Ta‟lim texnologiyalari
Download 1.96 Mb. Pdf ko'rish
|
'МАЪРУЗА
|
1-masalaning bayoni: Odatda, yosh gо‗dakning ilk sо‗zi «ona» iborasini
aytish bilan boshlanadi. U hamma tilda birdek jaranglaydi. Vatan sо‗zi ham xuddi shunday aks-sado beradi. Shu tufayli bu ikki sо‗zning juft yozilishi, qorishiq ohanglarda bir-birini tо‗ldirishi va boyitib borilishida katta hikmat bor. Zero, ota- bobolarimiz ta‘kidlaganlaridek, bu kalomlar iymon sо‗zi bilan ham baqamti va mushtarakdir. Shuning uchun bо‗lsa kerak, boshqa xalqlarning emas, aynan musulmonlar hikmatlaridagina «Vatanni sevmoq iymondandur» deyilgan. Har bir komil insonda Vatanga muhabbat iymon tuyg‗usi bilan yо‗g‗rilmog‗i zarur. Ma‘rifatparvar shaxslardan biri Alixontо‗ra Sog‗uniy о‗z esdaliklarida shunday yozadi: «... Dunyoda yashaydigan har bir kishining ayamlik, qizg‗anib saqlaydigan besh narsasi bordir, birinchisi- joni, keyingilari – dini, moli, oilasi va ona Vatanidir» 3 3 Мурод Хўжа. Биз Ватанни қанчалик севамиз. Ўзбегим нашри,1992, №1, 28-бет Fuqarolarda Vatan tuyg‗usini, xalq, millat, Vatan manfaatini о‗z manfaatlaridan ustun qо‗ya olish fazilatini hamda yurt tinchligi uchun mas‘ullikni shakllantirish uchun ham eng avvalo milliy g‗oyani rivojlantirish zarur. Chunki, milliy g‗oya inson tafakkurining mazmunini, uning miqyosini va madaniyatini belgilaydigan ijtimoiy hodisadir. Jamiyatdagi yakka shaxslarning dunyoqarashi asosida jamiyatning umumiy milliy g‗oyasi yuzaga keladi. Shu о‗rinda yana bir karra milliy g‗oya tushunchasining mazmun va mohiyatiga tо‗xtalib о‗tish zarur. Milliy g‗oya- jamiyat a‘zolarining. mushtarak maqsadlari, orzu va intilishlari, manfaat va muddaolarini birlashtirib turgan umumiy g‗oyalar tizimi bо‗lib, u jamiyat taraqqiyotida muhim ahamiyat kasb etadi. Shu bilan bir qatorda, u kishilarning olam va uning о‗zgarishi,taraqqiyot istiqboli, odamlarning turmush tarzi va aqidalari haqidagi ilmiy-falsafiy, siyosiy-huquqiy, axloqiy, estetik, diniy va boshqa qarashlar va tasavvurlar majmuidir. Demak, milliy g‗oya ham, mamlakatimizda yashaydigan barcha fuqarolarning mushtarak manfaatlarini belgilaydigan va umumiy qarashlarini birlashtiradigan, e‘tiqodlariga aylangan g‗oyaviy yaxlitlik bо‗lishi lozim. Milliy mustaqillik milliy g‗oyasi deganda esa, milliy voqeligimizdan, mavjudlik qonuniyatlarimizdan kelib chiqadigan iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy, siyosiy ehtiyojlari va manfaatlarining tub ustuvor va salohiyatli muammolarini ilmiy asosda hal etib, taraqqiyotimizning maqsad va vazifalarini belgilash, ularni rо‗yobga chiqarishda insonparvar, adolatli yо‗l, usul hamda vositalarni belgilovchi g‗oya va fikrlar majmuini tushunish mumkin. Nima uchun milliy g‗oyani shakllantirish bugungi kun talabi? - deya savol tug‗ilishi tabiiy. Birinchidan, jamiyatning rivojlanishi, olg‗a intilishi va millatimiz, hamda mamlakatimizdagi barcha fuqarolar shu maqsad yо‗lida birlashishi uchun, yur tinchligi, xalqimiz farvonligini ta‘minlash uchun ham milliy g‗oya zarur; Ikkinchidan, vatandoshlarimizda milliy madaniyat, milliy ong, milliy g‗urur va iftixor, Vatanni sevish va uni asray bilish, tinchlikning qadriga yetish va saqlash kabi fazilatlarning shakllanishida milliy g‗oya muhim ahamiyat kasb etadi; Uchinchidan, milliy g‗oya xalqimizning kuch-qudrati va imkoniyatlariga, g‗oyaviy-siyosiy jihatdan bir butun va yaxlitligiga salbiy ta‘sir etishi mumkin bо‗lgan mahalliychilik, guruhbozlik, qabila-urug‗chilik munosabatlariga qarshi kurash olib borishga keng jamoatchilikni da‘vat eta oladi; Tо‗rtinchidan, mamlakatimiz fuqarolarida, xususan yoshlarda sog‗lom tafakkurni shakllantirish, har xil yovuz oqimlar ta‘siridan himoyalash uchun ham milliy g‗oyani shakllantirish zarur; Beshinchidan, bugungi kunda jamiyatimizga jiddiy xavf solayotgan tahdidlar, uyushgan jinoyatchilik, giyohvandlik, terrorizmga qarshi kurashish uchun ham fuqarolar, xususan yoshlar milliy g‗oya ruhida tarbiyalangan bо‗lishlari lozim. Milliy g‗oyani faqatgina bir millat yoki xalqning milliy g‗oyasi deb tushunish tо‗g‗ri emas. U muayyan davlat yoki jamiyatning umumiy milliy g‗oyasi ham bо‗lishi mumkin. Milliy nafaqat muayyan etnik birlik, balki «davlat» ma‘nosini ifodalash uchun ham xizmat qiladi. Masalan, «milliy daromad», «milliy qurolli kuchlar» birikmalarida u aynan «davlat» sо‗zining ma‘nodoshi sifatida ishlatilmoqda. Millat hududiy, iqtisodiy, siyosiy va etnik aloqalar (madaniyat, til, о‗z-о‗zini anglash) umumiyligi zamirida yuzaga keladigan etnosotsial birlikdir. Shuning uchun ham milliy g‗oyaning ta‘rifida ham ana shu xususiyat о‗z ifodasini topgan. Tarixdan ma‘lumki, о‗zbek xalqi siyosiy va iqtisodiy qaramlikka tushgan davrlarda ham hech qachon ma‘naviyat sohasida о‗zg‗oyaviy mustaqilligini yо‗qotgan emas. Lekin teran tomirlarga ega bо‗lgan bu ma‘naviy sarchashmalarimiz kо‗p asl xalq farzandlarini va ziyolilarini qurbon qilishlari evazigagina saqlanib qolindi. Ana shu ajdodlarimizning jasoratini unutmaslik, ular xotirasini ulug‗lash va yoshlarga о‗rnak qilib kо‗rsatish, haqiqiy vatanparvar yosh avlodni tarbiyalab voyaga yetkazish, mustaqillikni mustahkamlash uchun ham milliy g‗oyani izchillik bilan rivojlantirib borish zarur. Mamlakatimiz miqyosida keng kо‗lamda islohotlar olib borilar ekan, eng avvalo bu islohotlarni fuqarolar ruhiyatidan boshlash kerak. Chunki, inson ruhiyatida islohotlar boshlanmas ekan, jamiyatdagi islohotlar tо‗g‗risida sо‗z ham bо‗lishi mumkin emas. g‗oyaviy muammolarning sodir bо‗lishi ham aynan ruhiyatimizdagi islohotlar darajasi bilan bog‗liqdir. g‗oyaviy muammolarga chek qо‗yish– ya‘ni g‗oyaviy beqarorlikka chek qо‗yish,g‗oyaviy bо‗shliqni tо‗ldirish, turlig‗oyaviy tahdidlarning oldini olish,g‗oyaviy immunitet hosil qilish uchun inson ongi va tafakkuri, ruhiyati shunga mos tarzda ma‘naviy jihatdan qurollangan bо‗lishi lozim. Yaqin о‗tmishimizdagi: «Davlat boqadi, yeb-ichiradi, davlat kiyintiradi. U о‗ylasin, fikrlasin, reja tuzsin. Men ishga boraman, kelaman: vazifam shu! Davlat yasha desa yashayman, о‗l desa о‗lishim kerak!» - qabilidagi xom-xayollar barbod bо‗ldi. Fikriy tanballik, fikriy boqimandalik asos bо‗lgan tobelik va mutelik, ruhiyatidagi iqtisodiy va ijtimoiy boqimandalik mohiyati butunlay ochib tashlandi. Uning inson va insoniyat kushandasi, taraqqiyot va tom ma‘nodagi svilizatsiya kushandasi ekanligi ma‘lum bо‗ldi. «Davlat – bu men, jamiyat- bu men! Men boy bо‗lsam davlat boy bо‗ladi, men tо‗q bо‗lsam jamiyat tо‗q bо‗ladi. Men kuch qudratga tо‗lsam, davlat kuch-qudratga tо‗ladi», - degan komil insonga xos bо‗lgan kayfiyat ma‘naviy ruhiy holat turmush tarziga aylana boshladi. «Men ma‘rifatli jamiyat qurmoqchiman» - degan da‘vatning zamirida ham yuksak, botiniy ma‘no mujassam. Chunki, ma‘rifatli xalqni yengib bо‗lmaydi. Ma‘rifatli xalqni yо‗ldan ozdirib, boshqa yо‗lga solib bо‗lmaydi. Chunki ma‘rifatli xalq, о‗z hayotini aql-idrok bilan quradi. О‗z hayot yо‗lini aql bilan tanlaydi. Xalqni juda katta aql, juda katta tafakkur orqali tanlagan yо‗lidan ozdirish uchun esa albatta unga teng keladigan va hatto undan kuchliroq bо‗lgan aql-idrok kerak bо‗ladi. Shuning uchun ma‘rifatli jamiyat, ma‘rifatli xalq, hamisha о‗z ahdiga sodiqlik, tanlagan yо‗liga sobitlik, istiqboliga esa katta ishonch bilan yashaydi. Ma‘rifatli insonning yuragida esa yuksak Vatan tuyg‗usi yotadi. Milliy ong, milliy о‗ziga xoslik - millatga mansublikni yuqori darajada anglashdan kelib chiqadi. Xalq о‗z tarixiy taraqqiyoti davrida millat bо‗lib shakllanib, unga mansublikni oriyat, qadr-qimmat va qadriyat darajasida anglasa, uni himoya qilishga, asrab avaylashga intiladi. Bu о‗rinda mas‘uliyat yuki birinchi galda ertangi kun bunyodkorlari bо‗lgan yoshlar zimmasiga tushadi. Shu boisdan ham bugungi kunda mamlakakatimizda aynan yoshlar tarbiyasiga alohida e‘tibor qaratilib, ularning tо‗laqonli bilim olishlari uchun har taraflama imkoniyatlar yaratilmoqda. Buni yoshlar, ayniqsa, bugungi kun farzandlari qalbdan, yurakdan his etishlari kerak. Ruhiyatdagi islohotlar ana shu tariqa boshlanadi, shundagina ular islohotlarning chinakkam ma‘nosini tushunib yetadilar. Download 1.96 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|