T. C. Fatih sultan mehmet vakif üNİversitesi LİsansüSTÜ EĞİTİm enstiTÜSÜ tarih anabiLİM DALI tarih programi yüksek lisans tezi

Değişim Sürecinde Bir Osmanlı Kenti: Kudüs (1890-1914), Phoenix Yayınevi, Ankara, 2004, s. 32. 
129
İsmail Hami Danişmend, a.g.e., s. 30; Mustafa Cezar, a.g.e., s. 756. 
130
İsmail Hami Danişmend, a.g.e., s. 29; İsmail Hakkı Uzunçarşılı, a.g.e., s. 274; Nikolay İvanov, 
Osmanlı’nın Arap Ülkelerini Fethi (1516-1574), çev. İlyas Kemaloğlu, Rakkat Abdıeva, Türk Tarih 
Kurumu, Ankara, 2013, s. 39. 

---

57 
Mescid-i Aksâ vü Makdis hakkiçün 
Cibrilin ettiği takdîs hakkiçün 
Ahmed’in mi’râcı Hakkı yâ Ganî 
Eyleme biz kulunu hor u denî 
Askerimi kıl muzaffer yâ Kerim
Senden özge çünkü yokdürür Rahîm.”
131
 
Osmanlı Devleti’nin Mercidabık Savaşı’nda elde ettiği mutlak galibiyet 
sonrası Yavuz Sultan Selim Halep’e gelmiş, burada on sekiz gün kalmıştır.
132
Burada 
Şam’a gitme isteğini maiyetindekilere bildiren Yavuz Sultan Selim, beraberindekiler 
tarafından da onay alınca Şam’a gitmek üzere yola çıkmıştır.
133
Yavuz Sultan Selim, 
Şam’da kaldığı süre boyunca askeri ve idari düzenlemeler yapıp, tedbirler almıştır. 
Suriye’nin diğer bazı önemli merkezleri bu tedbirler neticesinde Osmanlı kontrolüne 
girmiş ve buralara yeni atamalar gerçekleştirilmiştir.
134
Bu merkezlerden birini de 
Kudüs oluşturmuştur. Kaynaklarımızda da görüleceği üzere Kudüs sancağına, 
Evrenos Beğ oğlu İskender Beğ vali olarak tayin edilmiştir. 
“Şâh-i Rûm Dımışk şehrinde devletle karâr edip nice eyyâm geçip Gazze 
şehrine, Kuds-i Mübâreke âdem gönderip zabt etmek tedârikinde oldu. İsâ 
Beğ oğlu Mehmed Beğ’e Gazze sancağın verip, Evrenos Beğ oğlu İskender 
Beğ’e Kuds-i Mübârek sancağın verip, bir mikdar âdem koşup Gazze’ye ve 
Kuds’e revâne oldular.”
135
Kadızâde’nin Selimnâmesinde de Kudüs için Evrenos oğlu İskender Bey’in 
görevlendirildiği yazmaktadır: 
“Mehmet Bey İsa Bey oğlu Gazze hükümetine, İskender Bey Evranozoğlu ise 
131
Selahattin Tansel, a.g.m., s. 309. 
132
Selahattin Tansel, a.g.e., s. 180. 
133
Selahattin Tansel, a.g.m., s. 311. 
134
Yavuz Ercan, a.g.e., s. 7 
135
Selahattin Tansel, a.g.m., s. 313. 

---

58 
Kudüs hükümetine tayin edildi.
”136
Silahşor lakaplı yazarımızın Feth Nâme-i Diyâr-ı Arab adlı eserinde ve 
Kadızâde’nin Selimnâmesinde bu görevlendirmenin tam tarihi verilmez iken sefer 
boyunca Yavuz Sultan Selim ile birlikte olan Haydar Çelebi’nin Ruznâmesinde tarih 
3 Ramazan 922/ 30 Eylül 1516 olarak geçmektedir. 
“Bugün dîvân olub kadîmü’l-eyyâmdan carî olan ayın fâside ve kavânin-i 
kâsideyi bü’l-külliye def’ ve ref’ idüb Hatabe nâm hılâfet encâm sa’adet 
elhanına okunub ol vilâyetinin harab âbadı âsar-ı ‘adliîle ma’mûr ve re’ayanın 
gönüllüleri Ruşen ve pürnur eyledi. Koyub her merzede bir hezarbân-ı zikr 
her şehre hâkim bir civânı. Üçünci günde Kudüs-i şerife ve Gazze Sancağı İsa 
Begoglına Safet Sancağı Müstansıroğlı’na virildi.”
137
  
Şükri-i Bitlisî de Selimnâmesinde herhangi bir tarih vermeden sultanın Halep 
şehrinde iken bu görevlendirmeyi yaptığına değinmiştir. 
“Lutf ile Müstansır Oglın itti ol 
Ol sıfâtı aldı oldı ber-murâd 
Evrenos Oglına virdi Kudsi şâh 
Ser-firâz itti gedâsın pâdişâh 
Gazzeye ‘İsâ Beg Oglı vardı tîz 
Ol Muhammed Beg kim oldur şîr-hîz.”
138
Hoca Sadeddin Efendi’nin eserinde Kudüs ve çevre illerin Osmanlı 
hakimiyetine girmesi Osmanlı Devleti’nin yüceliği üzerinden anlatılır. Öyleki Hoca 
Sadeddin’e göre Yavuz Sultan Selim Şam’da iken civar bölgelerin hükümdarları 
Padişah’a ikram ve hizmette yarışır olmuştur ve bu bölgelerin Osmanlı hakimiyetine 
girmesi böylelikle gerçekleşmiştir. Hadise eserde şöyle geçmektedir: 
136
Esra Yördem, a.g.t., s. 32.
137
Ali Seslikaya, a.g.t., s. 150. 
138
Mustafa Argunşah, a.g.t., s. 258. 

---

59 
“Arapların belli başlıları, şeyhleri, soylu beyleri gönlü yüce Padişahın eşiğine 
kulluk etmek için yüzlerini sürdüler. Trablus yani, deniz kıyısından Baalbek 
ve Kudüs diyarından ve Havran ilinden çağın sultanı katına yiyecek ve 
gereksinim duyulan eşyaları getirip hizmet sunmada yarışır oldular. Şam 
diyarındaki göğe baş çeken kaleler ve ol ülkedeki bakımlı kentler güneş gibi 
dalgalanan sancakların salındığı yerler oldu. Padişahın kullarının yönetimine 
bağlandı. Padişah Trablus ilinin beyliğine İskender Paşaoğlu Mustafa Bey’i, 
Kudüs sancağına Evrenos oğlu’nu, Safed yönetimine de Muntasır oğlu’nu 
uygun gördü. Şam’ın öteki yönetim birimleri de aynı yöntemle beylere, 
yöneticilere dağıtılarak böylece onların da değer ve rütbeleri yükselmiş 
oldu.
”139