T me/psixobook

УЧ ГУРУҲ 
Ҳар бир ғолиб танқидга тўғри муносабатда бўлишни ўрганиши шарт. У атрофидаги 
инсонларни қуйидаги уч гуруҳга бўлиш мумкинлигини билади: 
- биринчи гуруҳ унга танқидий муносабатдадир; 
- иккинчи гуруҳ ўз муносабатини ойданлаштириб олмаган, шу сабабли бирор ҳаракат 
қилмайди; 
- учинчи гуруҳ эса унинг ўзи, лойиҳаси ѐки ғояларини ижобий қабул қилади; 
Бу уч гуруҳ ишлаб чиқарган маҳсулотингиз, кўрсатаѐтган хизматингиз, компаниянгиз 
ѐки шахсиятингиз қандайлигидан қатъий назар йўлингизда доим учраб туради. Шунчаки, 
инсон шундай яралган. 
УЧ ДАВР 

---

Markanyan 
t.me/psixobook 
- 69 - 
Ҳар қандай ғоя ѐки лойиҳа мазмуни ва сифатидан қатъий назар, ўз ривожланиш 
жараѐнида уч даврни бошдан кечиради. 
Биринчи давр: мазах ва масхара бўлиш. Сизни жиддий қабул қилишмайди ва 
ғояларингиз устидан кулишади. 
Иккинчи давр: Танқид. Дастлабки муваффақиятларга эришганингиз учун мазах қилиш 
тугаган бўлса-да, унинг ўрнини танқид эгаллайди. Бу даврни чин маънодаги тараққиѐт 
сифатида қабул қилиш мумкин, чунки танқидга ҳам сазовор бўлиш керак. 
Учинчи давр: Тан олиш. Агар сиз сабот билан ўз ғоянгизга содиқ қолсангиз танқид ҳам 
ўз-ўзидан тугайди. Унинг ўрнини тан олиш эгаллайди. Танқидчилар ҳеч қаѐққа 
кетишгани йўқ, уларнинг сафи камайиб кетганлиги туфайли, шунчаки сукут 
сақлашмоқда. 
Санаб ўтилган даврларнинг ҳар бирида юқорида таъкидланган уч гуруҳга оид 
инсонларни ажратиб кўрсатиш мумкин. Яъни, ҳамма ҳам мазах, танқид қилавермайди. 
Тўғри, уларнинг орасида қўллаб-қувватлашига ишонган инсонларингиз ҳам бўлиши 
турган гап. Бироқ, ҳар бир даврда ишингизга холис баҳо берувчилар ҳам топилади. 
ТАНҚИДГА МУНОСАБАТИНГИЗ? 
Юқорида қайд этилган уч гуруҳ ва уч даврдан бўлак қоидадан ташқари ҳолат топилмаса 
керак. Гап унга қандай муносабатда бўлишлигингизга боғлиқ. Кўпинчи икки сўнгги чора 
кузатилади. Биз ҳар қандай танқидга қарши қобиққа ўралиб олган инсонларни кўп 
учратамиз. Бу билан улар ўзларини ўз ишига танқидий кўз билан қараш ва бирор нарсани 
ўрганиш имкониятидан маҳрум этишади. Бироқ, ҳар қандай танқидни юрагига жуда яқин 
олиб, бажараѐтган ишининг тўғрилигига шубҳа қилиб қоладиганлар ҳам топилади. 
Бундай инсонлар ҳаммага бирдек ѐғишга ҳаракат қилишади. Натижада улар ўзига ва ўз 
ғояларига ишончни йўқотишади. 
Олтин ўрталикни топиш ҳам санъат ҳисобланади. Бир тарафдан олганда, ўринли 
танқидга кўз юммаслик керак. Биз хатоларимизни очиқ-ойдин тан олишимиз керак. 
Иккинчи томондан, хатолар ҳар доим учрайверади, шунинг учун танқид ҳам ҳар доим 
бўлишини унутмаслигимиз керак. Шу сабабли танқиддан ўсиш ва ўрганиш воситаси 
сифатида фойдаланиш керак, бироқ уни ўйланган режаларни барбод қиладиган даражада 
фалокатли, деб қабул қилмаслик ҳам керак. 
Бу икки сўнгги чора орасида равшан чегара йўқ, шу сабабли танқид нечоғлик 
конструктив ва асосли эканлигини доим таҳлил қилиб бориш лозим. 
Агар сиз бу борада аниқ бир қарорга кела олмасангиз, иккиланмасдан танқидни 
эътиборсиз қолдиринг. Ҳар ҳолда, кўнгил бўшликка нисбатан совуққонлик билан кўпроқ 
муваффақиятга эришишингиз мумкин. 

---

Markanyan 
t.me/psixobook 
- 70 - 
Fолиблар асосланмаган танқидларга эътиборсиз бўлиш одатини ўзларида 
шакллантиришган. Улар оддий танқидчига дуч келишса, бу уларнинг эмас, танқидчининг 
муаммоси бўлишини билишади. Шунингдек, улар кишилар мазах, масхара қилиб 
кулувчи ва танқид қилувчи маълум бир фоиз инсонлар борлигини ҳам аниқ билишади. 
Бу дунѐда ҳаммага ҳам ѐғиб бўлмайди.