T. C. Fatih sultan mehmet vakif üNİversitesi LİsansüSTÜ EĞİTİm enstiTÜSÜ tarih anabiLİM DALI tarih programi yüksek lisans tezi
Download 1.3 Mb. Pdf ko'rish
|
KUR UN
|
Şükri-i Bitlisî’nin Selimnâmesinin sadeleştirilmiş hali olan Çerkezler Kâtibi Yusuf’un Selimnâmesinde de Dımaşk’ta iken alınan tedbirler neticesinde Kudüs-i Şerif Evrenos Bey oğluna verilmiştir. “Sultan Selim Han ızz-u iclâl birle Halepden kalkup savb-ı Şâm-ı dâru’s- selâm irtihal edüp günden güne feth-i cedîd ve kat’ı berîd ede gelüp şehr-i Dımeşk’a dahil oldu. Nâib-i kal’a Ali Bey nâm Bodray hâl-i istikbalde kusur etmeğin vücudun âlemden götürüp, Emir Nâsır İbn-i Hanese Hi’at giyürdü. Ve mülk-ü Şam dahi kabza-i tasarrufa ilhak olundukda beylerbeyiliğin Yahşi Bey oğlu Ahmed paşaya sıfat-ı beyliğin Mustansır oğluna, Kudüs şerifi Evrenos Bey oğluna ve Gazze’yi İsa Bey oğlu Mehmed Beye verdi. ”140 Kudüs’ün Osmanlı hakimiyetine girmesi ise kaynaklarımızda kendine fazla yer bulamamıştır. Dönem kaynakları hususiyetle Yavuz Sultan Selim’in Kudüs ziyaretini işlemiş iken Kudüs’ün hangi tarihte ve nasıl Osmanlı hakimiyetine girdiği konusunda 139 İsmet Pamaksızoğlu, a.g.e., s. 295-296. 140 Mehmet Doğan, a.g.t., s. 105. Sıfat Beyliği olarak gösterilen bölgenin yanlış okumadan kaynaklı olduğu görülmektedir. Doğrusu Safed olacaktır. 60 kısır kalmıştır. 141 Kudüs’ün Osmanlı yönetimine girmesi hakkında vali tayininden başka somut ifadeler bulunamamıştır. Tayin tarihlerinden yola çıkarak yapılacak bir genelleme ise Haydar Çelebi’nin Ruznâmesinde verdiği bilgiyle sınırlı kalmıştır. Tayin meselesi ile ilgili kaynaklardaki bir diğer sorun ise çelişkili ifadelerdir. Nitekim Haydar Çelebi’nin Ruznâmesinde Kudüs-i Şerif ve Gazze’nin İsa Bey oğluna verildiği bilgisine rastlanırken diğer kaynaklarda ise bu iki beldeye iki ayrı tayinin yapıldığına görülmektedir. Feth Nâme-i Diyâr-ı Arab adlı eser ile Şükri-i Bitlisî’nin Selimnâmesinde verdiği bilgilere göre Kudüs Evrenos Bey oğluna, Gazze ise İsa Bey oğluna verilmiştir. Kaynaklarımızdaki bir diğer çelişki ise bu görevlendirmelerin nerede yapıldığıdır. Zira Şükri-i Bitlisî’ye göre Yavuz Sultan Selim bu tayinleri Halep’te iken yapmıştır. Fakat Feth Name-i Diyar-ı Arab ve Haydar Çelebi’nin Ruznâme adlı eserlerinde ise tayinlerin Şam’da iken yapıldığı bilgisine rastlanmaktadır. 2.3. YAVUZ SULTAN SELİM’İN KUDÜS ZİYARETİ Mercidabık’taki mutlak galibiyetten sonra Yavuz Sultan Selim Şam’da iken Tomanbay’a Osmanlı hâkimiyetini tanıması için elçi ile birlikte bir mektup gönderilmiş ve Mısır üzerine yapılacak muamelenin bu elçiden gelen habere göre şekilleneceği belirtilmiştir. Nitekim Silahşör lakablı yazarımızın eserinde de bu niyet şu şekilde yer bulmuştur. “Bir gün Sultân-ı Rûm Dımışk tahtında dîvân edip vezîrlerile meşveretleşip söze gelip dedi kim: “Kavm-i Çerakîs-i bî-akl Şâmdan kaçıp Mısra erip Toman Bay adlı bir âdemi, Sultân kılıp yine muhârebe kasdın ederlermiş. İmdî nâme yazıp, kasıd irsâl edip dâ’vet kılalım. Dâ’vetimizi kâbul kılıp itâat gösterirse memleketin yine ona ısmarlayıp biz dahî dönüp diyarımıza teveccüh edevüz. Dâ’vetimiz kâbul kılmazsa ana göre bir tedbîr kılavuz” deyip nâme yazılmağa emr eyledi. ”142 141 Kudüs’ün Osmanlı hakimiyetine ne zaman ve ne şekilde girdiğine dair farklı yorumlar yapılmıştır. Yavuz Ercan, Kudüs’ün Osmanlı hakimiyetine girdiği tarihi yaptığı araştırmalar sonucunda Ekim 1516/ Ramazan 922 olarak belirlemiştir. Ayrıntı için bkz: Yavuz Ercan, a.g.e., s. 9-10. 142 Salahattin Tansel, a.g.m., s. 314. 61 Yavuz Sultan Selim teslim ve tabiiyet mektubu gönderdiği elçinin Mısır’da öldürülmesinin ardından sinirlenmiş ve hemen Gazze’ye Sinan Paşa’nın gitmesi yönünde emir vermiştir. 20 Şevval 922/16 Kasım 1516’da Sinan Paşa Gazze’ye gitmek üzere Dımaşk’tan yola çıkmıştır. 143 Yavuz Sultan Selim ise 20 Zilkade 922/ 15 Aralık 1516’da Gazze’ye gitmek üzere yola çıkmış 27 Aralık’da Calculiyye’ye gelmiş burada Sinan Paşa’nın Han Yunus Savaşı’ndaki başarı haberini almış ve Remle’ye doğru yol almıştır. 144 Yavuz Sultan Selim’in Kudüs’ü ziyaret etmek istemesi de kaynaklarımızın büyük çoğunluğunda da Remle’ye varıştan sonra geçmektedir. Zira Han Yunus Savaşı’nda kazanılan galibiyet Kudüs yolunu açmıştır. Olayları gün gün kaleme alan Haydar Çelebi’nin Ruznâmesinde bu hadise şöyle geçmektedir: “Sinan Paşa’nın fethi müjdecisi gelüb Kethudâsı Hasan Beg hışmı Mehemmed Begle sernîgün başlarla ve ‘âlemlerle ve mahbuslarla ikisinde celculiyye. Üçünci gün Remle Sinan Paşa gönderdiği başlaru mahbuslar ve sernîgün ‘âlemler yol üzere Hudavendigâr Hazretlerine ‘arzolunub Paşa’ya enva’ istihsan olundı. Yunus Paşa ertesi Kudüs yolun görüb haber getürdi. Beşinde oturaki Hudavendigâr Kudüs ziyaretine gitmek mukarrer oldı. ”145 Ordu Mısır üzerine sefer için odaklanmış iken Yavuz Sultan Selim’in Kudüs ziyareti kaynakların çoğunda yer almış fakat ziyaretinin evveliyatı ve nasıl şekillendiğine dair en tafsilatlı bilgiyi sefer boyunca Padişah’ın yanında yer alan İdris-i Bitlisî aktarmıştır. Eserde İdris-i Bitlisî kendini Kudüs ziyaretine teşvik eden kişi olarak göstermiş, Yavuz Sultan Selim’i yönlenlendirmeleri sayesinde bu ziyaretin gerçekleştiğine dikkat çekmiştir. Ordu Remle’de mevzilenmişken Yavuz Sultan Selim ile aralarında geçen muhabbeti İdris-i Bitlisî şu şekilde aktarmıştır: 143 Salahattin Tansel, a.g.m., s. 315. 144 Yavuz Ercan, a.g.e., s. 7. 145 Ali Seslikaya, a.g.t., s. 154. 62 “O menzilde padişahın yüce kulağına şu şekilde iletildi: Beytü’l- Mukaddes’teki Kudüs Mescidi Remle karşısına düşmektedir. Ancak Mısır yolundan bir menzillik, hatta daha fazla bir uzaklıktadır. Mücahitler sultanının Kudüs’ü ziyaret etme arzusu bulunmaktadır. Fakat ordunun sultana refakat etmesi mesafenin uzunluğu ve yolun zorlu olması nedeniyle sakıncalı göründüğünden Sultan’ın en önemli arzusu olan Mescid-i Aksa ziyareti konusunda tereddütler başgösterdi. Makam sahiplerinin ve ileri gelenlerin çoğu ziyaretin ertelenmesi eğilimindeydiler. Fakat bu tereddüt sırasında bu değersiz kul da orada hazır bulunmaktaydı ve padişahın iki görüşten birini tercih etmesi gerektiğini dile getirdi. Değersiz fakir, kulluğunun şükrü ve ihlası gereği, nurların indiği o yerin ve nebilerin mabet ve makamlarının ziyaretinin bir an önce yapılmasını daha doğru görmekteydi. ”146 Download 1.3 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|