Тадбиркорлик со

нинг кафолатлари тўғрисида»ги Қонунида
112
таъриф берил-
ган. Қонуннинг 3-моддаси тадбиркорлик фаолияти (тадбиркор-
лик) – тадбиркорлик фаолияти субъектлари томонидан қонун 
ҳужжатларига мувофиқ амалга ошириладиган, таваккал қилиб 
ва ўз мулкий жавобгарлиги остида даромад (фойда) олишга 
қаратилган ташаббускор фаолияти эканлигини таъкидлайди.
Юридик адабиётларда юридик санкция тушунчаси ҳамда ушбу 
тушунчанинг жавобгарлик тушунчаси билан ўзаро алоқадорлиги 
тўғрисида ягона қарашлар мавжуд эмас. Бошқаларга қараганда 
кўпроқ эътирофга сазовор бўлган фикр – бу жавобгарлик деган-
да қонун ёки шартнома нормаларида назарда тутилган салбий 
оқибатларни бошдан кечириш ҳисобланади. Бундай тушунишда 
жавобгарлик чораси сифатида санкция, тадбиркорлик фаолияти 
субъектларига нисбатан мажбурий таъсир кўрсатиш чоралари 
каби жавобгарлик билан узвий алоқада бўлади.
Ўзининг иқтисодий моҳиятига кўра тадбиркорлик муноса-
батларида қўлланиладиган жавобгарлик чоралари иқтисодий 
санкция сифатида тавсифланиши мумкин. Шу билан бирга, улар 
қонун ҳужжатларида назарда тутилган давлат мажбурлов чора-
лари ҳисобланади, яъни юридик характерга эга бўлади. Ушбу 
санкцияларнинг иқтисодий мазмуни хўжалик муносабатлари иш-
тирокчиларининг иқтисодий манфаатларига таъсир ўтказишдан 
иборат. Бошқа томондан, зарарни қоплаш каби иқтисодий санк-
циялар тадбиркорлик фаолиятини ҳуқуқий тартибга солиш тизи-
мида назарда тутилган иқтисодий ҳуқуқ ва манфаатларни ҳимоя 
қилишнинг бир кўриниши сифатида қаралиши мумкин.
Иқтисодий санкция тушунчаси мулкий санкция фуқаролик-
ҳуқуқий тушунчаси билан мос келмайди, чунки тадбиркорлик му-
носабатларида қўлланиладиган ёки қўлланилиши мумкин бўлган 
кўплаб санкциялар мулкий санкциянинг доирасига кирмайди.
112
 Кожевников С.Н. Государственное принуждение: особенности и содержа-
ние // Сов. гос. и право. 1978. 5-сон.; Каплунов А.И. Об основных чертах и понятии 
государственного принуждения // Государство и право. 2004. 12-сон ва бошқалар.

---

287