Ўта кучланишлар


Download 0.8 Mb.
bet30/36
Sana30.04.2023
Hajmi0.8 Mb.
#1414316
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   36
Bog'liq
13.укув материаллар

Алюминий. Енгил рангли металл зичлиги (2,7мг/м) мисга кўра 3,5 марта енгил. Солиштирма қаршилиги мисга кўра 1,63 марта катта.
Алюминий тезда оксид парда билан қопланади. Бу унинг яна занглашидан сақлайди. Алюминий қаттиқ эритмалари юқори мустахкамликка эга. Алюминийни ўзини механик мустахкамлиги жуда кам бўлганлиги учун эритмаларидан фойдаланилади масалан:
Альдрей 0.3-0.5% Mg, 0.4-0.7% Si ва 0,2-0.3% Fe га эга.
Альдрей учун Qр=350 МПа l\l = 6.5%
l=23 10-6 К-1=0,0036 К-1  = 0317 мкОМ.м
Альдрейнинг механик мустахкамлиги мисга яқин бўлса ҳам алюминийдек енгил.
Пўлат - энг арзон механик мустахкамлиги катта материал. Лекин мисга кўра 6-7 марта ўтказувчанлиги кам. Ўтказгич сифатида темир йулда, трамвай, метрода рельс орқали ток ўтказувчи ҳолларда қўлланилади.
Биметалл- баъзи холларда рангли метални иқтисод қилиш мақсадида пўлатни устидан мис қатлам билан қопланади.


Ўта ўтказгичлар ва криоўтказгичлар.
Маълумки температура пасайгада ўтказгичнинг солиштирма қаршилиги камаяди. 1911 йилда Нидерланд олими Каммерлинг- Оннес ажойиб хусусиятни очди. Ўтказгични жуда паст температурагача (4,2 К) совутганда унинг температураси ўлчаб бўлмаслик даражагача камайиб кетди. Бу ходиса яъни ўтказгични чексиз ўтказувчанликка эга бўлиши (сверхпроводимость ) дейилади. Агар температура оширилганда у ўтказгич яна нормал ҳолатга кайтади. Хозирги вақтда чексиз ўтказгич металлар сони 35 тага, чексиз ўтказгич эритма ва кимиёвий аралашмалар сони эса мингдан ошди. Лекин мис кумуш тилло платина каби ўтказгичларни чексиз ўтказувчанлик ҳолатига эришилгани йўқ.
Чексиз ўтказувчанликдан контурда хосил бўлган ток бу контурда йиллар давомида ўз кучини камайтирмай ва ташқаридан энергия берилмайдиган холга айланади.
Энергия фақат паст температурани сақлаш учун сарфланади. Бундай чексиз ўтказувчан контур ўз атрофида магнит-майдони хосил қилади. Лекин температура ёки индукция маoлум чексиз ўтказувчанлик ҳолатига ўтиш қийматидан ошиб кетса чексиз ўтказувчанлик бузилади.
Чексиз ўтказувчанлик жуда паст температурани талаб этиб бундай температура суюқ гелий ёрдамида хосил бўлади. Бу эса жуда қимматга тушади. Бу сохада илмий ишлар давом этмокда. Чексиз ўтказувчанликдан ташқари хозирги электротехникада ўтказувчанлик ходисаси қўлланилмокда. Бу ходиса эса метталларни кичик қийматига пасайишдан иборатдир.
Масалан: 26 К да (суюқ водороднинг температураси ) алюминий ва 76 К да (суюқ азотнинг температураси) берилий криоўтказувчанлик ҳолатига ўтади.



Download 0.8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   36




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling