Talab,taklif va bozor muvozanati

Talab,taklif va bozor muvozanati.

Eminjonov Behzodjon

Reja:
1.Talab va taklif bog’liqligi.
2.Tovar narxini belgilash.
3.Talab egri chizig’i.
4.Tovar mexanizmi.
5. Bozor muvozanatini ta’minlash yo’llari.

Narx aniqlash modeli

Talab va taklif, iqtisodiyotda ishlab chiqaruvchilar turli narxlarda sotmoqchi bo'lgan tovar miqdori va iste'molchilar sotib olmoqchi bo'lgan miqdor o'rtasidagi bog'liqlik. Bu iqtisodiy nazariyada qo'llaniladigan narxni aniqlashning asosiy modelidir.

Ishlab chiqaruvchi
1
Taklif
2
Bozor
3

Tovarning narxi bozordagi talab va taklifning o'zaro ta'siri bilan belgilanadi. Olingan narx muvozanat bahosi deb ataladi va tovarni ishlab chiqaruvchilar va iste'molchilar o'rtasidagi kelishuvni ifodalaydi. Muvozanatda ishlab chiqaruvchilar tomonidan taqdim etilgan tovar miqdori iste'molchilar talab qiladigan miqdorga teng bo'ladi.

Talab qilinadigan tovarning miqdori ushbu tovarning narxiga va potentsial ravishda boshqa ko'plab omillarga, masalan, boshqa tovarlarning narxiga, iste'molchilarning daromadlari va afzalliklariga, mavsumiy ta'sirlarga bog'liq. Asosiy iqtisodiy tahlilda tovar narxidan tashqari barcha omillar ko'pincha o'zgarmasdir; tahlil keyinchalik har xil narxlar darajasi va iste'molchilar tomonidan ushbu narxlarning har birida sotib olinishi mumkin bo'lgan maksimal miqdor o'rtasidagi munosabatni o'rganishni o'z ichiga oladi. Narx-miqdor kombinatsiyasi talab egri chizig'i deb nomlanuvchi egri chiziqda chizilishi mumkin, narx vertikal o'qda va miqdor gorizontal o'qda ifodalanadi.

Talab egri chizig'i deyarli har doim pastga egilib, iste'molchilarning ko'proq tovarni arzonroq narxlarda sotib olishga tayyorligini aks ettiradi. Narx bo'lmagan omillarning har qanday o'zgarishi talab egri chizig'ining siljishiga olib keladi, tovar narxining o'zgarishi esa qat'iy talab egri chizig'i bo'ylab kuzatilishi mumkin.

Bozorda etkazib beriladigan tovarning miqdori nafaqat tovar uchun olinadigan narxga, balki boshqa ko'plab omillarga, masalan, o'rnini bosuvchi mahsulotlarning narxiga, ishlab chiqarish texnologiyasiga, ishchi kuchining mavjudligi va narxiga va boshqalarga bog'liq. ishlab chiqarish omillari.
Asosiy iqtisodiy tahlilda taklifni tahlil qilish har xil narxlar va ishlab chiqaruvchilar tomonidan har bir narx bo'yicha potentsial taklif qilinadigan miqdor o'rtasidagi munosabatni ko'rib chiqishni o'z ichiga oladi, bunda narxga ta'sir qilishi mumkin bo'lgan barcha boshqa omillarni doimiy ravishda ushlab turish kerak. Ushbu narx-miqdor kombinatsiyalari taklif egri chizig'i deb nomlanuvchi egri chiziqda chizilishi mumkin, narx vertikal o'qda va miqdor gorizontal o'qda ifodalanadi.

Taklif egri chizig'i odatda yuqoriga qiyshaygan bo'lib, ishlab chiqaruvchilarning o'zlari ishlab chiqargan tovarning ko'proq narxini bozorda sotishga tayyorligini aks ettiradi. Narx bo'lmagan omillarning har qanday o'zgarishi taklif egri chizig'ining siljishiga olib keladi, holbuki tovar narxining o'zgarishini qat'iy taklif egri chizig'i bo'ylab kuzatish mumkin.

• Taklif egri chizig'i odatda yuqoriga qiyshaygan bo'lib, ishlab chiqaruvchilarning o'zlari ishlab chiqargan tovarning ko'proq narxini bozorda sotishga tayyorligini aks ettiradi. Narx bo'lmagan omillarning har qanday o'zgarishi taklif egri chizig'ining siljishiga olib keladi, holbuki tovar narxining o'zgarishini qat'iy taklif egri chizig'i bo'ylab kuzatish mumkin.

Bozor muvozanati yoki talab va taklif o'rtasidagi muvozanat
Talab va taklif erkin bozorda narx mexanizmi orqali tenglashtiriladi. Agar xaridorlar mavjud narxda mavjud bo'lganidan ko'ra ko'proq tovar sotib olishni xohlasalar, ular narxni oshirishga moyil bo'ladilar. Agar ular mavjud narxdan kamroq xarid qilishni xohlasalar, etkazib beruvchilar narxlarni pasaytiradilar.
Shunday qilib, narx mexanizmi qancha miqdorda mahsulot ishlab chiqarilishini belgilaydi. Narx mexanizmi shuningdek, qaysi tovarlarni ishlab chiqarishni, tovarlarni qanday ishlab chiqarishni va tovarni kim olishini, ya'ni tovarlar qanday taqsimlanishini belgilaydi.
Shunday qilib ishlab chiqarilgan va taqsimlangan tovarlar iste'mol tovarlari, xizmatlar, mehnat yoki boshqa sotiladigan tovarlar bo'lishi mumkin.Har bir holatda talabning oshishi narxning oshishiga olib keladi, bu esa ishlab chiqaruvchilarni ko'proq taklif qilishga undaydi; talabning pasayishi narxning pasayishiga olib keladi.
Talab va taklif uzoq vaqt bir-biridan ajralib qolsa, Bozor muvozanati buziladi. Umuman olganda Bozor muvozanati hamma tovarlarga nisbatan va uzok, vaqt boʻlishi mumkin.
Bozor muvozanati ni taʼminlashning asosiy yoʻllari: tovar ishlab chiqarishni talab darajasiga yetkazish orqali bozorni toʻydirish;
yetarli tovarlar zaxirasini barpo etish;
talabgir tovarlar narxini oshirish, oʻtmay turgan tovarlar narxini pasaytirish;
eksport va importning ortishi yoki kamayishi; aholi daromadlarining tovarlar va xizmatlar koʻpayishiga qarab ortib borishi;
mehnat unumdorligining ish haqiga nisbatan tezroq oʻsishi.
Bozor muvozanati maʼrifatli jamiyatda narxlar bilan bozorni tartibga solish orqali taʼminlanadi.