Tabiiy gaz tarkibidagi nordon gazlarni fizik kimyoviy usul bilan ajratish jarayonini takomillashtirish

 
1.2. Klaus usulida nordon gazlar tarkibidan oltingurgut ajratib olish 
texnologiyasi. 
Klaus jarayoni keng kulamda sanoatda gazlarni tozalashda foydalaniladi. Bu 
jarayonni xossa xususiyatlari shundan iboratki, asosan vodorod sulfidni elementar 
oltingugurt olishda ishlatiladi. Bu jarayonlar vodorod sulfid kislorod hamda 
oltingugurt IV-oksid ta‘sirida o‘tkaziladi. Katalizator o‘rnida (A1
2
0
3
) va boshqa bir 
qancha metallar ta‘sirida o‘tkaziladi. Vodorod sulfidni oksidlash jarayonida 
elementar oltingugurt olishda qo‘shimcha oltingugurt IV-oksid vodorod sulfid 
bilan o‘zaro ta‘sirlashadi. Bu jarayon kuchli ekzatermik bo‘lib termadinamik 
jihatdan qaytar reaksiyaga olib keladi. Oltingugurtning hosil bo‘lish jarayoni 
qanday sxemada o‘tkazilishiga bog‘liq. 
Sanoatda Klaus jarayonini tuzilishi birinchi navbatda vodorod sulfid gaz 
kislotali xossaga ega ekanligini va boshqa qo‘shimcha komponentli qayta ishlashni 
masalan, uglevodorolardan S0
2
olishlarni ta‘minlaydi. Klaus jarayonidagi sxemada 
pech ichida vodorod sulfidni barqaror yonishini ko‘rsatadi. Bu jarayon quyida 1- 
rasmda ko‘rsatilgan. Vodorod sulfid 50% dan kam bo‘lganda ularning hosil 
bo‘lishi oltingugurtning chiqishi kam bo‘ladi. hosil bo‘ladigan gazlar 2/3 hajmda 
aralashishi kerak. Bu jarayondan so‘ng katalitik reaktor ichida (H
2
S S0
2
) vodorod

---

12 
sulfid bilan oltingugurt IV-oksid 2 hajmdan aralashishi kerak. 
Agar vodorod sulfidni hajmi 30%dan kam bo‘lsa, yonish jarayoni chidamli 
bo‘lmas 
ekan. 
Yangi 
usulda 
vodorod 
sulfidni 
yonish 
jarayonlari
shundan iboratki bunda uncha katta temperaturada maxsus katalizatordan 
foydalaniladi. Bu variantda Klaus jarayonida kuchli issiqlik ajralishini va 
termadinamik qiyinchiliklardan xalos bo‘ladi. Bu usulni ustunligi shundan iboratki 
ikki reaktor urtasidagi jarayon 330°C dan oshmaydi va qiyinchiliklarni 
kamaytiradi.