Tajriba. Sirka aldegid sintezi Laboratoriya ishidan maqsad

Jihozlar: Xajmi 100-150 ml bo’lgan yumaloq tubli kolba, qaytarma sovitgich nutch-filtri, probirkalar, shisha tayoqcha.
Ishni bajarish tartibi: Xajmi 100-150 ml bo’lgan yumaloq tubli kolbaga 20 g anilin, 30 g muz-sirka kislotasi quyib, qaytarma sovitgich o’rnating. Aralashmani 2.5-3 soatcha qizdiring. Qizdirishni aralashmadan olgan namuna, tashqarida sovitilganda qotib qoladigan darajaga borguncha qizdiring. Qaynoq aralashmani 500 ml issiq suvga quying. Eritmaga 2-2.5 g pista ko’mir qo’shib, bir necha (3 minut) qaynating, isiiq xolatda nutch filtiridan o’tkazing. Eritma sovigach, undan atsetanilid kristallari ajraladi. Kristallarni nutch-filltri yordamida ajrating, yuving (toza sovuq suv bilan) va quriting. Toza atsetanilid rangsiz rombik yaproqcha shaklida kristallanadi T_suyuq= 114⁰С, d₄²⁰= 1,0261, T_qayn.= 114⁰С
Reaksiya tenglamasi:

Sintez uchun berilgan birikmalarning fizik konstantalari

Birikma	Моlykula mаssаsi	Zicligi, d^20	Тqayn. ^0С	Тsuyuq. ^0С
С6Н5NН2	93,13	1,021	-	144
CH3COOH	60,05	1,049	167,5	118,1
С6Н5NН –COCH3	135	1,0261	305	114

Аmаliy qism jadvali

Моddаlаr fоrmulasi	Моddаlаr miqdori			Оrtiqchalik kоeffisenti
	g	ml	mol
C2H5OH	20	19,58	0,214	1
CH3COOH	30	28,58	0,492	2,331

Nazorat savollari

1. 
   Alifatik va aromatik aminlarning asoslilik xossalari qanday o’zgaradi.
   
2. 
   Atsetanilid sintezi jarayonini ketma-ketligini so’zlab bering.
   
3. 
   Atsetanilid olishning uch xil usulini taklif eting va reaksiya tenglamasini yozing.
   
4. 
   Atsetanilid sintezida aktivlangan ko’mirning vazifasi nimadan iborat.
   
5. 
   Atsetanilid qanday moddalar olish uchun boshlang’iya modda xisoblanadi.
   

DIАZО-VА АZОBIRIKMАLАR

Аrоmаtik diаzо- vа аzоbirikmаlаrning tuzilishidа – N=N-guruh ishtirоk etаdi. Аgаr – N=N- guruh fаqаt birikmа qоldig’i bilаn bоg’lаngаn, ya’ni Аr-N=N-Аr bo’lsа, bundаy birikmаlаr аzоbirikmаlаr, аgаr bu ikki vаlеntli qоldiqning bir vаlеntligi аrоmаtik, ikkinchi vаlеntligi аnоrgаnik birikmа qоldig’i bilаn bоg’lаngаn, ya’ni Ar – N = N – X (X=-Cl, -Br, -J, -SO₃H, -NO₂, -OH, -ONa vа bоshqаlаr) bo’lsа, bundаy birikmаlаrgа diаzоbirikmаlаr dеyilаdi.

Azobirikmalarning ko’pchiligi bo’yagich moddalardir. Bo’yagichlar qanday maqsadlarda ishlatilishiga qarab to’g’ri bo’yagich va kub bo’yagichlarga bo’linadi.