishning texnik vositalari va quv-k rgazmali q llanmaning taklif qilingan tasnifini tahlil qiladi.
  
• 
  qitishning texnik vositalari va quv-k rgazmali q Uanma turi va sinflarini farqlaydi.
  

Ma'lumki, quv faoliyati harakatning uchta turiga bo liq: taxminiy (th), ijrochilik (ih), nazorat (nh).
K rsatilgan harakat turlari b yicha quv-k rgazmali q llanma ( kq) va qitishning texnik vositalari ( tv) quyidagicha tasniflanadi (3-rasm).
quv-k rgazmali informatsion q llanmalar ( KIQ) va qitish-ning texnik vositalari ( TV) taxminiy harakatlar (TH)ni bajarishga yordam beradi: maiumotlarga ishlov berishni tezlashtiradi, murakkab holatlarning idrok etish samaradorligini


87
oshiradi, ijrochi va nazorat harakatlarining m ljalini muvofiqlashtiradi.
Mashqlar uchun texnik vositalar va quv-k rgazmali q Ilanmalar (Mash. KQ va MashTV) ijrolik harkatini (IH) samarali tkazishga yordam beradi: ma'lumotlarni qayta ishlash, bilim, malaka va ularni mustahkamlash uchun mashq qilish, ta'limni individuallashtirish, qituvchilarni qisqartirish va uskunalar haraka- tini kamaytirishga imkon beradi.
Nazorat qiluvchi quv-k rgazmali q llanma ( KQ) va nazo- ratning texnik vositalari (NTV) nazorat natijalarini tekshirishni tezlashtiradi, bunda tekshirishni qisman yoki t liq avtomatlashtirish, obyektivligini ta'minlash va talabalar ishining doimiyligini tekshirish imkoni tu iladi.

quv-k rgazmali q llanmalar (O^cKQ).

4-rasmda KQni sinflar va turlar b yicha namoyon qiluvchi graf tasvirlangan.
M KQ. Plakatlar - talabalarga murakkab tasvirlarni k rsatishda keng tarqalgan k rgazma vositasi.
Talablar:

• 
  harflar mm. dagi balandligi auditoriyaning m. dagi uzunligidan kam b lmasligi lozim.
  
• 
  harflarning balandligiga nisbatan enining optimal nisbati - 5:3;
  
• 
  qora rang sariq, s ngra yashil, k k va oq fonda, qora oqda, sariq qorada eng yaqqol uy unlashuvdir.
  

Statik maketlar - plakatlar bilan bir xil vazifani bajaradi, biroq hajmga k ra ma'lumotlarni ta'minlaydi.
Dinamik maketlar - murakkab mexanizmlarni muvaffaqiyatli rganish imkonini beradi. sha vazifalarni tabiiy obyektlar (detallar, mexanizmlar) yoki yirik, yoki mayda lchamda tasvirlovchi modellar
tuzadi. Material, jism va hokazo namunalar keng q llaniladi.
Odatdagi darsliklar - doimiy qitiladigan fan b yicha ma'lumotlarning asosiy manbai.
Bosma ma'ruzalar - mos illyustratsiyalar bilan quv muassasasida nashr qilingan matn.


88

S-rasm. Mfi’lumotlarni tcxnik vositalari (MTV)ning sinf va turlari bo 'yicha aks ettiruvchi gruf

6-resoi. Mashqlar uchun texnik vositalar (MashTV)ning sinf va tiirlari bo’yicha aks cttiruvchi graf

7-rasm. Nazoratning texnik vositalari (NTV)ning sinf va turlari b yicha aks ettiruvchi graf

Tarqatma informatsion didaktik materiallar - jadval, sxema, chizmalar - qituvchiga doskada tasvirlash, talabalarga esa konspektga nusxalash uchun ketadigan vaqtni tejash imkonini beradi. Mash. KQ. Dasturlashtirilgan darslik - odatda uning darslikdan farqi shundaki, u nafaqat ma'lumotlarni, balki ularni bajarish va nazorat harakatlari (odatda sirtqi ta'lim shakli uchun samarali) uchun
k rsatmalarni ham zida saqlaydi.
Misollar to 'plami - misol sharti va oxirgi yechimini aks ettiradi. Kamchiliklari - asosiy namunaviy misollarni yechish uchun algoritmik k rsatmalarning y qligi.
Tarqatma didaktik materiallar - mashqni auditoriyada bajarish va mustaqil ishga ketadigan vaqtni tejash imkonini beradi.
Uslubiy ko 'rsatma - optimal shakllari: algoritm, texnologik xarita, qiladigan dastur.
N KQ. Savolnoma - nazorat va sinovga tayyorlanish uchun savollar r yxati va namunaviy topshiriqlar.
Tezislar - bu zlashtirish nazoratiga tizimli yondashuv.
Javobning tanlab kiritilishi NTV - I darajali zlashtirish nazorati natijalarini tekshirishni avtomatlashtirish imkonini beradi.

90
Javobning konstruktiv kiritilishi NTV - II darajali (tiklash darajasi), ba'zan III darajali (malaka va k nikma darajasida) zlashtirish nazorati natijalarini avtomatlashtirish uchun xizmat qiladi. Bu qoidaga binoan, murakkab qurilma b lib, talabalarning bajargan ishlarini unga taklif qilingan test-almashtirish konstruktiv, test-topshiriq yoki test-jarayon etalon bilan solishtirishni

avtomatlashtiradi.