Ta'lim va tarbiyaning mazmuni

ijobiy, xoh salbiy ta’sir ko‘rsatsin, tarbiyalanuvchi tarbiyasida ular ta’sir ko‘rsatadi.

Tarbiyalanuvchining shaxsiy tajribasi va ehtiyojlari tashqi ta’sirga munosabatni belgilab beradi va

uning xulqiga ta’sir etadi.

SHuning uchun tarbiyalanuvchi faoliyatini uyushtirishning o‘zigina

kifoya qilmaydi. To‘g‘ri tarbiyalash uchun tarbiyalanuvchining bu faoliyatga nisbatan qalbidan

paydo bo‘ladigan munosabatni, turli xil kechinmalarni qanday anglashni, his qilishni hamda

ulardan o‘zi uchun nimalarni maqsad qilish olganligini bilish zarur.

Tarbiya jarayonida tarbiyalanuvchining ongigina emas, balki, his tuyg‘ularini ham o‘stira

borish, unda jamiyatning shaxsga qo‘yadigan axloqiy talablariga muvofiq keladigan xulqiy malaka

va odatlarni hosil qilish lozim. Bunga erishish uchun talabaning ongiga (ta’lim jarayoni asosida)

hissiyotiga (darsda va turli sinfdan tashqari ishlarda) va irodasiga (faoliyatni uyushtirish, hulqini

idora qilish jarayonida) sistemali va muntazam ta’sir etib boriladi. Talabani tarbiyalashda

bo‘larning birontasi (ongi, hissiyoti, irodasi) e’tibordan chetda qolsa maqsadga erishish

qiyinlashadi. SHuning uchun tarbiya jarayoni ko‘p qirrali va murakkab jarayon deb

yuritiladi.Uning xususiyatlari quyidagicha aks ettiriladi.

3. Ta’lim-tarbiya tamoyillari va ularga tavsif

Inson vujudga kelibdiki, o‘z farzandiga bilganlarini O‘rgatish, o‘zi ega bo‘lgan bilim,

malaka va ko‘nikmalarini keyingi avlodga o‘tkazish dastavval anglanmagan holda bo‘lsada

mavjud edi. Bu yashash uchun kurash eiioieaai kelib chiqib, yashashning zaruriy sharti

hisoblangan. Jamiyat rivojlanar ekan avloddan-avlodga o‘tkazish lozim bo‘lgan bilimlar hajmi

ortib bordi. Bilimlar, egallash lozim bo‘lgan malaka va ko‘nikmalar murakkablashib bordi. Bu

jarayon olimlar tomonidan tahlil qilinib asta-sekin ma’lum qoidalar ishlab chiqildi.

Keyinchalik chex olimi YAn Amos Komenskiy ham bu borada ilmiy izlanishlar olib boradi

• Keyinchalik chex olimi YAn Amos Komenskiy ham bu borada ilmiy izlanishlar olib boradi
• va o‘zining “Buyuk didaktika” asarini yozishga kirishadi. Va u bu asarida ta’lim-tarbiyaning
• samarali tamoyillari, uslublari, dars jarayonlarini tizimlarini aniq ma’lumotlar asosida ko‘rsatib
• o‘tadi “Didaktikaning otasi, asoschisi” nomiga sazovor bo‘ladi.
• O‘zbekistonda didaktik ta’limning tashkil topishi va rivojlanishi Abdulla Avloniy, Hamza
• Hakimzoda Niyoziy, Muhammadrasul Rasuliy, Qori Niyoziy kabi pedagog va olimlarning nomlari
• bilan bog‘liq.
• SHunday qilib didaktika tamoyillari asrlar osha sayqal topib bordi. Albatta didaktika
• tamoyillari har bir davrning o‘ziga xos bo‘lgan xususiyatlarini hisobga olgan holda o‘zgarib
• boradi. CHunki ta’lim tamoyillari jamiyat va davlat oldida turgan ulkan vazifalar asosida