Tabiatshunoslik

S a k so v u l, j u z g ‘un
y o k i
q a n d im , y a n to q
( 3 5 - r a s m ) h a m
ch o N lard ag i h a y o t sh a ro itig a m o s la sh g a n . B u la r k ish in i h a y ra tg a
so lad ig an d a ra ja d a c h id a m li o ‘s im lik la rd ir. U la r h a d d a n ta s h q a ri 
k u c h l i q u r g ‘o q c h i l i k k a v a i s s i q l i k k a b a r d o s h b e r a d i . Bu 
o ‘s im lik la rn in g ildizi j u d a u z u n b o ‘lib, y e r osti suvi boM adigan 
jo y g a c h a yetib b oradi. 0 ‘sim lik lard an tashqari b u n d a y hayotga c h o ‘l 
h a y v o n l a r i d a n
to lo y to v u sh q o n i, c h a rx ilo n i, 
q o r a q u lo q , 
k a l t a k e s a k l a r n i n g e n g k a t t a l a r i d a n b ir i -
ech k e m a rla r
h a m
ya sh a sh g a m osla sh g a n .
K o ‘p g in a h a y v o n la r j a z i r a m a issiqdan q o c h ib , saksovul yoki 
qand im shoxlariga chiqib oladi, inlariga kirib berkinadi. 0 ‘simliklarning 
shoxlarida 
dasht agamasi
k o ‘proq uchraydi. U n in g d u m i ta n asid a n
deyarli ikki baravar uzunroq boMadi. Bu kaltakesakning tanasi boshdan 
oyo q qattiq ta n g a c h a la r bilan q o p la n g an , shu tan gach alari u ni qurib 
qo lish d a n saqlaydi.
ChoMda yashaydigan b a ’zi hayvonlar — choM 
toshbaqasi
va 
sariq 
yumronqoziq
issiq k u n la r boshlanishi bilan iniga kirib, berkinib oladi 
va kelasi b a h o rg a c h a uyquga ketadi. U la rn in g uyqusi yiliga 8-9 oy 
davom etadi.
52

---

A
Amaliy ishlar (darsda bajariladi)
1. Gerbariydan cho‘l o ‘simliklarini topib, tashqi ko‘rinishi bilan tanishing. 
B ir-ikkita o ‘sim likning tashqi ko‘rinishini chizib oling. 2. Darslikdagi 34-
35- rasm lam i ko‘rib chiqing. U lardan qaysi biri faqat bahorda, qaysi biri 
yilning boshqa fasllarida uchrashini aytib bering. 3. Darslikda tasvirlangan 
c h o ‘l hayvonlarini ko‘rib chiqing. Sizga ch o ‘l hayvonlaridan yana qaysilari 
m a ’lumligini eslab ko‘ring. 4. ChoMdagi hayvonlar bilan o ‘sim liklar hayoti 
qay tariqa bir-biriga bog‘liqligi to ‘g‘risida hikoya tuzing.
s
O'zingizni sinang
1. ChoMlarda q anday o ‘sim liklar uchraydi? U larning qaysi biri siz 
yashab turgan joyda bor? 2. ChoM o ‘sim likIari qurg‘oqchilikka qanday 
moslashgan? 3. ChoMlarda qanday hayvonlar yashaydi? 4. U lar yoz issigMdan 
qanday saqlanadi?