Takrorla8h uchun mashqlar
Download 162.7 Kb.
|
226-234
- Bu sahifa navigatsiya:
- Uy vazifasi uchun. mashqlar
Takrorla8h uchun. mashqlarAnvar-: ,.Agar sen menga 8 ta yong'oq bersang, unda mend11gi yong'oqlar soni senikidan ikki marts ko'p bo'ladiu. Bahrom: ,.Agar sen menga 8 ta yong'oq bersang, u holda ikkalamizdagi yong'oqlar cioni teng bo'ladi". Bolalarda necb /41iK A 111111 larni b11jar-ing: 181440: (414: 23•420); :!) .11312: 28·(816: 8); ai 348•933 252540: 180; (438· 39 I 438 • 61): 600. Uy vazifasi uchun. mashqlartadan yong'oq bo'lgan? Uchta sinf xouasining kattaliklari quyidagicha: 851>. Maxraji 9 ga; 13 ga; 20 ga; 10 ga; 100 ga; 50 ga teng bo'lgan 5 ta to'g'ri va 5 ta noto'g'ri I birincbisi - 10· 5· 4 kub m; \ ikkinchisi 10 · 4 · 4 kub m; uchincbisi - 7 · 5 · 4 kub m. Har bir o'quvchiga reja bo'yicha 5 kub m joy \ozim bo'lsa, shu sinf xonalarining bar biri qancha o'quvchiga mo'Jjallanga11? (Jamshid G'iyosiddin al-Koshiy masalasi.) Uch xil mol (buyum) bor. Birinchi buyumning 10 tasi 1 dinor, ikkinchi buyumning 15 tasi 1 dlnor, uchinchi buyumning 30 tasi 1 dinor HflO. Kb, l[ kosr yoziug. 1, 3, 6, 12 sonlaridan bir nechta to'g'ri kasr; l, 5, 8, 15, 17 sonlaridan esa bir nechta noto•g'ri ka<1r tuzing. Qiymaii 5 ga Leng bo'lgan beshta kasr yozing. l2·1 98 56 5 3 1 4 -. -, -, -, -7 , -, -. - kasrlar ber.ilgan. 1 3 4 4 7 27 100 124 1 Ularning birdan kichik, birga teng, birdan kattalarini ojratib yozing. turadi. l dinorga bar bir buyumdan teng miq ouor.2 . l) - 2 < -a < •6 ; -13 < 1-3< - 3 qo ,sh icngsi. z)1"k • dorda sotib o\moqchimiz. Har- bir buyurodan qanchadan olishi.miz kerak? 13 13 13 14 a 8 1 • larni qanoaLlantiruvchi a 11ing; Ushbu 7, 9, 10, 11, 15, 17, 44 sonlarni o'n 2) 1- 0 < -b < 14 ; 1- 2 < -12 < 12 qo ,sh tcngs1. z\"k birdan bir ulushlar bilan uodalang. 9 minui soatning qancba bo'lagini t.ashkil qi ladi? 27 minut-chi? 24; 30; 45 minut-chi? 60 minut- cbi? 3 3 3 7 h 2 Jarni qanoatlantiruvchi b ning qiymatlarini to- ping. 863. 5 kishi 14 kg qulupnayni teng bo'lib olishdi. Ularning har biriga nccha kilogrammdan qu lupnay tekkan? . oy 857 Ch 1·\ogrammru.ng -;-;-l ;-l ;-;-L .q1s- L 1 l k 2 8 4 5 10 20 864. Jamoa xo'jaligi 840 ga ycrga ekin ekib, topshi riqni .!! hissa bajardi. Jamoa xo'jaligi reja bo'- miga teng qi\ib qutilarga solinsa, 10 kg cboyni joylash uchun nechta quticha kerak bo'ladi? ® 7 yicha necha gcktar yerga ckin ekishi kerak edi? @) !.< !< ! , chunki 1 < 2 <3. 6 6 6 2- mas a 1 a. 5- sinflardagi 60 o'quvchidan 1 . 1 -" 1 < _! (chunki 30 > 20 > 12 > 3 > 2). 11 to 1:> a 2 ,1111111l11l11rcln hir xil maxrajli (bir xil suratli) kasr l11irl lg1111 bo'lsa, ularga mos miqdorning katta kl kl,.hikligini, bu miqdorlarni topmasdan ham qismi futbol, 3!. qismi tennis, 12 qismi suzish, 3.l llgl, 11111111kin. qismi voleybol, qismi kurash bilan shug'nllanadi. Sportning har b3ir0 turi bilan qancha o'quvchi mash- g'ul? \ Bu masalaning yechimi ushbu jadvalda beri\gan:
Kasrning ma'nosiga ko'ra maxrajdagi son bir bu t/uyidngj uch guruh kasrlarni qaraylik: Ii n , :i • : 2) :!,, E_. 103: 3) 15 22• 3.1 11 11 19 3 21 103 11 ' 14 19 I 1111 ru hdagi , _!_. kasrlarning suratlari 11 14 19 l'UJl11rida11 kichik (6 < 11, 3 < 14, 17 < 19). iiuruh 1, 21, 103 kasrlarning suratlari max- 3 21 109 l11riy11 teng. tunning nechta teng bo'lakka (ulushga) bo'linganini I•··Ht•ruI1 1-,5 -2, 2 -31 k asrI arn.mg surati an. maxraJ. - bilSdihruandgi.a ko'ra, murajdagi son qancha katta (ki- chik) bo'lsa, butun ko'proq (kamroq) teng bo'lak larga bo'linadi va demak, har bir bo'lak kichikroq 11 14 19 111l1111 katta (15 > 11, 22> 14, 31> 19). 8urnli maxrajidan klchik kasr to'g'ri kasr de l,1dl. (kattaroq) bo'ladi. 11, /1 natural sonlar bo'lsin. Suratlari bir xil bo'lgan kasrlardan qaysi birini.ng maxraji kichik (katta) bo'lsa, o'sha kasr katta Ai:nr a< b bo'lsa, u holda i - to'g'ri kasr. E:!!!S::E::==llI (kichik) dir. , .,,, -.,J'i Suratlari bir xil bo'lgan kasrlarni taqqoslash ular ning rnaxrajlarini (natural sonlarni) taqqoslashga keladi va b\mda kat-ta maxraili kasr kichik bo'ladi: - 1 > - l > - 1 > - l > -1 (chun.k1 2 < 3 < 12< 20< 30), 11rntl maxrajidan katta yoki maxrajiga teng tNr 110/o'g'ri kasr deytladi. A.,p,r a > b yoki a= b bo'lsa, u holda - b 2 3 12 20 30 yoki @ 1;11k,'g'r! kasr. @) 845. 1) 2, 4, 5, 7. 8 sonlar yordamida; 2) 1, 2, 3,•1 sonlar yordamida surali va maxraji faqat bir xonali son bo'lgan to'g'ri va noto'g'ri kasrlarni yozing. 846. 1) Surati maxrajidan 5 birlik; maxraji sura tidan 5 birlik kichik bo'lgan to'rttadan kasr yozing. 3 ni maxraji 3, 5, 6; 20 ni max.raji 5, 20, 50 bo'lgan kasrlar shaklida yozing. -B-847. b= 9; 8; 7; 3; 2 bo'lsa, < 1 bo'ladigan kasr larni yozing. 1 2 3 848. Son nuri chizing. Unda 10 sm ning 10• JO· 10• 10 ulushlarini belgilang: 10 Kasrlarni soHshtirib, 11larning qaysi biri sanoq boshiga yaqinligini (uzoqligini) anlqlang. tHO, Ur.1111ligi 10 sm dan bo'lgan 6 ta kesmani oling, bu kes11111larni mos ravishda: 1) teng ikkita; :.n teng to'rtta; 3) teng beshta; 4) teng sak kizta; 5) tcng o'nta; 6) teng yigirmata bo'lakka ho'ling. Har gal hosil bo'lgan ulushlarni kasr ko' rinishida yozing va ulushlarning kamayib bo rayotganiga e'tibor bering. Sababini tushun Liring. Kesmani teng 4 ga bo'lgandagi ulush kat taligini uni teng 20 ga; 2 ga; 5 g,1, 10 ga ho'lganda hosil bo'lgan ulushle.r bilan taqqos Jaug. Kesmani teng bo'laklarga bo'lishlar soni ikki; to'rt marta ortsa, hosil bo'lgan ulmih mos ravishdn ikki; to'rt marte. kichiklashe.dimi? Xulosa chiqaring. tl50. 1) ..2!!! kasrning m - 1; 2; ... ; 8 bo'lgandagi; 3m t l Xulosa chiqaring. 6n -1 kasrning n • 1; 2; 3; ...; 8 bo'lgandagi 9 10 va 6 10 ulushlar orasidagi farq nccha s3:n- qiymatlarini yozib chiqing va har bir guruh kasrlar ichidan umumiylarini ajratib yozing. timetrga teng va u 10 ning qanday ulushini tashkil qiladi? 2) 4 m+ 1 kasrning m - 1; 2; ... ; 5 bo'lgandagi; 3 10 ulushdan 7 10 ulushgacha necha santimetr 4m 2 1 n+ kasrning n - 1; 2; ... ; 8 bo'lgandagi vau 10 ning qanday ulushini tashkil qi!adi? 2n 4) 2 10 va 6 10ulushlar orasida qanday ulushlar qiymatlarrni yozib chiqing va har bir guruh kasrlar ichidan umumiylarini ajratib yozing. joyloshgan? Javobingizni tengsizliklar ko'rini 2 4 t shlda yoziug. 851. Ketma-keL kelgan ikkita naLural sonning ko' 8 5) ulushni hosil qilish uchun 10 10; 10; JO paytmasi qanday raqam bilan tugashi mumkin? ® ulushdan nechtasini olish kerak? ® Surati maxrajiga teng bo'lgan kssr har doiml ga Ill .II 111' :M 101 87 44 9 4 JO «· 100. 79. 10. 5' 100 tengdir. S11rati maxrajidan katta bo'lgan kasr hor doim 1 dan kattadir. n:111 Blnlnn kichik, birga teng va birdan katta ho'lr,1111 lo'rttadan kasr yozing. -A-833. Quyidagi savoUarga javob bering. Maxrajlari bir xil bo'lgan kasrlar qanday taqqoslanad i? Suratlari bir -xil bo'lgan kasrlar qand y taq- qoslanadi? 834.. (Og'zaki.) Yulduzchalar o'rniga> yoki< belgi laridan mosini qo'ying va tengsi.zlikni o'qing: !..*!. ..!..* - !*12. *! 4 4'11 11'7 7'9 9 835, Yulduzchalar o'rniga > yoki< belgilardan mo sini qo'ying: l) *!• *_2... * - *.!!._. !!* 19. 8 8 • 13 13' 15 15' 45 45' 31 31' 2) * - .1-*.1-. !*!• ..!....*-1_. * 42 11 17' 42 17' 4 5' 105 106' 47 43 Iii, Mnxrnji 27 ga teng bo'lgan: :I I.a to'g'ri kasr; '> a ta noto'g'ri kasr yozing. , Huruli 1 ga; 5 ga; 8 ga teng bo'lgan barcha 11111.o'g'ri kasrlarni yozing. 11, ,\g,ir a maxrajli faqat bitta; ikkita; o'nta; lo'qAon to'qqizta to'g'ri kasr mavjud bo'lsa, a onni toping. /, ning qanday qiymatlarida: I) h kasr to'g'ri kasr; 7 :!) kasr noto'g'ri kasr bo'ladi? b 15 9 4 11 19 22 355 7 11 11 22 HI. :i' 8 9' 1. 13 6 ' 7 ' 113' 8' 11' 12. «. 836. (Og'zaki.) 1) Ucbda nechta uchdan bir bor'l To'rtda-chi? 11 14 • 77 14 kasrlarning qaysilarining qiymati bir- Beshda-chi? Oltida-chi? 2) 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 sonlarining har birida nech· ta yettidan bir; beshdan bir; to'rtdan bir bor'l 837. To'g'ri va noto'g'ri kasrlarni ajratib yozing: dnn kichik; birga teng; birdan katta? U, MPxanizator bir Jrunda 9 tonna paxta terdi. Bu fill kunlik rejaning qismini tashkil qiladi. U 3s' (ill)8u·I -3;,· ,t 21 1 2 38 3 2 8 37 12· 11· i' 19· 40· 2·2·1· 12· 2 hir kunda necha tonna paxta terishi kerak edi? ® Download 162.7 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|