Tadbirkorlik sub`ektlarining tashqi iqtisodiy faoliyatini rag`batlantirishda tijorat banklarining ro`lini oshirish reja: Kirish

2.Tijorat banklari tadbirkorlik sub`ektlari xizmatida
2.1 Tijorat banklarining tadbirkorlar uchun kreditlar berishda o'z xizmatlarini taqdim etish usullari va ularning ahamiyati.
O'zbekistondagi tijorat banklari tadbirkorlarga kreditlar berishda muhim ahamiyatga ega. Ular tadbirkorlarga moliyaviy qo'llab-quvvatlashda, yangi loyihalarini amalga oshirishda va biznesni rivojlantirishda yordam berish bilan shug'ullanishadi. Bu tadbirkorlar uchun kreditning o'z xizmatlarini taqdim etish usullari juda kengdir.
Birinchi va asosiy usul bankning kredit mahsulotlari orqali kredit berishdir. Bu mahsulotlar ichida istiqbolli kreditlar, investitsiya kreditlari va kafolatli kreditlar kabi turli xil kredit turlari mavjud. Tadbirkorlar istalgan turlarda kreditlardan foydalanib, bizneslarini rivojlantirish, turli xil loyihalarni amalga oshirish va zarur moliyaviy resurslarni qo'llab-quvvatlashlari mumkin.
Ikkinchi usul bankning kredit shartnomalari asosida kredit berishdir. Shartnoma, tadbirkor va bank o'rtasida tuziladi va unga kredit mablag'larini, to'lov vaqtini, foiz stavkasini va boshqa muhim shartlarni belgilaydi. Shartnoma asosida kreditlarni uzatish, to'lovlarni amalga oshirish va boshqa kreditning barcha jarayonlarini tartibga solish mumkin.
Kreditlar banklar uchun ahamiyatli darajada muhimdir. Ular banklarning daromadini oshirishda asosiy manba sifatida xizmat qiladi. Banklar kreditlar orqali foizlar, to'lov komissiyalari va boshqa xizmatlar orqali daromad olishadi. Kreditlar banklar uchun riskli amaldir, ammo xususiy zararlarini kompensatsiya qilish uchun kredit qo'llab-quvvatlash xizmatlariga ham qo'shimcha to'lovlarni hisobga oladi.
Tadbirkorlar uchun kreditlar esa bizneslarini rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega. Kreditlar tadbirkorlarga turli xil imkoniyatlarni beradi, ularning yuqori mablag'li loyihalarni amalga oshirishlari, yangi texnologiyalarni xarid qilishlari, xodimlarni o'qitishlari, kredit muddatida moliyaviy muammo va takliflarni hal qilishlari uchun muhimdir. Kreditlar tadbirkorlarga moliyaviy kapitalni oshirish, biznesning kengaytirilishi, ishlab chiqarish qobiliyatini rivojlantirish, yangi bozorlarga kiramlikni oshirish, innovatsiyalar va texnologiyalarni qabul qilish, xodimlarni xarid qilish, reklama va marketingga moliyaviy resurslar ajratish kabi bir nechta imkoniyatlarni beradi.
Kreditlar tadbirkorlar uchun o'z xususiyatlariga ega. Ular uzun muddatli va katta miqdorda mablag'lar bo'lishi mumkin, shuningdek, shartnoma asosida kafolatlanishi ham mumkin. Kreditlar tadbirkorlar uchun moliyaviy barqarorlik va islohotlarni amalga oshirishning qo'shimcha manbalarini taqdim etadi.
Tadbirkorlar banklardan kredit olish bilan bizneslarini rivojlantirish va iste'molchilarga yuqori sifatli xizmatlarni taqdim etish imkoniyatiga ega bo'ladi. Kreditlar tadbirkorlar uchun moliyaviy oqibatlarni kuchaytirish, yangi ish o'rinlarini yaratish, bozor ishtirokchilariga qaraganda afzalliklarini oshirish, istiqlol va innovatsiyalarni rag'batlantirishga yordam beradi.
Jamiyatning iqtisodiy rivojlanishida tadbirkorlar katta ahamiyatga ega. Ularning rivojlanishi esa moliyaviy resurslarga, kengaytirilgan ishga, innovatsiyalarga, xodimlarga va bozorlarga tegishli bo'ladi. Banklar tadbirkorlarga kreditlar orqali moliyaviy muvofiqlashni ta'minlash, ularga yangi imkoniyatlar yaratish, iste'molchilarni qo'llab-quvvatlash va iqtisodiy rivojlanishni rag'batlantirishda muhim rol o'ynaydi.
Shuning uchun, tijorat banklarining tadbirkorlar uchun kreditlar berishda o'z xizmatlarini taqdim etish usullari va ularning ahamiyati hukmdorlik va tadbirkorlar uchun o'zaro faol hamkorlik tizimini yaratishga asos bo'ladi. Bu hamkorlik orqali banklar va tadbirkorlar iqtisodiy rivojlanish va boyitishning yuqori natijalariga erishishlari mumkin.
O'zbekistonning iqtisodiy rivojlanishi uchun tadbirkorlik sohasidagi faoliyatning rivojlanishi muhim ahamiyatga ega. Bu esa tadbirkorlarning moliyaviy resurslarni yanada oshirish va bizneslarini kengaytirishlari bilan bog'liq. Bu imkoniyatlarni berishda tijorat banklarining kreditlardan foydalanish usullari ahamiyatli o'rin tutadi.
Tijorat banklari tadbirkorlarga kreditlar berishda birinchi bo'lib, tadbirkorlarning biznes rejasini va moliyaviy holatini tahlil qilish bilan boshlanadi. Bank mutaxassislari, tadbirkorlar bilan uchrashib, ularning loyihalarini va moliyaviy tahlillarini qabul qilib, kreditning shartnomasini tuzish uchun kerakli ma'lumotlarni to'plashadi. Bu jarayonda tadbirkorlarning moliyaviy hisobotlar, to'lov jadvali, jamg'arma, mahsulotlarning narxlari va savdo aylanmasi kabi ma'lumotlarga e'tibor qaratiladi.
Keyingi bosqichda, tijorat banklari tadbirkorlarga moliyaviy kafolat talab etishi mumkin. Kreditlar amalga oshirilganda, tadbirkorlar bankka kafolat berishlari lozim bo'lishi mumkin, misol uchun shaxsiy yoki korxona rejalari orqali. Bu kafolat bankga moliyaviy riskni kamaytirish imkonini beradi va bankning kreditning qaytarilishini ta'minlashga yordam beradi.
Tijorat banklari kreditlarni tadbirkorlarga berishning birinchi usuli sifatida istiqbolli kreditlar hisoblanadi. Ular daromad vafoqida to'lov qilishga qodir tadbirkorlarga taqdim etiladi. Istiqbolli kreditlar tadbirkorlarga uzun muddatli to'lov shartlari, arzon foiz stavkasi va kafolat talab etadi. Bu turlar tadbirkorlarga bizneslarini rivojlantirish, yangi xonalar ochish, zamonaviy texnologiyalar olish, marketing va reklama bo'limlarini rivojlantirish uchun muhim moliyaviy imkoniyatlar beradi.
Banklar ikkinchi usul sifatida investitsiya kreditlarini taqdim etishadi. Bu kreditlar tadbirkorlarga kapitalni oshirish, yangi mahsulotlar ishlab chiqarish, export-import faoliyatini rivojlantirish va boshqa strategik loyihalarni amalga oshirish uchun beriladi. Investitsiya kreditlari uzun muddatli va katta miqdorda mablag'lar orqali tadbirkorlarga beriladi. Ular tadbirkorlarga uzun muddatli moliyaviy muvofiqlash imkonini ta'minlash, yangi texnologiyalar va tizimlarni qurish, katta miqdorda istihdam o'rnatish va kengaytirilgan mahsulotlar ishlab chiqarishga yo'naltirish imkoniyatlarini beradi.