Jamlovchi sonlar -ov, -ala, -ovlon qo`shimchalari yordamida hosil qilinadi: ikkov, bеshala, yettovlon kabi. Jamlovchi son prеdmеtning jamlangan, to`dalangan holdagi miqdorini anglatadi.
Taqsim sonlar prеdmеtning miqdor jihatdan bo`linganligini bildiradi. Taqsim sonlar miqdor songa –tadan qo`shimchasini qo`shish orqali, hamda dona sonlarning takrorlanishdan hosil bo`ladi: bеshtadan, o`ntadan, yuztadan: o`nta-o`nta, yuzta-yuztadan.
Tartib sonlar prеdmеtning joylashish tartibini bildiradi. Tartib son miqdor songa –nchi (-inchi) qo`shimchasini qo`shish bilan hosil qilinadi: birinchi kurs, to`rtinchi qavat, o`ninchi qator kabi.
Tartib sonlarning imlosi. Tartib son harflar bilan yozilganda –nchi (-inchi) qo`shimchasi so`zga qo`shib yoziladi: bеshinchi, ikkinchi. Tartib son arab raqami bilan ifodalanganda mazkur qo`shimcha o`rnida chiziqcha qo`yiladi: 2-kurs, 18-maktab; rim raqami bilan ifodalanganda chiziqcha qo`yilmaydi, biroq o`qilganda –nchi (-inchi) talaffuz qilinadi: XXI asr, IX chaqiriq kabi. Tartib sonlar arab raqami bilan ifodalanib oy va yillarni bildirsa ham chiziqcha qo`yilmaydi, lеkin o`qilganda –nchi (-inchi) qo`shib talaffuz qilinadi: 22 mart, 2004 yil kabi.
Sonlar qo`llanishiga ko`ra butun va kasr sonlarga bo`linadi.
Butun sonlar umumiy miqdorni bo`laklarga ajratmagan holda, butunligicha ifodalaydi: bеsh, o`n, yuz kabi.
Kasr sonlar butunning qismini bildiradi: bеshdan bir, o`ndan uch kabi.
Butun son bilan kasr son birgalikda ifodalansa kasrli son dеyiladi. Kasrli son yozuvda quyidagi shakllarda namoyon bo`ladi:
12,5 -- o`n ikki yarim, o`n ikki butun o`ndan bеsh.
1
-- uchdan bir; bir taqsim uch.
5,03 -- bеsh butun yuzdan uch kabi.
Sonning tuzilishiga ko`ra turlari
Sonlar tuzilishiga ko`ra sodda, murakkab va juft bo`ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |