Tabiiy fanlar fakulteti Kimyo O’qitish Metodikisi yoʻnalishi 2- bosqich 02/22-guruh talabasi

Butadien- stirol kauchuk —butadien-1,3 ni stirol bilan emulsion poii­
merlanish orqali olinadi. Butadien-nitril kauchugi butadien-1,3 va akrilonitrilning polimerla­nish reaksiyasi orqali olinadi.U yog‘ga, benzinga vayuqori temperaturaga chidamliligi bilan ajralib turadi. Lateks ko‘rinishda qog‘oz ishlab chiqa­ rishda ishlatiladi.
Xloropren kauchuk - xloroprenni emulsion polimerlanishi orqali olinadi. Xloropren kauchugi yuqori temperaturaga, benzin va yog‘ta’siriga chidamli. U kabel ishlab chiqarishda, benzin va nefitni haydovchi trubalar olishda ishlatiladi. Xloropren kauchugi yuqori temperaturaga, benzin va yog‘ta’siriga chidamli. U kabel ishlab chiqarishda, benzin va nefitni haydovchi trubalar olishda ishlatiladi.
II.1. Rezina aralashmasi va uni qayta ishlash
Kauchukka qotiruvchi (oltingugurt) qo‘shilganda qattiq holga o'tishi,
ya’ni vulkanlanishi chiziqsimon tuzilishdagi polimeming to‘rsimon tuzi­
lishga aylanganligini ko‘rsatadi. To'rsimon tuzilishli polimerlar erituvchi-
larda erimaydi, qizdirilganda suyuqlanmaydi. Kauchukka qotiruvchi (oltingugurt) qo‘shilganda qattiq holga o'tishi,
ya’ni vulkanlanishi chiziqsimon tuzilishdagi polimeming to‘rsimon tuzi­
lishga aylanganligini ko‘rsatadi. To'rsimon tuzilishli polimerlar erituvchi-
larda erimaydi, qizdirilganda suyuqlanmaydi. kauchuk molekulalarini «tikib qo‘yadi». Natijada rezina-to‘ldirgich-
li fazoviy tuzilishga ega polimer hosil bo‘ladi. Rezina xom kauchukka
nisbatan yanada elastik va temperatura, erituvchilar ta’siriga chidamii
(benzinda erimaydi). Bu rezinadagi chiziqli makromolekulalar orasida
molekulalararo kuchlardan tashqari kimyoviy bog‘kuchlari ham mavjud-
ligi bilan izohlanadi (12.2-rasm). Kauchukni vulkanlashda tarkibida 32%
gacha oltingugurt tutgan mahsulot ebonit deb ataladi. Ebonit-qattiq, izol-
yatorlik xususiyatiga ega modda. Ebonit elektrotexnikada izolator sifatida
ishlatiladi. Uning organik erituvchilarda eruvchanligi chiziqsimon tuzil-
gan yuqori molekulyar birikma ekanligidan dalolat beradi. Kauchukning
vulkanlanish reaksiyasi. Rezina quyidagi asosiy guruhlarga bo‘linadi:
umumiy maqsadlarda ishlatiladigan rezina. Bunday rezina (shina,
oyoq kiyimi, pol qoplamalari, transportyor tasmalari, qayish, qistirma,
zichlagich, amortizator, maishiy buyumlar va h.k.). - 50 dan +150°C gachatemperaturada ishlatishga mo‘ljallangan rezina;
~ 150°C dan yuqori temperaturada uzoq vaqt ishlatishga (mashina,
elektr dvigatel, samolyot detallariga moijallangan) issiqqa chidamli re­
zina;
- 50 dan +150°C gachatemperaturada ishlatishga mo‘ljallangan rezina;
~ 150°C dan yuqori temperaturada uzoq vaqt ishlatishga (mashina,
elektr dvigatel, samolyot detallariga moijallangan) issiqqa chidamli re­
zina;
turli yemiruvchi muhitlar ta’siriga chidamli rezina. Bunday rezinadan
ishlangan buyumlar kislota, ishqor, tuzlar, bug‘,ozon, erituvchilar, suv va
h.k. uchun moijallanadi; gaz toidirilgan (g‘ovak) rezina radiatsiya ta’si­
riga chidamli rezina rentgen apparati detallari, radioaktiv izotoplar bilan
ishlaydiganlaming himoya kiyimlarini tayyorlashda qoilaniladi; dielek-
trik. rezinaning dielektrikligi kichik, elektr qarshiligi katta, asosan, turli
kabellar tayyorlashda ishlatiladi. Rezinaningxossasinibelgilovchi asosiymaterialkauchukdir. Kauchuk
rezinaning 10-98% ini tashkil etadi. 150-180° da ishlatiladigan buyumlar
butil kauchukli yoki etilen sopolimerli rezinadan tayyorlanadi. Bunday
rezina ozonga va yemiruvchi muhit ta’siriga chidamlidir. Molekulalararo
ta’sirlashish kuchi kichik, molekulyar zanjirchasi egiluvchan kauchuklar-
dan sovuqqa chidamli rezina ishlanadi. 300°C va undan yuqori temperat-
urali ishlarda elementorganik kauchuklar (kremniy organik va alyuminiy
organik) asosida tayyorlangan rezina qoilaniladi. Mineral toidirgichli
rezina yaxshi dielektrik hisoblanadi. Kauchukka asetilen tipidagi yuqori
strukturali qurum qo‘shib elektr oikazuvchi rezina hosil qilish mumkin.
Nurdan saqlovchi rezina olish uchun ko‘pincha ftorli va butadiene-nitrilli
kauchuklar ishlatiladi. Rezinaningxossasinibelgilovchi asosiymaterialkauchukdir. Kauchuk rezinaning 10-98% ini tashkil etadi. 150-180° da ishlatiladigan buyumlar
butil kauchukli yoki etilen sopolimerli rezinadan tayyorlanadi. Bunday
rezina ozonga va yemiruvchi muhit ta’siriga chidamlidir. Molekulalararo
ta’sirlashish kuchi kichik, molekulyar zanjirchasi egiluvchan kauchuklar-
dan sovuqqa chidamli rezina ishlanadi. 300°C va undan yuqori temperat-
urali ishlarda elementorganik kauchuklar (kremniy organik va alyuminiy
organik) asosida tayyorlangan rezina qoilaniladi. Mineral toidirgichli
rezina yaxshi dielektrik hisoblanadi. Kauchukka asetilen tipidagi yuqori
strukturali qurum qo‘shib elektr oikazuvchi rezina hosil qilish mumkin.
Nurdan saqlovchi rezina olish uchun ko‘pincha ftorli va butadiene-nitrilli
kauchuklar ishlatiladi. difenilguanidin kabi birikmalardan foydalaniladi. Qurum, kolloid silikat kislota, bor, kaolin, metall oksidlari, silikatlar, baritlar rezina to‘ldirgichlar sifatida ko‘plab ishlatiladi. ToLldirgichlar rezinaning bikirligini oshiradi. Bugungi kunda rezina turli sohalarda qo‘llaniladigan konstruksion mate-
rialdir