Тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил этиш бош илмий методик маркази

 
“
Б.Блум таксономияси” мавзусидаги
ўқув ахборотининг кластердаги ифодаси 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2. Махсус тестлар билан ишлаш. Педагогларни қайта тайёрлаш ва 
уларнинг малакасини ошириш курсларида тингловчиларда креативлик 
қобилияти ва сифатлари мавжудлигини аниқлашда Э.П.Торренснинг 
“Тугалланмаган расмлар” тестидан фойдаланиш самарали натижаларни 
беради.
Иерархия 
Қонун 
Мураккаблашув 
Тавсифлаш 
Туркумлаштириш 
Объектлар 
Тизимлаштириш 
Тартибга солиш 
Даражалар 
Тартиб билан 
жойлаштириш 
Ўзаро 
боғлиқлик 
Таксономия 
Педагогик 
таксономия 
Кўникма 
Баҳоланади 
Билим 
Б.Блум 
таксономияси 
АҚШ 
Д.Кратвол ва 
бошқалар 
1960 йил 
1956 йил 
Хабардор 
бўлиш 
Ўзлаштириш 
Билим 
Билиш 
Ёдда 
тутиш 
Қайта ёдга олиш 
к 
а 
т 
е 
г 
о 
р 
и 
я
Баҳолаш 
Малака 
Синтез 
Алоҳида 
таркибий 
элемент 
билим 
Яхлит, бир 
бутун 
Умумий 
хулоса 
Тушуниш 
Фикрлаш 
Билим 
Мушоҳада 
юритиш 
Анализ 
Қўллаш 
Назария 
+ 
амалиёт 
Амалиётда
қўллаш 
Таркибий
элемент 
Объект (ҳодиса, 
воқелик,
жараён) 
Ўрганиш 
Жузъий 
хулоса 

---

135 
Мазкур тест қуйидаги штрихларан иборат ноаниқ тасвирлардан иборат 
бўлиб, тингловчиларга уларни тугатиб бериш топшириғи берилади: 
ОТМ педагогларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш 
курсларида П.Торренснинг “Тугалланмаган расмлар” тести қўллаш 
жараёнида тингловчилар томонидан кўплаб таклифлар берилади. Берилган 
таклифлар тинглов-педагогларнинг қай даражада креативлик сифатларига 
эгалиги, тасаввурининг қанчалик бойлигини ифодалайди. 
3. Интерфаол методлардан фойдаланиш. Машғулотларда интерфаол 
метод (стратегия, графикр органайзер)лар билан ишлаш талабалар 
томонидан ўқув ахборотларини тизимли, яхлит ҳолда ўзлаштириш имкониятини 
яратади. Қолаверса, интерфаол методлар ёрдамида талабалар ўқув 
ахборотлари билан ишлашда билимларни таҳлил қилиш, синтезлаш, муҳим 
тушунчаларни тизимлаштириш, объект, жараён, фаолият, воқеа, 
ҳодисаларнинг умумий моҳиятини аниқ ифодалаш каби кўникма, 
малакаларни ўзлаштиришга муваффақ бўлади.
Қуйида пеагогик туркум фанларини ўқитиш ҳамда талабалар, ОТМ 
педагогларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакаларини ошириш 
курслари тингловчиларида креативлик сифатлари, ижодий-касбий фаолият 
малакаларини шакллантиришда интерфаол методлардан фойдаланишга 
оид мисоллар келтирилади. 
3.1. “Синквейн” стратегияси. Ж.Стилл, К.Мередис, Ч.Темил 
томонидан ишлаб чиқилган “Ўқиш ва ёзиш асосида танқидий фикрлашни 

---

136 
ривожлантириш дастури”да ҳар бир ўқувчи (талаба) ва ўқувчи (талаба)лар 
гуруҳларининг фикрлаш фаоллигини ошириш, уларда танқидий фикрлаш 
қобилиятини ривожлантириш учун “Синквейн” стратегиясини қўллаш 
самарали эканлиги айтилади.
Бу ўринда стратегиянинг моҳияти билан танишиб ўтиш мақсадга 
мувофиқдир. 
Синквейн тузиш мураккаб жараён бўлиб, уни самарали ташкил этиш 
учун муайян қоидаларга амал қилиш талаб этилади. Одатда, синквейн 
тузиш беш босқичли ҳаракатларни ташкил этиш орқали амалга оширилади. 
Мисол учун: