T atamuratova, X. Ergasheva, M. Qurbonov mutaxassislik

71
w


talabalar bilan alohida ishlash imkoniga ega boiadi. Bu tizim zlashtirishning III darajasiga olib chiqishi mumkin. Biroq guruhlarda talabalar sonining kamligi taiim sifatining oshishiga olib
keladL^;

4. 
   tizim - qituvchisiz avtomatlashtirilgan sinf. Barcha talabalarga markaziy boshqaruv yoki alohida qurilmadan bir xil maiumot va uni zlashtirish b yicha kadrlarning ekrandagi aksi yoki kartochka, kitob, risola k rinishidagi q llanmalar kelib tushadi. Har bir talaba alohida qurilma yordamida boshqaruv qurilmasi bilan zaro bo lanishni amalga oshiradi.' Boshqaruvchi qurilma qituvchiga nazorat faoliyati t ri bajarilsa navbatdagi mavzuga, not ri b lsa oldingi yoki
   

ilgari tilganlar takrorlansin, degan buyryq beradi.
Bu tizimni qituvchining alohida xususiyatidan kelib chiqqan holda sust moslashtiruvchi deb hisoblash mumkin, chunki u faqat zlashtirish sur'atining individuallashishiga olib keladi. Shuning uchun bu tizim «sof holda» q llanmaydi - avtomatlashtirilgan sinflarning qituvchi ishi hisobiga bartaraf etilishiga va uning afzalliklaridan foydalanishga imkon yaratadi va shu bilan birga qituvchi har bir talabaga zarur yordam berib turadi.

4. 
   tizim - Rahbar. Bunda 3-tizimdagi zaro bogiiqlikning mavjudligi qituvchi bilan shu ullangan holda talabalar faoliyatini kuzatadi, zlashtirishini tekshiradi va xatolarini tuzatadi. Shuning uchun bu tizimdagi alohida mash ulotlardan kutilgan natijaga qobiliyatli talaba bilangina emas, balki har bir talaba bilan ham erishish mumkin. Tizim bahosining yuqoriligi va rta maxsus quv muassasalarida q llash imkoniyatining chegaralanganligi sababli ham undan ayrim hollarda foydalaniladi. Masalan, kurs va diplom loyihalarini bajarish, ishchi kasbini rganishda va h.k.
   
5. 
   tizim - Adaptiv dasturiy boshqaruv. Oldingi tizim kabi alohida qitishga asoslangan, biroq qituvchi rniga avtomatik qurilma harakat qiladi. Unga taiim dasturi kiritilganligi tufayli talabalar kerakli maiumotlarni, ya'ni mashq bajarish va zlashtirish nazorati uchun topshiriqlar hamda ratsional bajarish b yicha yoi-y riqlar oladilar. 9-tizim - Didaxografiya. 1, 4-tizimning organik uy unlashuvini namoyon qiladi: talabalar qituvchini nafaqat tinglaydilar, balki uning k rsatmalari b yicha darslik, grafik, sxema, k rgazmali
   

72
q llanmalarning fragmentlarini rganadilar, hamma uchun umumiy b lgan mashqlar bajaradilar.
Bu tizimning afzalligi shundaki, qituvchining z riqishini kamaytirish bilan bir qatorda talabani I darajaga olib chiqish imkoniyati mavjud. Boshqa qolgan k rsatkichlar past b lib, taxminan 1-tizimga mos keladi, bu esa zaro bo liqlikning mavjud emasligi bilan izohlanadi.
Psevdadidaxografiya (soxta didaxografiya)ning 2 k rinishi mavjud:

1. 
   1-tizimning k p q llanishi va sinfdan tashqari mustaqil shu ullanishda odatdagi darslik yoki uning rnini bosa oladigan konspektini q llaganda chegaralanishi;
   
2. 
   4-tizim odatdagi darslikning k proq va 1-tizimning kirish, sharhiy va yakunlovchi ma'ruza k rinishida chegaraviy q llanishi. 10-tizim - Zamonaviy. Didapograflyadan farqli laroq unga ma'lumotning texnik vositalari (asosan kino, diapozitivlar va diafilmlar)
   

kiritilgan.
11-tizim - Dasturlashtirilgan ta'lim. Individuallashtirilgan taiim b lib, tarkibi qator tizimlarning: 1, 2, 7 va 6 (8) organik uy unlashuviga asoslangan.
6-monotizim ushbu aralash tizimning asosi b lib xizmat qiladi. Unda asosiy maiumotlarni uzatish, talabalarning taxminiy, asosiy bajaradigan hamda nazorat faoliyatini boshqarish taiim dasturi va mos qurilmalarda amalga oshiriladi.
6-tizim odatda, mash ulot paytida talabaning asosiy vaqtini band qiladigan funksiyalarni ziga qamrab oladi. Shuning uchun dasturlashtirilgan taiimda 7-tizimni q llash, ya'ni qituvchining har bir talabaga alohida yordam k rsatish imkoni mavjudligi va muhimligi zaro aloqa yordamida namoyon b ladi.
quv elementini rejalashtirishni rganish uchun lozim b ladigan didaktik tizim tanlash ikkita asosiy shartdan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi:

1. 
   zlashtirishning k zda tutilgan darajasiga erishish.
   
2. 
   quv muassasasining real sharoitlari va imkoniyatini hisobga olish.
   

Mash ulotning real sharoitlariga mos keluvchi didaktik tizim rejalashtirilgan quv elementi yutuqlariga erishishni ta'minlaydi.


73