T atamuratova, X. Ergasheva, M. Qurbonov mutaxassislik

0'qiravchining strategiyasi yoki o'qitishniiig q ^{uv-tarbiyaviy maqsadi:}

• 
  dars rejasi va konspektini ishlab chiqishni^{ng asosiy bosqichlari} va qituvchining ishlash amalining evristik ke^{tma-ketligini ochish;}
  

• 
  maxsus fanlar b yicha dars rejasi va
  

rganish.

79
konspekti tuzishni

Ishlash uchun boshlan ich materiallar	Talabalarning bilim olishga ishtiyoqini oshirish va faollashtirish	Mash ulotiar ra'minoti
quv fanining dasturi. Fan b yicha darslik yoki	Darsning reja kons- pekti nima uchun tuziladi? Dars reja-konspektini	I. Adabiyotlar 1. CKaKyH B. A. Ilpeno^aBaHHe o6meTexHH^liecKHX H cneiwajibHbix npeaMeTOB B cpe.jj.HHx IJTy.
quv q llanma. Mazkur dars tilini aniqlash imkonini beruv-	tuzishda qanday vazifalar bajariladi? qituvchi dars konspektini ishlab	-M.: Bbicmafl uiKOJia. 1987. -c.272 . 2. HHKHfbopOB B.H. OCHOBW H co/j,ep>KaHHe no/iroTOBKH HH^ce-
chi darsning shakllangan ta'iim maqsadi. Qo 'llaniladigan usul va amallar: Jalb etuvchi savoJlar. Alohida ish.	chiqishiga nima asos boiadi? Reja-konspektsiz darsni sifatli tkazish mumkinmi?	Hepa-npenoAaBaTe/iH K 3aHjiTH8M. -JI.:Jiry, 1987.-c. 144. //. Uslubiy ko 'rsatma: 1. IJpaKTHKyM npeno;iaBaHHH MamHHOCTpOHTejIbHHX flHCUHIIJIHH Yned. noc. A. M. KoneHKHH, B. H. HHKH(bopOB, B. A. COKOJIOB H Ap', poji pe/i. B. H. HHKHcjpopoBa. -M.: Bbicuiaji mKOJia, 1990,-c. 74-80.

j
'

Mash ulot i*ejasi ^•

0'qituvchining faoliyati

Talabalarning faoliyati

^Savol beradi:^Dars^nima?^Zamonaviy^dars^ninia bilan tavsiflanadi? qituvchi dars rejasi va konspekti ishlab chiqish bosqichida qanday muammolarni yechadi? Dars rejasi tarkibi variantliligini nima ta'minlaydi? Zamonaviy darsning asosiy kamchiliklari. Dars qanday ^bosqich^va^elementlardan^tuzilgan?^qituvchi dars konspektida nimalarni bayon etadi? Ishning maqsad va vazifalarga javob topishn taklifqiladi. Talabalar tomonidan yetarJicha zIashtiriJ- magan savollarni aniqlaydi.

Savollar beradilar, shaxsiy fikrlami aytadilar, munozara qiladilar, qituvchining mash ulotlarga sifatli tayyorlanishi uchun reja- konspekt ishlab chiqish lozimligi haqidagi xulosaga keladilar.

80

Talabalarning dars reja-konspekti shakli, tarkibiy	Diagnostik testlashni
birligi va ishlab chiqish bosqichlari haqida	bajaradilar.
xabardorliklari yuzasidan ekspress-diagnostika	Savollarga javob beradilar.
o 'tkazadi. Savollar va test topshiriqJariga t ri javob	•
bergan talabalarni taqdirlaydi.
T ri javoblarni ma 'lum qiladi.
Test natijalari b yicha talabalarning ma'lumot	•
darajasini tahlil qiladi va mash ulotning maqsadi va mazmuni b yicha mos xulosa chiqaradi.	. •
Talabalarga quv dasturi va darslik (q llan-
ma)lar bilan tanishishni taklif qiladi.
Darslik (q llanma)ning b lim yoki mavzusini
ko 'rsatadi.
Darsning ta'limiy maqsadinishakllantiradi.
Alohida ishlashni taklif qiladi.	quv dasturi va darslik
Berilgan mavzu b yicha maqsad, dars tipi va	(q llanma)dan b lim
uning vaqtinchalik tarkibini ishlab chiqish, k ri-	(mavzu)ni rganadilar.
layotgan materialning mazmunini ajratib k rsa-	Ish bajarish ketma-
tish, ta'lim vositalari tanlashni vazifa qilib q yadi,	ketligini muhokama
uy vazifasini tuzadi.	qiladilar.
Darsning reja-konspekti ishlab chiqiladi.	Tahlil natijasi yuzasidan
Hisobot tuzadilar	ma 'ruza qiladilar.
Dars reja-konspekti ustida ishlovchi talabalar-	Asosiy holatlarni
ning ma 'lumotini tinglaydi.	aniqlashtiradilar.
Savollar beradi, ma 'qullaydi, e 'tiroz bildiradi,	Munozarada qatnashadilar.
munozara tashkil qiladi. Talaba va uning eng	Tanlangan mavzu b yicha
yaxshi taklifini quvvatlaydi.	maqsad va vazifani xulosa
	qiladilar.

. - •
'
•
•

81

Diagnostik testlash

1. 
   Tushirib qoldirilgan s zni rniga q ying: « » ta'limning asosiy tashkiliy shakli b lib, u talabalarni bilim, rganish va k nikmalar tizimi bilan qurollantiradi, malakali ta'lim-tarbiya va rivojlanishni ta'minlaydi:
   

1. 
   dars;
   
2. 
   reja;
   
3. 
   konspekt;
   
4. 
   darslik;
   
5. 
   quv qoilanma.
   

(T ri javob - A) dars).

2. 
   Darsni takomillashtirishning asosiy y nalishini k rsating:
   

1. 
   individualizatsiya;
   
2. 
   talabalarning darsdagi mustaqil ish turlarini rivojlantirish;
   
3. 
   talabalarni faollashtirish;
   
4. 
   barcha javoblar t ri;
   
5. 
   barcha javoblar not ri.
   

(T ri javob - E) barcha javoblar not ri).

3. 
   Quyidagijumlaishonarlimi: «Darsning dinamikligi rejalashtirish va tayyorlanish murakkabligini aniqlaydi».
   

(T ri javob - ishonarli).

4. 
   Zamonaviy darsning asosiy kamchiliklarini k rsating.
   

1. 
   rejadagi bir xillik;
   
2. 
   dinamiklikning y qolishi;
   
3. 
   tarkibning xshashligi;
   
4. 
   barcha javoblar t ri;
   
5. 
   barcha javoblar not ri.
   

(T ri javob - D) barcha javoblar t ri).

5. 
   Quyidagi jumla ishonarlimi: «Dars tipining turli-tumanligi, pedagogik maqsadga erishish y llarining bir qiymatli emasligi, quv guruhlarining xususiyatlari va hokazolar dars rejasi tarkibining murakkabligini ta'minlaydi».
   

(not ri, t ri javob - variantlilik).

6. 
   Tushirib qoldirilgan s zni rniga q ying: «Darsning natijani his qilgan holda oldindan tushunish va yutuqqa erishish uchun harakatga bo liq»
   

82

1. 
   maqsadi;
   
2. 
   vazifasi;
   
3. 
   rejasi;
   
4. 
   konspekti;
   
5. 
   uslubi.
   

(T ri javob - A) maqsadi)

Uslubiy tavsiyanomalar

Konspekt shakli ixtiyoriy. U birinchi shaxs tomonidan olib boriladi yoki jadval k rinishida (5-shakl) rasmiylashtirilishi mumkin. U yoki bu holda ham dars konspekti ziga ishning ketma-ket bayon etiladigan mazmuni va unga mos keluvchi qituvchining ish uslubini biriktirishi kerak. Bundan tashqari, tilgan materialning s rovida, talabalarning qay darajada zlashtirganliklarini ma'lum qilganda, ularni mustahkamlash va uyga vazifa berganda darsning tashkiliy qismi b yicha ish uslubini e'tiborga olish lozim.
Dars konspektida asosiy e'tibor qituvchining ish uslubini ishlab chiqishga qaratilgan b lishi lozim. Aynan bu qism konspektni tayyorlashda ancha murakkab, u k p hollarda qituvchining mash ulotlarga tayyorgarlik, shuningdek, ishlanma bajarishdagi ijodiy darajasini belgilaydi.

3. Mustaqil tayyorlanish uchun berilgan topshiriqlar

1. 
   Tavsiya etiladigan adabiyotlar r yxati b yicha materialni rganish.
   
2. 
   Ma'ruza mash uloti materialini rganish.
   
3. 
   Nazorat savollari va test topshiriqlariga javob berish.
   
4. 
   Didaktik monotizimning asosiy turlarini tavsiflash.
   
5. 
   Ma'ruza mash ulotlarining sifat tavsifi va ularga q yilgan talablarni shakllantirish.
   
6. 
   Ma'ruza mash ulotining optimallashtirish usullarini asoslash.
   

83