Tabiiy gazlarni suvsizlantirishning adsorbsion usullari

Adsorbentlar turlari va xususiyatlari
Ma’lumki, xalq xo‘jaligining turli sohalarida qo‘llaniladigan ad-sorbentlar iloji boricha katta solishtirma yuzaga ega bo‘lishi kerak.
Kimyo, neft va gazni qayta ishlash hamda boshqa sanoatlardaFaollangan ko‘mir, silikagel, seolit, sellyuloza, ionitlar, mineraltuproq (bentonit, diatomit, kaolin) va boshqa materiallar adsorbent sifatida ishlatiladi. Albatta, adsorbentlar mahsulot bilan bevosita ta’sirda bo‘lgani uchun zararsiz, mustahkam, zaharsiz va mahsulotni iflos qilmasligi kerak.
Adsorbentlar moddaning massa birligiga nisbatan juda kata solishtirma yuzali bo‘ladi. Uning kaðillyar kanallari o‘lchamiga qarab 3 guruhga bo‘linadi, ya’ni makrog‘ovakli (> 2·10-4 mm), oraliq g‘ovakli (6·10-6¼2·10-4 mm) va mikrog‘ovakli (2·10-6¼6·10-6 mm) bo‘ladi. Shuni ta’kidlash kerakki, adsorbsiya jarayonining xarakteri ko‘p jihatdan g‘ovaklar o‘lchamiga bog‘liq. Adsorbent yuzasida yutilayotgan kompo-nent molekulalarining miqdoriga qarab bir molekulali (monomolekulali adsorbsiya) va ko‘p molekulali qatlam (polimolekulali adsorbsiya) hosil qilishi mumkin.
Adsorbentlarning yana bir muhim xususiyati shundaki, bu uning yutish qobiliyati yoki faolligidir. Adsorbent faolligi uning birlik massasi yoki hajmida komponent yutish miqdori bilan belgilanadi. Yutish qobiliyati 2 xil, ya’ni statik va dinamik bo‘ladi. Adsorbentning statik yutish qobili-yati massa yoki hajm birligida simal miqdorda modda yutishi bilan belgilanadi.Dinamik yutish qobiliyati esa adsorbent orqali adsorbtiv
o‘tkazish yo‘li bilan aniqlanadi. Adsorbentlarning komponent yutish qobiliyati harorat, bosim va yutilayotgan modda konsentratsiyasiga bog‘liq. Ushbu sharoitlarda adsorbentning maksimal yutish qobiliyati muvozanat faolligi deb nomlanadi.

Adsorbentlar zichligi, ekvivalent diametri, mustahkamligi, granulomet-rik tarkibi, solishtirma yuza kabi xossalari bilan xarakterlanadi. Sanoatda ko‘ðincha granula (2¼7 mm) ko‘rinishidagi yoki o‘lchamlari 50¼200 mkm bo‘lgan kukunsimon adsorbentlardan foydalaniladi.