Tahliliy qism

Gidroyuritmali tormoz tizimiga TXK. Bunday tormoz tizimiga ega bo‘lgan
avtomobillarga texnik-xizmat ko‘rsatishdagi ishlar bosh tormoz silindridagi suyuqlik
sathini tekshirish va uni me’yoriga keltirish, agar tizimga havo kirib qolgan bo‘lsa, uni
chiqarib yuborish, tormoz tepkisining erkin yurish yo‘lini, kolodka va tormoz barabanlari
orasidagi tirqishni sozlash, tormoz qoplamalari yuzasidagi moylarni tozalashdan iboratdir.
Gidravlik tormoz tizimiga TXK ishlari bilan alohida-alohida tanishib chiqamiz:
1.Tormoz tizimini tashqi nazorat qilish. Tormoz tizimi barcha mexanizmlari
mahkamlanganligi va jipsligini tekshirish hamda avtomobil g‘ildiragini osib
qo‘yib, uning yengil aylanishini aniqlashdan iborat.
2.Tormoz tepkisining erkin yurish yo‘lini tekshirish va sozlash (72-rasm).
Bu ish avtomobillarning kabinasi yoki salonida haydovchi o‘rindig‘i oldida
bajariladi. Chizg‘ichning bir uchi polga qo‘yilib, ikkinchi tomoni tepkining yuzasi
bilan tenglashtiriladi va oraliq aniqlanadi. Shu holatda tepki qarshilik hosil
bo‘lguncha bosilib, yana oraliq aniqlanadi. So‘ngra birinchi va ikkinchi qiymatlar
farqi hisoblanadi va me’yoriy qiymatga moskelmasa, sozlanadi.
3.Tormoz kolodkalari qoplamasi va baraban orasidagi tirqish, O‘zDEU yengil
avtomobillarida avtomatik ravishda sozlanadi.

---

Из Вароқ
Хужжат №
Имзо
сана
Вароқ
Tinglovchi: Normamatov Jasurbek
31
13-rasm: O‘zDEU avtomobillarida tormoz tepkisining erkin yurish
yo‘lini sozlash.
1-vakuum kuchaytirgich; 2-itargich; 3-tormoz tepkisi; 4-to‘xtash
chirog‘ini yoqqich; 5-yoqqich gaykasi; 6-to‘xtatish chirog‘ini
o‘chirgich;
7-tepkini tortib turuvchi prujina; 8-boshsilindr.
4.Qo‘l tormozini tekshirish va sozlash.
Orqa kolodka qoplamalarining yedirilishi, trossning cho‘zilishi, qo‘l tormozi
dastagi yo‘lining ko‘payib ketishiga olib keladi. Orqa g‘ildiraklar dastak to‘liq
yo‘lining 2 3 qismda 400 N kuch bilan tortilganda to‘liq tormozlanadi. Uni sozlash
uchun dastak ostiga ulangan kolodkalarni tortish trossi uzunligini kamaytirish lozim.
Hozirgi vaqtda BSK (TU-6-10-1553-75) va NEVA (TU-6-09-550-73) turidagi
hamda xorijiy firmalarda ishlab chiqarilayotgan tormoz suyuqliklari (DOT-2, DOT-3,
DOT-4 va boshqalar) dan keng foydalanilmoqda. BSK suyuqligi kana kunjutmoyi
(47%) va butilspirti (53%) dan hamda qizil rang beruvchi organik moddadan
tayyorlanadi. Uning kamchiligi minus 15
0
S dan past va 25
0
S dan yuqori
haroratda o‘z oquvchanligini yo‘qotishidadir. NEVA turkumidagi tormoz
suyuqliklari etil karbitol suyuqligi asosida bo‘lib, quyuqlashtiruvchi va zanglashga
qarshi qo‘shimchalardan tarkib topgan bo‘ladi. Bu suyuqliklarni bir-biriga qo‘shib
ishlatish man qilinadi.
Tizim qurilmasining xususiyatlari tormozlar.

---

Из Вароқ
Хужжат №
Имзо
сана
Вароқ
Tinglovchi: Normamatov Jasurbek
32
Avtomobilning ishlashi uning harakat tezligining tez-tez o'zgarishi bilan tavsiflanadi.
Bunga dvigatelning ish rejimini o'zgartirish yoki tormoz boshqaruvini yoqish orqali
erishiladi. Kerakli joyda sekinlashish va to'xtash harakatni boshlash va turli
qarshiliklarni engib o'tishdan kam emasligi mutlaqo aniq. Avtomobil qanchalik tez
tormozlansa, xavfsizlik chegarasi shunchalik yuqori bo'lishi mumkin.
avtomobilning maksimal va o'rtacha tezligi. Avtotransportning tez sekinlashishi va
to'xtashi o'rnatilgan qurilmalar bilan ta'minlanadi
haydovchi harakatga sun'iy qarshilik yaratish, to'liq to'xtash, shuningdek,
mashinani joyida ushlab turish.

---

33
14-rasm:tormoz kuchaytirgining ishlash jarayoni

---

Из Вароқ
Хужжат №
Имзо
сана
Вароқ
Tinglovchi: Normamatov Jasurbek
34
Avtotransport vositalarining "ishi" asosan ularning harakatiga bog'liq bo'lganligi
sababli, tezlikni boshqarish bilan bog'liq bo'lgan tormozni, aniqki, ishchi deb atash
kerak va tezlikni boshqarish uchun mo'ljallangan tormoz boshqaruvi.avtomobil
ishlaydigan tormoz tizimi (RTS).
hunga ko'ra, tormozlash to'xtash joyi deb ataladi , uning maqsadi transport vositasini
qo'llab-quvvatlovchi yuzaga nisbatan harakatsiz ushlab turishdir va
to'xtash tormozi tizimi (STS) uchun mo'ljallangan qurilmalar .
Shuni ta'kidlash kerakki, xizmat ko'rsatishning tormozlanishi har doim ham pasayish
bilan bog'liq emas
tezligi . Tormozlar nishabda doimiy tezlikda haydashga yoki hatto tormoz o'chirilgan
holda qiyalikdan pastga tushayotganda erishilgan tezlikdan kamroq tezlikda tezlikni
oshirishga imkon beradi.
Tormozni boshqarish avtomobilning faol xavfsizligini ta'minlashning asosiy
vositasi sifatida avtomobilning eng intensiv tormozlanishini ta'minlash uchun har
qanday vaqtda va etarli miqdorda tayyor bo'lishi kerak . Shuning uchun tormoz
boshqaruvi ishonchliligi oshishi kerak. Hatto uning biron bir elementi ishlamay
qolgan taqdirda ham , avtomobilning tormozlanishi etarli darajada ta'minlanishi
kerak
samaradorlik. Bunga avtomobilni boshqa tormoz tizimi - zaxira (STS) bilan jihozlash