Талаб ва таклиф назарияси. Бозор мувозанати

ТОШКЕНТ МОЛИЯ ИНСТИТУТИ 11-мавзу. Талаб ва таклиф назарияси МАЪРУЗАЧИ доц. КАЛАНДАРОВ Р.

1. Талаб тушунчаси. Талаб қонуни. Талабга таъсир қилувчи омиллар.

• 1. Талаб тушунчаси. Талаб қонуни. Талабга таъсир қилувчи омиллар.
• 2. Таклиф тушунчаси. Таклиф қонуни. Таклифга таъсир этувчи омиллар.
• 3. Бозор мувозанати. Мувозанат турлари.
• 4. Талаб ва таклиф эластиклиги

1. Талаб тушунчаси. Талаб қонуни. Талабга таъсир қилувчи омиллар Талаб — бу нархларнинг мавжуд даражасида сотиб олинадиган товар (хизмат)лар микдори.

Талаб турлари:

• Индивидуал (ёки якка) талаб — алоҳида шахс, оила ва бошқа субъектнинг товар (хизмат) ларнинг муайян тўпламига бўлган талаби.
• Бозор талаби —алоҳида истеъмолчиларнинг талаблари йиғиндиси.

Талаб даражасини белгилаб берувчи асосий омил нарх ҳисобланади. Бошқа шароитлар ўзгармай қолганда нархнинг ўзгариши (пасайиши ёки кўтарилиши) сотиб олинадиган товарлар микдорининг ўзгаришига (ортиши ёки камайиши) га олиб келади.

Талаб даражасини белгилаб берувчи асосий омил нарх ҳисобланади. Бошқа шароитлар ўзгармай қолганда нархнинг ўзгариши (пасайиши ёки кўтарилиши) сотиб олинадиган товарлар микдорининг ўзгаришига (ортиши ёки камайиши) га олиб келади.

Нарх даражаси ва сотиб олинадаган товарлар микдори ўртасидаги тескари ёки қарама-қарши боглиқлик талаб қонуни дейилади

Реал иқтисодий ҳаётда шундай холат хам юз бериши мумкин, яъни айримтоварларга нархлар ўсиши билан уларга бўлган талаб камаймасдан балки ортиб боради. Бу холат Гиффен самараси деб аталади (инглиз иқтисодчиси Роберт Гиффен номи билан). Р.Гиффен камбағал оилалар картошка қимматлашишига қарамасдан уни истеъмол қилиш хажми ортиб боришини кузатиб, бу самарани изоҳлаб беради. Унинг сабаби оддий, нарх ўсганда камбағал оилалар гўшт сотиб олишдан умуман воз кечиб, кўп бўлмаган даромадларнинг барчасини картошка сотиб олишга сарфлайди