Tadbirkorlik asoslari

6-MAVZU: TADBIRKORLIK FAOLIYaTIDA BIZNES REJA
REJA

1. 
   Tadbirkorlik faoliyatini rejalashtirish va rejalashtirishning' asosiy elementlari.
   
2. 
   Rejalashtirishning' boskichlari va uning' turlare.
   
3. 
   Biznes rejaning' moxiyati, mazmuni, xamda uni ishlab chikish.
   
4. 
   Biznes rejani tayerlash va undan foydalanish.
   
5. 
   Biznes rejaning' asosiy bulimlari mazmuni.
   

FOYDALANILGAN ADABIETLAR RUYXATI

1. 
   Karimov I.A. O’zbyokiston XXI asrg'a intilmokda. O’zbyokiston.T-1999 yil.
   

2. 
   Karimov I.A. O’zbyokiston iqtisodiy isloxotlarni chukurlashtirish yo’lida. O’zbyokiston.Toshkent 1998 yil.
   
3. 
   Gulomov S.S. Tadbirkorlik va kichik biznes. O’zbyokiston.T-1997 yil.
   
4. 
   Yo.Abdullaev, F.Karimov "Kichik biznes va tadbirkorlik asoslari" Toshkent "Mexnat" 2000 yil.
   
5. 
   Tadbirkorlik va kichik biznes. Gulomov S.S. Toshkent 2000 e
   
6. 
   Tadbirkor yon daftari "Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik". Toshkent 1999 y.
   
7. 
   Muxiddinov D.M.., Xamrokulov O.M. va boshqalar "Tadbirkorlik asoslari "fanidan o’quv qo’llanma, Buxoro 2002 yil "Muallif"
   

1. 
   TADBIRKORLIK FAOLIYaTINI REJALASHTIRISH VA REJALASHTIRISHNING ASOSIY iLEMENTLARI.
   

Xar qanday korxona o’zini faoliyat yunalishidan kat'iy nazar rejalashtirish bilan shugullani0 kerak.
Rejalashtirish deg'anda korxonani anik kelajakdag'i maksadini aniklash, ularni amalga oshirish usullarini taxlili va resurslar bilan ta'minoti tushuniladi.
Tadbirkor faoliyatini rejalashtirish kupg'ina afzalliklarg'a ega:
u raxbar va mutaxxasislarni doimo kelajak uchun fikrlashg'a rag'batlantirade;
rejalarni ishlab chiqarish va bajarish jarayonida korxona tomonidan kilinayotgan ishlarni anik muvofiqlashtirish amalg'a oshiriladi;
u tashkilot o’z vazifalarini anik belg'ilashg'a majbur kilade;
rejalshtirish tashkilotlarni tusatdan bo’ladig'an o’zg'arishlarg'a tayyor kiladi, mansabdig shaxslar vazifalarini, o’zaro munosabatlarini kurg'azmali ravishda namoyon kiladi.
F. Kotlerning' fikricha, istikbolni rejalashtirish bu firmalar maksadlari, uning marketing soxasidag'i potentsial imkoniyatlarni va imkonlar orasidag'i strateg'ik muvofiqlarni kullasMe takkoslovchi boshqaruv jarayonidir.
Yang'i qonun chiqaruvchi xujjatlardi ko’rsatib utilg'anki, korxona o’z faoliyatini musta^ xolda rejalashtiradi va rivojlanish istikbollarini ishlab chiqarish maxsulotlar, ishlar, xizmatlarga extiyoj va korxona ishlab chiqarish va ijtimoiy rivojlanishni ta'minlash zaruriyati, uning xodimlari shaxsiy daromadlarni oshishi kelib chikkan xolda belg'ilaydi.Tadbirkorlik faoliyatini olib boruvchi korxona rejani ishlab chikishda kuyidag'ilarg'a e'tibor berishlari kerak : Maksadlar va vazifalarni belg'ilash. Bozorg'a o’tish sharoitida mustaqil xujalik sub'ektlari bo’ladi va rivojlanishni o’z -o’zini mablag'lar bilan ta'minlash uchun etarli bulg'an foyda olish maksadida maxsulotlar ishlab chiqarish va sotish, bozordag'i ulushni ustirish yoki saqlab kolish, avvalgi davrga nisabatan maxsulotlarni sotish yoki ishlab chiqarishni usishini ta'minlashni amalg'a oshirade.
Resurslar. Xammadan ilg'ari moddiy, moliyaviy va mexnat resurslarig'a bulg'an extiyojlarni anikёa0 va uning' to’zilishini muiofiklashtirish talab etiladi. Faoliyat turini tanlashni va samaradorligini baxolashni foydaning' asosiy jamg'armalar va aylanma mablag'larg'a munosabati bo’lib, amalga oshirish maksadga muvofiq.
Mutanosiblik urg'anish. Rejani ishlab chikishda kursatkichlarni barobarlashtirilg'anligini ta'minlasMe talab kiladi. SHaxsiy aylanma mablag'larni ularning' yig'ini mikdoridag'i eng' oz ulushini, MTB rivojlanishini transport xizmatlari bilan ta'minlanishi va xokazolarni aniklash muxim axamiyatga ega.
Rejani bajarilishini taxlil kilish. Iqtisodiy extiyojlarni tulik ta'minlash va foyda omiliga karatilgan iqtisodiy va tashkiliy texnik choralarini aniklash yoki belg'ilang'an maksadlarg'a erishish yullari va vostialar xakida boradi.ma?sullot bozori,
Rejani bajarilishini nazorat kilish. Rejani bajarilishini doimiy o’z vaktida tekshirish iqtisodiy jaraenni maksadg'a muvofiq rivojlanishni ta'minlash, o’z vaktida kamchiliklarning' oldini olish, ilgor tajribalarni kullash va samaradorlikni aniklashg'a yunaltiriladi. Masalan, savdo




korxonalarida chakana tovag oboroti xajmi daromadlar, xarajatlar, foyda, tovar zaxiralari va ba'zi bir kursatkichlar.
Strateg'ik rejalashtirishning' tarkibiy to’zilishidan kurinib turibdiki, strateg'ik rejalashtige0 asosida avvalo maksad va vazifalar bilan bir qatorda strateg'iya mushtarak xal etiladi. Keyingi boskichda joriy va strateg'ik dasturlarni to’zish orkali byudjetni rejalashtirish va uni ruyobga chikare0 tadbirlari amalg'a oshiriladi.
Rejalashtirishning' asosiy elementlari kuyidag'ilar xisoblanade:
-bashorat kilish;
-vazifani kuyish (umumiy vazifalarni shakllanishi, bashorat asosida kelib chiqadi);
-rejani tug'irlash (bajarilish muddati aniklanadi)
-byudjetni to’zish (byudjetning' son kurinishidag'i rejasi bo’lib, daromadlar va xarajatlar balansi pul va natural kurinishda);
-rejani aniklashtirish (yakunlovchi boskich- kuyi bug'inlarg'a qabul kiling'an karorlar tarkatiladi aa rejani amalg'a oshirish boshlanadi).

2.