Ta`lim-tarbiya jarayonida pedagogik maxorat

1. 
   - AMALIY MAShGULOT:
   

TA`LIM-TARBIYA JARAYONIDA PEDAGOGIK MAXORAT

Ishning maqsadi:
Mashg`ulot jarayonida tinglovchilar pedagogning kompetensiyasi va turlari, pedagogik maxorat, pedagogik maxoratning tarkibiy kismlarini, pedagogik kobiliyat, pedagogik texnikani interfaol metodlar yordamida urganadilar.
Ushbu amaliy ish davomida kuyidagi mavzular buyicha ma`lumotlar yoritiladi:
1.Ta`lim beruvchining kompetensiyasi.
2.Pedagogik maxorat va uning tarkibiy kismlari.
3.Pedagogik kobiliyat va pedagogik texnika.
1. Ta`lim beruvchining kompetensiyasi
Mexnat bozorining uzgarib borishi, tarakkiyot jadallashuvi, axborot muxiti glabollashishi ta`sirida maktab bitiruvchisiga kuyilayotgan talablar murakkablashib boraveradi. Shu nuktai nazardan, zamonaviy maktab uz faoliyatini tashkil etishda nafakat bugungi davr talablarini inobatga olishi, balki ta`lim oluvchilarni ertangi kun talablariga xam tayyorlashi zarur. Albatta, XXI asrning ikkinchi yarmida xayot kanday kechishi, kanday bilimlar kerak bulishini shiddat bilan rivojlanib, uzgarib borayotgan zamonda anik prognoz kilish kiyin. Shu bois maktab ta`lim oluvchilariga bilim berish bilan birga, ularda mustakillik, tashabbuskorlik, xamkorlik, vaziyatni real baxolay olish, mantikiy fikrlash, axborotni saralash va undan okilona foydalanish, tez kirishuvchanlik xususiyatlarini shakllantirib, xar kanday uzgarishlarga konstruktiv moslasha olish kobiliyatini rivojlantirib borish lozim.
Oldimizda turgan bu dolzarb vazifa mustakil xayotiy pozitsiya, ijtimoiy faollik, yuksak akliy va ma`naviy saloxiyatni shakllantirishga karatilgan shaxsga yunaltirilgan ta`limni xayotga yanada kengrok tatbik etishni takazo etadi.
Buning uchun ta`lim muassasalarida faoliyat olib borayotgan xar bir pedagogning kompetensiyaga ega bulishi muximdir.
“Kompetensiya” tushunchasi lotincha competere degan suzdan olingan bulib, “loyits”, “mos kelmoq”ma`nosini beradi.
Kompetensiya- olingan nazariy bilim, amaliy kunikma, malaka va shaxsiy fazilatlar majmuasini amaliyotga kullay olish sobiliyati va layosati
Kompetentlilik deganda, anik vaziyatda kompetensiyani namoyon kilish tushuniladi. Kompetentlilik - shaxsning bilim, kunikma va tajribalarining ijtimoiy-professional mavkei va uziga tegishli vazifalarni bajarish, muammolarni xal kilishga kodirligi xamda xakikiy moslik darajasi tushuniladi. Demak, kompetensiyaviy yondashuv bilim, kunikma va malakani inkor etmagan xolda, egallangan bilimlarni amalda kullay olish kobiliyatini rivojlantirishga katta e`tibor karatadi.
Bozor munosabatlari sharoitida mexnat bozorida ustuvor urin egallagan kuchli rakobatga bardoshli bulish xar bir mutaxassisdan kasbiy kompetentlikka ega bulish, uni izchil ravishda oshirib borishni takozo etmokda. Xush, kompetentlik nima? Kasbiy kompetentlik negizida kanday sifatlar aks etadi? Pedagog uzida kanday kompetentlik sifatlarini yorita olishi zarur? Ayni urinda shu va shunga yondosh F0yalar yuzasidan suz yuritiladi.
“Kompetentlik” (ingl. “competence” - “kobiliyat”) - faoliyatda nazariy bilimlardan samarali foydalanish, yukori darajadagi kasbiy kunikma, malaka, mayorat va iktidorni namoyon eta olish

“Kompetentlik” tushunchasi ta`lim soxasiga psixologik ilmiy izlanishlar natijasida kirib kelgan. Psixologik nuktai nazardan kompetentlik “noan`anaviy vaziyatlar, kutilmagan xollarda mutaxassisning uzini kanday tutishi, mulokotga kirishishi, rakiblar bilan uzaro munosabatlarda yangi yul tutishi, noanik vazifalarni bajarishda, ziddiyatlarga tula ma`lumotlardan foydalanishda, izchil rivojlanib boruvchi va murakkab jarayonlarda xarakatlanish rejasiga egalik”ni anglatadi.
Kasbiy kompetentlik - mutaxassis tomonidan kasbiy faoliyatni amalga oshirish uchun zarur bulgan bilim, kunikma va malakalarning egallanishi va ularni amalda yukori darajada kullay olinishi
Kasbiy kompetentlik mutaxassis tomonidan aloxida bilim, malakalarning egallanishini emas, balki xar bir mustakil yunalish buyicha integrativ bilimlar va xarakatlarning uzlashtirilishini nazarda tutadi. Shuningdek, kompetensiya mutaxassislik bilimlarini doimo boyitib borishni, yangi axborotlarni urganishni, muxim ijtimoiy talablarni anglay olishni, yangi ma`lumotlarni izlab topish, ularni kayta ishlash va uz faoliyatida kullay bilishni takozo etadi. Kasbiy kompetentlik kuyidagi xolatlarda yakkol namoyon buladi:

• 
  murakkab jarayonlarda;
  
• 
  noanik vazifalarni bajarishda;
  
• 
  bir-biriga zid ma`lumotlardan foydalanishda;
  
• 
  kutilmagan vaziyatda xarakat rejasiga ega bula olishda
  

Kasbiy kompetensiyaga ega mutaxassis:

• 
  uz bilimlarini izchil boyitib boradi;
  
• 
  yangi axborotlarni uzlashtiradi; - davr talablarini chukur anglaydi;
  
• 
  yangi bilimlarni izlab topadi;
  
• 
  ularni kayta ishlaydi va uz amaliy faoliyatida samarali kullaydi
  

Kasbiy kompetentlik sifatlari. Kuyida kasbiy kompetentlik
negizida aks etuvchi sifatlarning moxiyati kiskacha yoritiladi.

1. 
   Ijtimoiy kompetentlik - ijtimoiy munosabatlarda faollik kursatish kunikma, malakalariga egalik, kasbiy faoliyatda sub`ektlar bilan mulokotga kirisha olish.
   
2. 
   Maxsus kompetentlik - kasbiy-pedagogik faoliyatni tashkil etishga tayyorlanish, kasbiy-pedagogik vazifalarni okilona xal kilish, faoliyati natijalarini real baxolash, bilim, kunikma va malakani izchil rivojlantirib borish bulib, ushbu kompetentlik negizida psixologik, metodik, informatsion, kreativ, innovatsion va kommunikativ kompetentlik kuzga tashlanadi.
   

Ular uzida kuyidagi mazmunni ifodalaydi:

1.