T o sh k e n t d a V la t iq t iso d iy o t u n IV e r s it e t I f. Sh. Shamsutdinov, Sh. F. Shamsutdinova chet mamlakatlar


Download 4.32 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/44
Sana02.12.2017
Hajmi4.32 Mb.
#21364
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   44

va kerakli 

tezlikda iqtisodiy o‘sishga javob bermasligidir. 

^

Ko‘pchilik  iqtisodchilar  imoratdan  olinadigan  mol-mulk  solig  in*n§ 



regressivligi,  sotishdan  olinadigan  soliq  sababiga  asoslangan 

deb 


hisoblaydilar.  Birinchidan,  mulk egasi  o‘zining soligMni  kvartira toMoviga 

qo‘shadi.  Ikkinchidan,  mol-mulk soligM  daromad  summasiga nisbatan toiz 

hisobida  boylarga  nisbatan  kambag‘allar  uchun  anchagina  yuqori,  chunki 

kambag‘allar  o‘zlarining  daromadlarini  talaygina  qismini  uy-joy  uchun 

sarflashga 

majburdirlar. 

Taxmin 

qilinadiki, 



mol-mulk 

solig  ini 

regressivligi  yana  shu  sabab  bilan  oshadiki,  mol-mulk  soligMni  stavkasi 

har  xil  hududlarda  turlicha  belgilanadi.  Masalan,  shaharni  markaziy 

xududlarida,  uning  pasayishi,  zaiflashishi  natijasida  mulknmg  qiymati 

tushib  ketsa,  kerakli  soliq  tushumini  ta’minlash  uchun  uning  stavkasmi 

koMarishga  to‘g‘ri  keladi.  Shu  bilan  bir  qatorda  o‘sib,  gullab  borayotgan 

shaharni  atrofida,  chekkalarida,  uy-joyning  bozor  qiymati  oshib  boradi 

Shuning  uchun  kerakli  soliq  tushumini  ta’minlash  uchun,  uning  past 

stavkasini  saqlab,  o‘zgartirmay  qoldirsa  ham  boMadi.  Ayrim  tadqiqotlar 

shuni  ko‘rsatdiki,  ichki  yalpi  maxsulot  1%  ga  ko‘tarilsa,  fuqarolardan 

olinadigan daromad soliq  1,7 va korporatsiyalardan olinadigan soliq  1,2  /о 

ortmoqda.  Shu  bilan  bir  qatorda  mol-mulk  soligM  1%  dan  kamroq 

sotishdan  olinadigan  soliq  esa  -0,7%   ni  tashkil  qilayapti.  Ayrim  hisob- 

kitoblarga  qaraganda  mol-mulk  soligMdan  tushumlar  hozirgi  vaqtda 

mulkni  bozor qiymatini o‘sishidan ancha orqada qolmoqda.



^  Shunday  qilib,  AQShni  soliq  tizimi,  davlat  tuzilishiga  asoslangan 

.  li.b,  «‘zining  qo‘p  qirraligi,  murakkabligi  va  ko‘p  darajali  tarkibi  bilan

ajralib  turgan  holda  to ‘liq  mamlakat  iqtisodining  o‘sishiga  samarali  ta’sir

ko‘rsatadi.



Asosiy tayanch iboralar:

-  To‘g ‘ri va egri soliqlar

-  Olingan manfaatni  soliqqa tortish tamoyili

-  ToMov kontseptsiyasi tamoyili

-  Federal, shtat va mahalliy soliqlari

-  Soliq deklaratsiyasi tavsifi

M ehnat va mehnatsiz topilgan daromadlar tarkibi

Yollanib ishlaydigan va yollanib ishlamaydigan shaxslar tarkibi

-  Soliq hisobini kassa va ajratma usullari va ularning farqi

-  Mol-mulk soligM solinadigan mulk tarkibi



Takrorlash  uchun savollar:

1.  AQShni  siyosiy,  ijtimoiy  holati  va  iqtisodiy  salohiyati  uning  soliq 

tizimiga qanday ta ’sir ko‘rsatgan?

2.  AQSh soliq tizimining tarkibi

3.  To‘g‘ri va egri  soliqlar qanday yo'nalishda o‘sib bormoqda?

4.  Fuqarolardan  olinadigan  soliqlarni  AQSh  soliq  tizimidagi  salmogM, 

ahamiyati

5.  Federal soliqlar tarkibi va ularning davlat byudjetida tutgan o ‘mi

6.  Har bir byudjet tizimi shahobchasidagi asosiy soliqlarni ko‘rsating

7.  Jamlangan yalpi daromad tarkibiga nimalar kiradi?

8.  Ofitsiant,  sartarosh va taksistlami  choy-chaqa pullari qanday va nimaga 

hisobga olinadi?

9.  Rezident  va  norezidentlami  deklaratsiya  topshirishdagi  farqi  nimadan 

iborat?


10. 

Shaxsiy daromad soligM stavkasini tafovut chegarasini  ko‘rsating

11. 

Korporatsiya  soligMda  yalpi  daromaddan  chiqariladigan  chegirmalar 



tarkibini keltiring

12.  Shtatlar soliq turlarini tarkibi va salmogM



Test savollari:

1.  AQSh hozirgi soliq tizimi to ‘g ‘risidagi qonun qachon qabul qilingan?

a)  avgust  1984 у


b) iyun  1985 у

c) yanvar  1986 у

d) sentyabr  1986 у

e)  noyabr  1986 у 

.

2.  AQShda  1983  yilgi  qonunda  qanday  soliq  stavkalariga  o ‘zgarisnlar



kiritildi?

a)  ko‘tarildi



b) o ‘zgartirilmadi

c)  pasaytirildi

d) pasaytirildi va ko‘tarildi

e)  hammasi noto‘g‘ri

3.  AQShda soliq tarkibi qaysi  soliqqa tortish tamoyiliga to‘g‘ri keladi.

a) Manfaatni soliqqa tortish

b) Yalpi  ichki  mahsulotni hajmi

c)  To‘lov qobiliyati kontseptsiyasi

d) Manfaatni  soliqqa tortish va to‘lov qobiliyati kontseptsiyasi

e)  Hammasi  noto‘g‘ri

4. Qaysi  soliqlar federal, shtat va mahalliy byudjetlarga tushadi?

a)  Sotishga  solinadigan  soliq,  mol-mulk  solig4i,  transport  vositalaridan

yig‘im

b) Daromad  soligM,  korporatsiyalar  foydasiga  solinadigan  soliq, 



ijtimoiy sug‘urtaga ajratma,  meros va hayriyalar

c)  Aktsizlar,  meros va hayriyalar, ekologiya soligM

d) Daromad soligM, aktsizlar, transport yigMmi

e)  Ekologiya soligM, mol-mulk soligM, bojxona boji

5.  AQShda  byudjet  daromadlarini  1/3  qismini  qaysi  soliq  va  toMovlar

tashkil qiladi?



a)  Korporatsiya  foydasiga solinadigan  soliq,  aktsizlar, boshqa tushumlar

b) Bojxona boji, meros va hayriyadan tushumlar, mol-mulk soligM

c) Ekologiya solig4i, mol-mulk solig4i, aktsizlar

d) Aholidan  olinadigan  daromadlar  solig'i,  ijtimoiy  sug  urta  fondiga 

ajratma

e)  Aktsizlar,  bojxona boji, meros va hayriya tushumlari.



6.  AQShda  daromad  soligMni  aniqlashda  qaysi  ko4rsatkichlar  asos  qilib

olinadi? 





.

a)  Umumiy daromad, ish bilan ta’minlanganlik, mol-mulkni  mavjudligi

b) Ish xaqi hajmi, oilaviy ahvoli, yashash hududi

c)  Korxonadan  olingan  asosiy  va  q o 4shim cha  daromadlar,  yoshi,


aktsiyalari mavjudligi

d) Mol-mulk mavjudligi, oilaviy ahvoli, aktsiyalarga egaligi.



e)  Yalpi  daromad  hajmi,  oilaviy  ahvoli, yoshi.

7.  Daromad solig'ini olishda qoMlaniladigan stavkalar (foiz hisobida)

a)  1 5 ,2 8 ,3 1 ,3 6 ,3 9  

• 

1

b) 20, 31, 37,  40,41

c)  16, 27, 30,35

d)  1 5 ,3 1 ,3 7 ,  39, 40

e)  17,30,  32,  37,  39

8.  Korporatsiya  foydasiga  solinadigan  soliqqa  tortishda  yalpi  daromad 

tarkibiga mmalar kiradi?

a)  Mahsulotni  sotishdan  tushum,  amortizatsiya  ajratmasi,  asosiy 

vositalami sotishdan tushum

b) Tovarlami  sotish,  xizmat  ko‘rsatishdan tushumlar,  dividendlar,  renta 

to  lovi, sotishdan olinadigan boshqa daromadlar

c)  Tovarlami  sotish, bankdan olingan foizlar, dividendlar, jarimalar

d) Debitor  qarzlarini  toMdirish,  jarimalar,  asosiy  va  oborot  fondlami 

sotishdan olingan m ablag‘lar

e)  Amortizatsiya ajratmasi, dividendlar, jarimalar, foizlar 

iborat?atlarda  3S0Siy  dar° madni  tashkil 

4

iladigan  soliqlar  nimalardan



a)  Tamakidan olinadigan aktsiz,  spirtli  ichimliklardan olinadigan aktsiz, 

transport  egalaridan  olinadigan  soliq,  meros  va  hadyalardan 

olinadigan soliq

b) YoqilgMdan  olinadigan  aktsiz,  meros  va  hadyalardan  olinadigan 

soliq,  transport egalaridan olinadigan soliq,  mol-mulk solig‘i

c)  Sotishdan  olinadigan  umumiy  soliq,  aholidan  olinadigan  daromad 

solig  i  yoqilg‘idan  olinadigan  aktsiz,  korporatsiyalar  foydasiga 

solinadigan soliq

d) Aholidan 

olinadigan 

daromad 

solig‘i, 

spirtli 

ichimliklardan

о  inadigan  aktsiz,  meros  va  hadyalardan  olinadigan  soliq,  transport 

egalaridan olinadigan soliq

e)  Korporatsiyalar  foydasiga  solinadigan  soliq,  tamakidan  olinadigan 

n

а

  Г '2’ transport e§alaridan olinadigan soliq, mol-mulk solig‘i

biridan  iborat'?  S° liS4  S° linadigan  mulk  turkumlari  quyidagilardan  qaysi

a) Nomoddiy  aktivlvr,  ko‘chmas  (turg'un)  moslamalar,  qishloq xo‘jalik 

uskunalari



b) Uy  xo‘jaligini  yuritish  mulki,  nomoddiy  aktivlar,  temir  yo‘l 

ob’ektlari

c)  Yer,  imorat, mashina, tovar material boyliklari, aktsiyalar

d) Hammasi noto‘g‘ri

e)  ko'chmas  mulk,  real  (moddiy)  shaxsiy  mulk,  nomoddiy  aktivlar, 

kommunal va boshqa korxonalami ob’ektlari, temir yo‘l ob’ektlari



IX BOB.  KANADADA  SOLIQLAR

9.1.  Kanadada soliq  solish tizimi

9.2. Korporatsiyalarda daromad (foyda)ga solinadigan soliq

9.3.  Sotishga solinadigan soliq

9.4. Aholiga solinadigan soliqlar.

9.5. Kooperativlarga solinadigan soliqlar

9.6. Munitsipal organlarni soliq sohasidagi ishlari

9.7.  Deklaratsiyani  to‘g‘ri  to‘lg‘aziIgan!igini  davlat  tomonidan 

baholanishi,  soliq  organlari  xarakatini  nazorat  qilish  va  ular  ustidan 

arz qilish  tartibi

9.8. Kanadani hududlarida soliqni boshqarish

9.1. Kanadada soliq solish  tizimi

Kanada  daromad  solig‘i  bo'yicha  birinchi  harbiy  qonun  1917  yili 

kiritilgan edi.  Bu soliqni  vaqtincha amalda boMadigan tadbir deb hisoblab, 

r.ning  mablag‘ini  birinchi  jahon  urushida  qatnashganligi  uchun  harbiy 

harajatlam i  qoplashga  yo‘naltirilgan.  Bu  qonun  juda  ham  kichik  hajmda 

bo‘lib  o ‘n  betlik  qog‘ozga  joylashgan  edi.  1948  yili  Kanadada  daromad 

solig‘i  to ‘g ‘risida  yangi  qonun  qabul  qilindi.  1962  yili  daromad  soligM 

sohasida  yirik  islohotlar o ‘tkazildi.  1971  yili  daromad  soligM to‘g‘risidagi 

qonunga  keng  miqyosda  o ‘zgartishlar  kiritildi.  1981  yilgi  davlat  byudjeti 

to ‘g ‘risidagi  hujjatda  davlat  dasturi  berilgan  va  unda  soliq  solish  sohasida 

yirik  islohot  oMkazish  ko‘rsatilgan  edi.  1988  yili  parlament  tomonidan 

islohotning  birinchi  bosqichi  ko‘rib  chiqildi  va  unda  daromad  soliqlariga 

tegishli  masalalar  muhokama qilindi.  Bu  islohot  o‘zining  asosiy belgilari 

bo‘yicha  asosan  AQShning  1986  yilgi  soliq  islohotini  qaytardi.  Islohot 

davrida  soliqning asosiy  bazasi  kengaytirildi,  soliq  stavkasi  pasaytirildi  va 

iqtisodning har xil tarmoqlari bo‘yicha soliq yuki tartibga solindi.

Kanada  hukumati  tomonidan  soliq  tizimi  oldiga  quyidagi  vazifalar 

qo‘yildi:

•  Davlat byudjetiga moliyaviy resurslami tushishini ta’minlash;

•  ijtimoiy sohani  moliyalashtirish;



•  daromadlarni qayta taqsimlashni amalga oshirish;

•  aholining nochor qismi daromadini  o'sishiga ko‘maklashish;

•  mamlakatda iqtisodiy kon’yukturani  barqarorlashtirish;

•  iqtisodiy o'sishni yuqori darajasini ta’minlash.

Kanada  hukumatining  talabiga  binoan  soliq  tizimi  quyidagi 

talablarga javob berishi  kerak:  birinchidan,  soliq tizimi  gorizontal  bo'yicha 

tenglikni  ta’minlab  berishi  kerak.  Bir  xil  daromadlar,  ulaming  olinadigan 

manbaidan  qat’iy  nazar  bir  xil  stavkada  soliqqa  tortilishi  kerak.  Bundan 

tashqari  soliq  tizimi  vertikal  tenglikni  ham  ta’minlashi  kerak.  Yuqori 

daromadlar soliqqa progressiv stavkalar asosida tortilishi ta’kidlandi.  Soliq 

tizimi  jamiyatni  ijtimoiy  adolat  to‘g‘risidagi  tushunchasiga javob  berishi 

va  daromadlarni  qayta  taqsimlashda  ham  adolatli  bo‘lishi  kerak.  Bundan 

tashqari  soliq  tizimi  etarli  darajada  egiluvchan  boMishi  zarur.  Soliq  tizimi 

hukumatga  iqtisodiy  kon’yukturani  o ‘zgarishiga  e’tiborini  qaratishga 

imkoniyat  tug'dirib  berishi  kerak  va  kerak  boMsa,  unga  ta’sir  ko'rsatishi 

zarur.  Yana  soliq  tizimi  m a’lum  darajada  oddiy  va  samarali  bo‘lm og‘i 

kerak.  Bu esa o‘z  navbatida soliq  toMovchi  uchun deklaratsiyani toMdirish 

ishini  va  toManadigan  soliq  hisob-kitobini  engillashtirishi  kerak.  Yana 

hukumat organlarini  nazorat qilish vazifalarini  osonlashtirishi zarur.

Soliq tizimi  barqarorlik va oldindan  bashorat qilish  imkonini  berishi 

talab  qilinadi.  Soliq  toMovchilardan  qaysi  daromadlari  soliqqa  tortilishi, 

kimlar  uni  toMashi,  toMov  muhlatlari  kabi  ma’lumotlardan  ulami  to ‘liq 

xabardor  qilish  va  boshqa  masalalarni  echish  zarurdir.  Erkin  iqtisod 

tizimiga  ega  boMgan  Kanada  soliq  tizimi  ayniqsa  savdo  sherigi  AQShga 

nisbatan  raqobatdosh  boMishi,  Kanadaga  chet  el  kapitalini  oqib  kelishiga 

imkoniyat  yaratishi  zarur.  Bu  hamma  maqsadlar  va  talablar  ob’ektiv 

qarama -qarshi  xususiyatlarga ega.  Bu  kamchiliklami  bartaraf qilish uchun 

Kanada  hukumati  vaqti-vaqti  bilan  soliq  tizimiga  o'zgartirishlar  kiritib 

turadi.

Kanada  uch  pog'onalik,  markazlashtirilmagan  soliq  tizimiga  ega. 



Kanadaning  federal  hukumati,  mahalliy  provintsiya  (poytaxtdan  uzoqdagi 

joy)  va  munitsipalitetlaming  soliq  tizimi  mavjud.  Shuning  uchun  har  bir 

soliq  toMovchi  federal,  provintsial  va  munitsipal  soliq  toMaydi.  Uch 

darajadagi  soliq  tizimida  o‘zining  aniq  daromadlari  belgilangan.  Federal 

darajada  50%  daromadlar,  provintsiyalarda  40%  va  mahalliy  byudjetlarda 

10% daromadlar to'planadi.



Kanada  soliqlarini  quyidagi  tashkilotlar 

boshqaradi:  Moliya 

Federal  departamenti  (vazirlik)  obshina  (jamoa)  palatasiga  byudjet 

loyihasini  topshirib,  keyin  o‘z  nuqtai-nazarini  vazirning  m a’ruzasida 

ifodalab qonunshunoslik faoliyatiga hissa qo‘shadi.

•  Moliya  federal  departamenti  soliq  siyosati  boMimi  federal  soliqlarni 

kiritishda 

qonunchilik 

huquqlarini 

ishlab 


beradi 

va 


ulami 

samaradorligini aniqlaydi.

•  T arif va daromadlar bo'yicha federal  agentligi soliqlarni yigMsh bilan 

shug‘ullanadi.  Kanadada  soliq  toMashda  shaxsiy javobgarlik printsipi 

qoMlanganligi  uchun  agentlik  Soliq  toMovchiga  soliq  toMash  haqida 

xabar  beradi,  deklaratsiyani 

toMg‘azish  bo‘yicha  yordam  beradi. 

Soliq  toMovchilami  o‘zlari  byudjetga  toMovni  oMqazadilar.  Agar 

agentlik  noto‘g ‘ri  ma’lumotlami  topsa  soliq  toMovchini  adliyaga 

topshiradi.  Federal  agentlik  daromad  soligM  korxonani  foydasiga 

solinadigan  soliq  federal  sotishga  solinadigan  soliq  (Kvebek 

provintsiyasidagi 

yigMmlardan 

tashqari), 

pensiyaga 

ajratma, 

bandlikka  ajratma,  aktsiz va  bojxona toMovlari  bilan  shug‘ullanadi. 

Bundan  tashqari  agentlik  har  xil  ijtimoiy  nafaqalami  toMaydi. 

Provintsiyalar  bilan  kelishilgan  holda  mahalliy  soliqlarni  yigMsh 

uchun javob beradi.

•  Provintsiyalami  moliya vazirligi  quyidagi  mahalliy soliqlarni yig‘adi: 

korxonani  foydasiga  solinadigan  soliq,  sotishdan  olinadigan  soliq, 

aktsizlar  (benzin,  yoqilgM,  tamaki  va  spirtli  ichimlik  mahsulotlari), 

yer  soligM va yer osti boyliklaridan olinadigan soliqlar.  Bundan tash­

qari  provintsial  agentlik ijtimoiy nafaqani tarqatish uchun ham javob 

beradi.


Soliq  solish  bo'yicha  hamma  kelishmovchiliklar  soliq  adliyasi 

tomonidan  echiladi.  Kanadaning  konstitutsiyasida  uch  bosqichni  har  biri 

uchun  davlat  boshqaruv  organi  undirib  oladigan  soliqlarni  turlari 

belgilangan.  Ushbu  hujjatda  boshqaruv  organlarini  har  bir  bosqichi javob 

beradigan  savollar  tarkibi  ham  berilgan.  Kanadani  federal  hukumati, 

provintsiya  va  munitsipalitetlami  hukumati  konstitutsiyada  belgilangan 

majburiyatlari  va  o‘zlarining  huquqlari  chegarasida,  bir-biriga 

bogMiq 


boMmagan  holda byudjetini  rejalashtiradi  va  soliq  solinadigan  daromadlar, 

tovarlar,  soliq  stavkalari,  o ‘zlarining  soliq  imtiyozlari  sistemasi  bo‘yicha 

qaror qabul  qiladilar.


Ijro  etuvchi  tashkilotlar  bu  savollar  bo‘yicha  o‘zini  taklifini 

tayyorlaydi  va  mamlakatni  parlamentiga  (federal  hukumat)  yoki  qonun 

chiqaruvchi organlarga (davlatni  pastki boshqarish organlari) topshiradilar. 

Muhokama  qilingandan  keyin  qonun  chiqaruvchi  organlar  soliqlar 

to‘g‘risida  qonun  qabul  qiladilar.  Ushbu  m e’yoriy  aktlar  mufassal,  keng 

yoritilgan,  batafsil  qismlarga ajratilgan hujjat bo'lib, bajaruvchi  organlarga 

amaliy  faoliyatlarida  o‘z  tushunchalari  bo‘yicha  tariflashga  imkon 

bermaydi.  Har  bir  davlat  hokimiyati  organi  soliq  vakolatidan  o ‘ziga 

qarashli  hududda  foydalanadi.  Agar  firma  bir  necha  provintsiyalarda  ish 

olib  borsa,  har bir  provintsiyani  hukumati  umumiy  daromadni  (foyda)  shu 

hududda olingan qisminigina soliqqa tortadi.

Davlat  hokimiyat  organlarini  etarli  darajada  mustaqil  bo‘lishlariga 

qaramay  federal  hukumat,  provintsiya  va  munitsipalitetlarni  soliq  tizimi 

o‘zaro  bog‘lik,  bir-biriga  qaram  xususiyatlarga  ega.  Bu  esa  Kanada  soliq 

tizimi  kompleks  va  birlik  xususiyatiga  ega  ekanligini  ifodalaydi.  O 'zaro 

bog‘liq  va  birlik  shundan  iboratki,  birinchi  navbatda  katta  hajmdagi 

byudjet  mablag‘i  dotatsiya  sifatida  yuqori  byudjetdan  pastki  byudjetlarga 

yo‘naltiriladi.  Bu  mablag‘ni  bir  qismi  tenglashtirish  tizimi  bo'yicha 

beriladi.  Federal  hukumat  iqtisodiy  orqada  qolgan  provintsiyalarga 

dotatsiya  berishdan  asosiy  maqsad  aholi  uchun  sog'liqni  saqlash,  ta’lim 

berish, san’at bo'yicha normal darajada sharoit yaratishdan iborat.


To‘lovlami  birgalikda  amalga  oshirilganida  federal-provintsial, 

provintsial-munitsipalitet  hukumatlari  iqtisodiy  rivojlanish  va  ijtimoiy 

sohalar dasturi  bo‘yicha mablag‘lami  o‘zlashtirishadi.  Ikkinchidan,  federal 

hukum at  bilan  ko'pchilik  provintsial  organlar  ixtiyoriy  bitimlar  tuzadilar 

va  bu  hujjat  asosida  federal  hukumat  provintsial  daromad  soliqlarini 

yig‘ish  va ulami  to 'g 'ri  to'lanishi  ustidan  nazorat  qilishni texnik tomonini 

o 'z   zimmasiga  oladi.  Ushbu  bitim  federal  va  munitsipal  soliq  solinadigan 

daromadni  hisoblash  uslubini  bir  xil  qiladi.  Uchinchidan,  provintsiyalar 

o'rtasida  kapital  qo'yilm ani  hududga  keltirish,  yuqori  malakali  kadrlami 

jalb   qilish  bo'yicha  o'zaro  konkurentsiya (raqobatlik),  soliqlarni juda  ham 

ko'tarilib  ketishiga  y o 'l  qo'ymaydi  va  bu  orqali  Kanadada  hududlar 

bo'y icha soliqlarni  tenglashtirish amalga oshiriladi.

Soliqlarni  turlari  bo'yicha  ko'rib  chiqilganda,  shunga  e’tibomi 

qaratish  zarurki,  daromad  soliqlari  federal  hukumati  va  provintsiya 

hukumatlari  tomonidan  olinadi.  Daromad  soliqlari  tarkibida  aholi 

daromadidan  olinadigan  soliqlar  mavjud.  Daromad  soliqlari  Kanadada 

davlat  daromadini  asosiy  bandi  hisoblanadi.  Mol-mulk  solig'i  Kanadani 

munitsipalitetlari  tomonidan  yig'iladi.  Munitsipalitetlar  yer  mulkini 

berishga  solinadigan  soliqni  ham  undiradilar.  Soliq  sotib  olish  vaqtida 

am alga oshiriladi.

Soliq  o'tkazib  beriladigan  mulkni  0,5%  dan  1%  gacha  qiymatini 

tashkil  qiladi,  Har  bir  munitsipalitet  o'zining  soliq  olish  tartibiga  ega. 

Sotishga  solinadigan  soliqqa  kelsak,  uni  Kanadaning  federal  hukumati, 

ayrim   provintsiyalar  hukumati  ham  oladi.  Sotishga  solinadigan  soliq 

federal  hukumat  tomonidan  firma-ishlab  chiqaruvchi  darajasida  Kanadada 

etishtiriladigan  hamma  tovarlardan  olinadi.  Hozirgi  harakatdagi  soliq 

stavkasi  12%  ni  tashkil  qiladi.  Federal  darajada aktsiz solig'i  ham  mavjud 

bo'lib,  har-xil  stavkalar  bilan  bu  soliq  ayrim  bezak  buyumlariga  nisbatan 

qo'llanadi.

Sotishga  solinadigan  provintsial  solig'i  Kanadani  Albertidan 

tashqari  hamma  provintsiyalarida  qo'llanadi.  Bu  soliq  chakana  savdo 

tizim ida  olinadi. 

Stavkasi  provintsiyalar  bo'yicha  har-xil  hajmda 

belgilangan.  Bu  soliqqa,  qoida  bo'yicha  oziq-ovqat,  bolalar  kiyimi,  kitob 

va  dori-darmonlar tortilmaydi.  Bundan  tashqari,  Kanadada benzinni  sotish 

uchun  maxsus  soliq  qo'llanadi  va  bu  soliq  federal  hukumat  miqyosida  va 

provintsiyalami  hukumati  tomonidan  olinadi  (Alberti  va  Saskachevan 

bundan  mustasno).  Bu  soliqni  fermerlar,  baliqchilar,  qazib  oladigan,  qayta 

ishlaydigan va o'rm onchilik sanoati korxonalari to'lamaydilar.


SogMiqni  saqlash  va  ijtimoiy  sug‘urtaga  yigMmni  federal  hukumat 

va  provintsiyalami  hukumatlari  oladi.  Bu  soliqlar  aholi  va korporatsiyalar 

uchun to‘g‘ri soliq hisoblanadi.  YigMmni  stavkasi va summasi Kanadaning 

hududlari  bo‘yicha tabaqalashgan.  Masalan,  bu  soliqni  Ontarioda  oila bir

yilga 714 dollar toMaydi. 

.

Daromad  soligM  bo‘yicha  soliq  toMovchilar moliya organlariga har 



yili  deklaratsiya  topshiradilar.  Deklaratsiyada  daromadlarini  hajmi  va 

o'zlari  hisoblagan  soliq  hajmi  ko‘rsatiladi.  Aholidan  soliqlar  asosan  ish



ioyidan 

olinadigan ish haqidan hisoblanadi. 

^

Kanadada yangi qonunga binoan federal  darajada daromad  solig  mi 



eski  lOta stavkasi  o'rniga 3ta stavka va har bir hududda o‘zining mahalliy

qoMlanadigan stavkalari boMadi.* 

^  ^  jadval

K anada k orporatsiyalarini d aro m ad   (foyda)siga solinadigan soliqni

stav kalari

______________ (%   hisobida)



A sosiv stavka

Federal-provintsial  stavka

hududlar

Daromad

soligM

Foydaga 

solinadigan  soliq

Daromad

soligM

Foydaga

solinadigan

soliq

Nvufaundlend

21,0

14,0

52,3

43,12

Yangi  Shotlandiya

19,0

16,0

50,3

45.12

Prints Eduard Oroli

19,0

15.0

50,3

44,12

Nvu-Bransunk

20,1

17,0

51,4

46,12

Download 4.32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   44




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling